جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

عنوان :

بلاغت عربی و تفسیر قرآن با نگاهی به صنعت لف و نشر

نویسنده:

جان ونزبرو؛ترجمه: مرتضی کریمی نیا

نوع منبع :

مقاله , ترجمه اثر

منابع دیجیتالی :

متن

کلیدواژه‌های اصلی :

تفسیر , زمخشری , بدیع , لف و نشر , بلاغت عربی , قزوینی , اصطلاحنامه علوم قرآنی

چکیده :

چنانکه از عنوان مقاله حاضر پیداست، مولف درصدد است که پیوند تفسیر قرآن با سیر تطور و پیشرفت علم بلاغت در زبان عربی را آشکار کند. وی بدین منظور پس از بیان توضیحاتی کلی درباب خاستگاه دانش بلاغت و بدیع در ادب عربی و اروپایی، به تطبیق نظریه خود در موردی خاص یعنی صنعت «لف و نشر» می پردازد. به نظر مولف صنایع بدیعی - و از جمله لف و نشر - هرچند خاستگاهی غیردینی داشته اند، اما توسعه و تکامل خود را در تمام مراحل وامدار دقت ها، نکته سنجی ها و دلمشغولی های مفسران در فهم معانی آیات قرآنی بوده اند. وی در بحث از سیر تحول صنعت لف و نشر، می کوشد تا نشان دهد این صنعت تا چه حد با صورت بلاغی دیگری به نام «تفسیر» آمیخته شده است. «تفسیر» را - که در اصل صنعتی ادبی و غیردینی بود - برخی از ادیبان اسلامی چون زمخشری در تفاسیر قرآنی خود با پاره ای از آیات قرآن پیوند زدند و گاه نام دیگری با عنوان لف بر آن اطلاق کردند. اما دانشمندان بلاغی متاخر چون قزوینی و تفتازانی که همگی از اصحاب مدرسه سکاکی شمرده می شوند، اصطلاح لف و نشر را صریح تر به کار بردند و در ذکر اقسام، شقوق، تعاریف و ایراد شواهد شعری و غیر قرآنی برای آن سنگ تمام گذاشتند.

صفحات :

از صفحه 115 تا 160

مشخصات اثر

عنوان :

طرز عنصری

نویسنده:

محمد غلامرضایی

نوع منبع :

مقاله , کتابخانه عمومی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

تهران: دنشگاه شهید بهشتی,

کلیدواژه‌های اصلی :

شعر فارسی , آرایه های ادبی , عنصری , دورۀ غزنوی , ادبیات

کلیدواژه‌های فرعی :

استعاره , تغزل , رباعی , مدح , جناس , بیان , بدیع , ترصیع , مضارع , تشبیه ادبی , قصیده‌ , مدیحه گویی معتدل , تشبیهات عقلی , تشبیهات حسی , تشبیهات خیالی , موسیقی شعر عنصری ,

چکیده :

