جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

دراین تحقیق، نگارنده ابتدا زمینه‌های شکل‌گیری بحث کفر و ایمان را در میان فرقه‌ها و گروه‌های اسلامی مورد بررسی قرار داده است، آن گاه مولّفه‌های ایمان را از نگاه فقهی و کلامی از نظر گذرانیده‌ و‌ سپس با تحلیل و بررسی حکایات و اشعاری که در مثنوی پیرامون مولّفه‌های ایمان است، حد و مرز آن را در نگاه مولوی مشخص گردانده است. آن چه پیداست نظرگاه مولوی، نظرگاهی تلفیقی از آرای فرقه‌ها و گروه‌های مختلف است. انسان در نگاه مولانا کاسب عمل است نه ایجادکننده‌ی آن. «تصدیق قلبی»اساسی‌ترین معیار در نگاه اوست، امّا به جهت درونی بودن آن، حاجتمند شهادت قولی و فعلی است ؛ لاجرم «عمل به اعضا»و «اقرار به زبان» را به عنوان گواهان ضمیر یادمی‌نماید.«عمل به اعضا»که در نگاه وی امری مهم در مولّفه‌های ایمان است، خود نشانگر آن است که مفهوم ایمان امری ایستا و ثابت نیست، بلکه امری است قابل ازدیاد و کاهش.مفهوم ایمان در نگاه مولانا بسیار گسترده‌تر از مفهوم اسلام است و چنین نگاهی با اندیشه‌ی عاری از تعصّبات فرقه‌ای و کلامی او سازوار می‌نماید.کفر در نگاه وی اگر زشت و نکوهیده است، بدان جهت است که از منظر اخلاقی واجد رذیلت‌های بی‌شمار است. شیوه‌ی منحصر به فرد او در روایت‌گری، ساختاری پیوست‌گونه و در عین حال گسست‌گونه است، امری که گویای جولان روح بی‌تاب او و نشانگر تأثیر پذیری او از قرآن کریم است. از دید عرفانی، مولانا اشاره می‌نماید که چون خالق کفر و ایمان معبود است و مقصد نهایی هر دو نیز معشوق است،تفاوتی از این منظر بین کفر و ایمان نیست