جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در سخن عارفان تعبیرات و اصطلاحاتی به چشم می خورد که از شناخت و جهان بینی خاص آن ها حکایت دارد، شناختی که حاصل تجربه شخصی هر عارف است. او بر اثر تهذیب نفس و ریاضتی که در پیش می گیرد، مورد عنایت و الهام قرار می گیرد و حالی برایش فراهم می آید که بیانش در قالب الفاظ عادی نمی گنجد و به ناچار از زبان رمز بهره می گیرد تا حقیقت حال و تجربه اش از اغیار پنهان بماند؛ و از این روست که سخنان عارفان، آکنده از رمز و اصطلاحات عرفانی می شود.«انا الحق» حسین بن منصور حلاج (من منصوری) از جمله این تعبیرات رمزی است که در متون عرفانی و شعر حلاج، به شکل های گوناگون مطرح شده است و حکایت احوال عارفان وارسته و رمز جهان بینی توحیدی آن هاست. در این مقاله با برشمردن ویژگی شناخت عرفانی و سخنان عرفان، به استناد دیوان شعر حلاج، معلوم گشته است که حلاج از نظر اعتقادی به «وحدت وجود» گرایش دارد و در تبیین ارتباط خداوند با آفریده ها، «وحدت حلول» را مطرح می کند و چون جهان و خود را مظهر تجلی خدا می داند، از «وحدت تجلی» سخن می گوید.

درجات المعاملات اثر ابوعبدالرحمان سلمی (فوت 412) یکی از اولین فرهنگ های تخصصی است که متاسفانه تا کنون نزد پژوهشگران ناشناخته مانده است. سلمی کوشیده است شرح 44 اصطلاح عرفانی را به زبان عربی بیان کند و برای شرح آنها از بیش از 400 اصطلاح عرفانی بهره گرفته است. این پژوهش، ضمن بررسی درجات المعاملات با معیارهای ارزیابی فرهنگ ها از نظر یاکوف مالکیل و بررسی تاثیر دیدگاه سلمی در گزینش و معنی واژگان، گسترده واژگانی و شیوه های عرضه اطلاعات، ارزش و جایگاه آن را در روند فرهنگ نویسی تخصصی عرفانی نیز جستجو کرده است. نوآوری و جسارت سلمی در تعریف برخی اصطلاحات مانند وفا، زیارت، عشق و … او را در این زمینه پیشرو معرفی می کند.