عنصری، ملک الشعرای دربار محمود غزنوی، یکی از بزرگترین مدیحه سرایان و قصیده پردازان شعر فارسی است. از وی 70 قصیده و 77 رباعی و تعدادی ابیات پراکنده باقی مانده است. شاعران پس از وی در شعرهای شان، موضع گیری های متفاوتی در قبال او داشته اند: عده ای مدیحه سرایی وی را مورد انتقاد قرار داده اند، برخی از تجملات او – که در نتیجه ثنا گستری به دست آورده بود – یاد کرده اند، برخی نیز به استادی وی اقرار کرده، از وی تاثیرهایی پذیرفته اند. زبان عنصری از نظر کهنگی های زبانی،‌ به زبان شاعران عصر سامانی شباهت بسیاری دارد، اما عناصر عربی در سخن وی فراوان تر است. وی بیشتر به سرودن قصیده های مقتضب، یا قصیده هایی با تغزل کوتاه، تمایل دارد. قصاید او مجموعا در 9 وزن متداول و پرکاربرد فارسی سروده شده و پرکاربرد ترین آن «بحر مجتث مثمن مجنون محذوف» (37%) است. بیشتر قصاید او (87%) ردیف ندارند، اما نیمی از رباعیات او ردیف دارد. وی به واج آراییی، ترصیع، جناس مضارع و زاید، سجع، اشتقاق، جمع و تقسیم، لف و نشر، تناسب و تضاد، سوال و جواب و حسن تعلیل، توجه خاصی دارد. با اینکه شاعری مداح است به معانی عام و کلی نیز توجه دارد، به گونه ای که در امثال و حکم دهخدا 76 بار از اشعار او مثال آورده شده است. مهم ترین عنصر بیانی در شعر عنصری تشبیه است. از انواع تشبیه، تشبیه بلیغ، تشبیه های حسی، عقلی و خیالی و تشبیه مضمر مورد توجه او می باشد. عنصری اولین شاعری است که تشبیهات عقلی و وهمی و خیالی را فراوان به کاربرده و شاعران دیگر، در این شیوه از او پیروی کرده اند. عنصری شاعری است بلند نظر، واقع بین، در مدیحه گوی معتدل، صاحب دانشهای عقلی، اهل استدلال و دارای بینشی اشرافی، و این ویژگی ها در شعر او نیز انعکاس دارد.

صفحات :

از صفحه 23 تا 50

مشخصات اثر

عنوان :

واژه ادب و موضوعات علوم ادبی

نویسنده:

عباسعلی بهاری اردشیری

نوع منبع :

مقاله , کتابخانه عمومی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

تهران: دانشگاه شهید بهشتی,

کلیدواژه‌های اصلی :

ادب , اصول علم ادب , ارکان علم ادب , موضوعات علم ادب , ادبیات

کلیدواژه‌های فرعی :

تعلیم , تادیب , بدیع , خط , فرهنگ عربی , علم معانی , اشعار عربی , عرب جاهلی , ادب نفس , ادب درس , وزن شعر , نثر عربی , فرهنگ عرب جاهلی , علم معنی , مدنیت عربی ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

فیض کاشانی: ملا محسن فیض کاشانی

چکیده :

واژه «ادب» از کلماتی است که معنی آن همراه با تحول زندگی قوم عرب و انتقال آن از بدویت به مدنیت تغییر یافته و پی درپی معنای نزدیک به هم پیدا کرده است و تا این معنی را که امروز به ذهن متبادر می شود به خود گرفته است و آن عبارت از سخنی است رسا، که به نیت تاثیر در عواطف خواننده یا شنونده به شعر یا نثر انشا شود. در این مقاله سعی شده است که با کندوکاو در سنت نظم و نثر عرب کلمه ادب ریشه یابی شده و تحول معنای آن در طول تاریخ ادبیات عرب پی گرفته شود و انواع آن و مابه ازای معنایی آن در هر دوره استخراج گردد.

صفحات :

از صفحه 345 تا 370

مشخصات اثر

عنوان :

منظومه شکار اخوان ثالث

نویسنده:

عبدالامیر چناری

نوع منبع :

مقاله , کتابخانه عمومی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

تهران: دانشگاه شهید بهشتی,

کلیدواژه‌های اصلی :

شعر معاصر فارسی , ادبیات معاصر فارسی , اشعار اخوان ثالث , ادبیات , منظومه شکار

کلیدواژه‌های فرعی :

رمز , جناس , بیان , بدیع , ایجاز , باستان ‌گرایی , ‌ تشبیه , صیاد , تشبیه ادبی , واج‎‌آرایی , شعر افسانه , شعر زمستان , صنایع معنوی بدیع ,

چکیده :

