جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

از مسائل نوین علوم پزشکی، مسألۀ کالبد شکافی است که هر چند با اهداف اولیۀ متفاوتی مثل نجات جان فرزند زنده در شکم مادری که از دنیا رفته یا آموزش دانشجویان رشتۀ علوم پزشکی و... صورت می پذیرد، اما هدف نهایی تأمین سلامت بهتر و بیشتر انسان است. از آنجا که این مسئله سابقة طولانی ندارد، فقهای گذشته دربارة حکم شرعی آن به طور خاص بحث نکرده اند. نوشتار حاضر در صدد بحث پیرامون حکم شرعی این موضوع و برخی مسائل مربوط به آن بر مبنای آرای امام خمینی است، که پس از توضیح مختصری پیرامون «اصل اباحه» به عنوان اصل اولی در مورد اشیاء و افعال، به بررسی ادله ای که ممکن است برای خروج از این اصل در مسئلة تشریح جسد به آنها استناد گردد، پرداخته و به این نتیجه رسیده ایم که کالبد شکافی جسد مسلمان در شرایط عادی به دلیل روایات معتبر و متعددی که بر لزوم حفظ احترام بدن میت مسلمان دلالت دارند، جایز نیست، اما در شرایط اضطراری این حکم می تواند به صورت موقت تغییر کند. همچنین کالبدشکافی افراد غیرمسلمان و نیز اشخاص به ظاهر مسلمانی که به دلیل دشمنی با اهل بیت(ع)، احکام کفار برآنها جاری می گردد، بلا اشکال است. همچنین مسئلة لزوم پرداخت دیه به سبب قطع اعضای بدن میت و نحوۀ عمل به روایات مربوط به آن در ارتباط با کالبد شکافی مطرح شده است ودر پایان به حکم اخلاقی کالبدشکافی پرداخته شده و به این نکته اشاره شده که حتی در مواردی که این عمل مشروعیت فقهی دارد، از جهت اخلاقی نامطلوب بوده و لذا جز در موارد ضروری نباید به انجام آن مبادرت ورزید.

پایان نامه حاضر با رویکردی تطبیقی به بررسی احکام فقهی تشریح (کالبد شکافی) افراد پس از مرگ می‌پردازد و مشروعیت (جواز) و عدم مشروعیت آن را از دیدگاه فقه امامیه و فقه اهل سنت پی‌گرفته و اقوال و ادله فقهای فریقین را در این زمینه تجزیه و تحلیل می‌کند. نویسنده می‌کوشد دلیل‌های فریقین را درباره حرمت یا جواز خرید و فروش اعضای میت، پیوند آن به بدن فردی دیگر و شکافتن بدن میت پس از مرگ به جهت مصالح پزشکی را ارزیابی و با توجه به مورد نیاز بودن و جدید بودن این مسأله، ابعاد مختلف فقهی آن را بیان کند. وی در سه فصل فتاوای فریقین را در این زمینه تجزیه و تحلیل فقهی کرده است. نگارنده در فصل اول برخی اصطلاحات مربوط به تحقیق خصوصا واژه تشریح را از لحاظ لغوی، اصطلاحی، فقهی و طبی معنا کرده و اقسام تشریح، تاریخچه علم تشریح، فواید علمی و پزشکی تشریح، اهمیت و اغراض آن را بیان می‌نماید. در فصل دوم اقوال علمای اهل سنت و امامیه و ادله آنان در حرمت نفس تشریح به دلیل حرمت داشتن جسد مومن حتی پس از مرگ و عدم جواز تأخیر در دفن آن مطرح شده و جواز این کار به جهت داشتن منافع و مصالحی برتر از تأخیر دفن و شکافتن جسم مومن تبیین شده است. در فصل سوم بعضی احکام فقهی متفرقه مربوط به تشریح، مانند حکم خرید و فروش اجزای بدن میت، حکم کندن اعضا از بدن میت، وجوب دوختن محل تشریح، احکام وصیت در مورد تشریح، حکم غسل بدن کالبد شکافی شده، حکم جنین خارج شده از بدن شکافته شده، مقدار دیه شخص کالبد شکافی شده، حرمت نگاه کردن به عورت میت و موارد جواز تشریح بیان گردیده و فتاوای فقهای امامیه و اهل سنت در این باره منعکس می‌شود. نگارنده همچنین برخی استفتائات در مقوله تشریح و پیوند اعضا و اهدای عضو از علمای معاصر امامیه را، همراه با پاسخ آن‌ها درج کرده است.