اهداف این پژوهش بررسی ویژگی های سبکی منظومه شکار و تحلیل و نقد آن می باشد. به عنوان شیوه پژوهش، در این مقاله از معیارهای شناخته شده در سبک شناسی، بیان، بدیع، نقد ادبی و داستان نویسی، در جهت تحلیل سبک شناختی و نقد اثر مذکور استفاده شده است. نتایج پژوهش از قرار ذیل می باشد: 1) ویژگی های سبکی این منظومه عبارتند از: زبان رمزی، اشارات و دلالتهای ضمنی فراوان؛ توصیف؛ ایجاز، زبان ساده، به کار بودن از جنبه های نحوی، معنایی و واژگان روز، همراه با حداقلی از باستان گرایی در واژگان، استفاده فراوان از تشبیه و محسوس بودن مشبه به در تشبیه ها، استفاده فراوان از شخصیت بخشی و صنایع لفظی بدیع، به ویژه واج آرایی (alliteration) و جناس، و در مقابل، کم اعتنایی به کنایه و صنایع معنوی بدیع 2) این منظومه با توجه به رمزی بودن و درونمایه فلسفی، تا حدی ادامه شیوه منظومه سرایی نیما یوشیج شمرده می شود، اما به دلیل استفاده از نمادها و ویژگی های بلاغی برگرفته از سنت شعر فارسی، گرایش بیشتر به وضوح معنا (در قیاس با نیما) و قالب نیمه سنتی منظومه، اخوان ثالث شیوه ای متفاوت با روش نیما یوشیج اختیار کرده است و آن تلفیق سنت و نوگرایی است.

صفحات :

از صفحه 97 تا 111

مشخصات اثر

عنوان :

تاملی در وجوه اعرابی آیه تربص و ارایه وجهی جدید

نویسنده:

میرلوحی سیدعلی

نوع منبع :

کتابخانه عمومی , نمایه مقاله

مشخصات اثر

عنوان :

بررسی و تحلیل شیوه «برگردان» در شعر نیما

نویسنده:

نیک منش مهدی

نوع منبع :

کتابخانه عمومی , نمایه مقاله

کلیدواژه‌های اصلی :

شعر نو , بدیع , ردالمطلع , شیوه بر گردان

چکیده :

رد المطلع، یکی از آرایه های بدیعی است که نیما با تغییر در ماهیت و نام آن به «برگردان»، به زیبایی و ظرافت از آن در ساختمان شعر خود بهره گرفته است. در این مقاله، ضمن بررسی تعریف و کارکرد ردالمطلع در شعر سنتی، وجوه زیبایی، بسامد، و شیوه های گوناگون ظهور برگردان - با توجه به تاریخ سرودن هر شعر - در مجموعه اشعار نیما مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است.توجه به نگاه تازه نیما در شکل آفرینی شعر، افزایش کارکردهای بلاغی شیوه برگردان، و تقویت نمادهای محوری شعر از نتایج این بررسی به شمار می رود.

صفحات :

از صفحه 99 تا 111

مشخصات اثر

عنوان :

بدیعیه سرایی در ادب پارسی و عربی

نویسنده:

غلامی مجاهد, آقاحسینی حسین

نوع منبع :

کتابخانه عمومی , نمایه مقاله

کلیدواژه‌های اصلی :

بلاغت , بدیع , بدیعیه , قصیده مصنوع

چکیده :

پا به پای تکوین بلاغت در زبان عربی و پارسی و با این قصد که چیرگی و مهارت در صناعات و محسنات ادبی نموده شود و قدر و قربی برای شاعر فراهم آورد، گروهی از شاعران ایرانی و عرب طرح سرودن قصیده هایی را ریختند که شاعر در هر بیت از آن، آوردن یک یا چند صنعت بدیعی در معنای عام و شامل، عناصر دانش بیان و تا حدی معانی را بر خود التزام می کرد و در واقع فرهنگ مختصری از بلاغت را با سروده خود عرضه می داشت. این قصیده ها که بعدها به «بدیعیه» موسوم شدند، نخست در شعر پارسی و کمی پس از آن در شعر عربی رواج یافت. قصاید بدیعیه در هر یک از این دو زبان ویژگی ها و مشخصه هایی دارند که آن ها را از بدیعیات دیگر باز می نمایاند. این مقاله، ترجمان بدیعیه سرایی در دو زبان پارسی و عربی، سیر تاریخی و بیان تفاوت ها و تشابهات آن هاست.

صفحات :

از صفحه 125 تا 146

مشخصات اثر

عنوان :

مبالغه؛ تصویری فراتر از خیال

نویسنده:

محمدی محمدحسین, حاجی پور میثم

نوع منبع :

کتابخانه عمومی , نمایه مقاله

کلیدواژه‌های اصلی :

غلو , بدیع , اغراق , مبالغه , مبالغه و شعر حماسی

چکیده :

مبالغه تصویری است بلاغی که اغلب برای آرایش کلام و جلب توجه شنونده به کار می رود. در مبالغه، شاعر با استفاده از دو شیوه بزرگ نمایی و کوچک نمایی مفاهیم خرد را بزرگ جلوه می دهد و مفاهیم بزرگ را خرد، و در واقع با استفاده از این ابزار بیانی سخن خویش را بسط می دهد و تاکید می کند تا القای مفهوم بهتر انجام پذیرد.اغلب بلاغت نگاران ضمن معرفی مبالغه تاکید کرده اند که مبالغه در حقیقت نوعی دروغ آمیخته با خرافات است و بنابراین گاه آن را تمجید کرده اند و از عناصر اصلی شعر و سخن بلندپایه دانسته اند و گاه آن را مطرود دانسته و شعر راستین را از آن مبرا دانسته اند. با توجه به رویکرد متفاوت و گاه متناقض بلاغیون نسبت به مبالغه، در این مقاله به این پرسش پاسخ گفته ایم که ارزش جمال شناسی مبالغه چیست و استفاده از مبالغه تا چه حد در سخن متعالی جایز و بایسته است؟

صفحات :

از صفحه 95 تا 114

مشخصات اثر

عنوان :

نگاهی نو به ایهام در بدیع فارسی

نویسنده:

چناری امیر

نوع منبع :

کتابخانه عمومی , نمایه مقاله

کلیدواژه‌های اصلی :

چندمعنایی , ایهام , بدیع , صنایع معنوی

چکیده :

ایهام یکی از مهم ترین صنایع معنوی بدیع در ادبیات فارسی است، اما علی رغم اهمیتش در تعریف و انواع آن در کتب بدیع و بلاغت دقت کافی نشده است. یکی از اهداف مقاله حاضر بازتعریف ایهام است. در این مقاله با بررسی تعریف ایهام در کتب گوناگون قدیم و جدید، سعی می شود تعریف دقیق تری از ایهام به دست داده شود. همچنین انواع ایهام در کتاب های قدیم و جدید بلاغی فارسی و عربی- مانند ایهام مجرده، ایهام مرشحه، ایهام مبینه، ایهام ذوالوجوه- نقل و سپس تحلیل و نقد می شود؛ و سپس با بهره گیری از دانش زبان شناسی، تقسیم بندی تازه ای از ایهام به دست داده می شود. این تقسیم بندی با استفاده از مثال های گوناگون از متون کلاسیک و معاصر فارسی، اثبات می شود. برخی از انواع ایهام که در این مقاله مطرح و تعریف شده اند، عبارتند از: ایهام واژگانی، ایهام نحوی، ایهام گروهی، ایهام ساختاری، ایهام مرجع ضمیر، ایهام حذف، ایهام خوانشی، ایهام زبر زنجیری. این مقاله، روشی نو را برای تحلیل ایهام در آثار ادبی، به ویژه شعر، مطرح می کند.

صفحات :

از صفحه 115 تا 134

مشخصات اثر

از :	{0}
پست الکترونیک :	{1}
تلفن :	{2}
دورنگار :	{3}
Aaddress :	{4}
متن :	{5}

جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

ورود

ثبت نام

در تلگرام به ما بپیوندید