جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

تفسیر علمی یکی از گرایش های تفسیری است که مفسرآن معتقد است قرآن کریم در بردارنده ی تمام یا برخی از علوم یا فرضیه های ی علمی است و درصدد تطبیق آیات قرآن بر کشفیات علمی جدیدو قدیم است این گرایش تفسیری در طول تاریخ موافقان و مخالفانی داشته است طرفداران این گرایش بنابر اهدافی همچون اثبات اعجاز علمی قرآن، رفع تعارض علم و دین و ....، دو طریقه اعتدالی و افراطی را در پیش گرفته اند. از جمله متقدمان معتقد به این گرایش، غزالی و در بین معاصران، طنطاوی را می توان نام برد. اما گروه مخالف با مطرح نمودن اشکالاتی مانند عدم اعتبار این شیوه از نظر لغوی و سبب نزول، تحول پذیری یافته های علمی و ... به انکار تفسیر علمی پرداخته اند، که این گروه شامل سنت گرایان افراطی همانند شاطبی و متجددگرایان دینی همچون امین خولی بوده اند. دراین میان رویکرد توافقی افراطی، زمینه ساز وقوع چالش ها و آسیب های تفسیر علمی گشت: که عبارت بودند از: مطلق انگاری علم، تعمیم نابه جا در یکی کردن کتاب تکوین وکتاب تشریع، زیاده گویی های علمی ، تطبیق های ناموزون و تحمیل های ناسازگارو ... .در این پژوهش با ارائه ی تعریف تفسیر علمی و معیار های تفسیر صحیح علمی به بررسی آسیب های وارده بر این گرایش تفسیری در المنار تالیف محمد رشید رضا و پرتویی از قرآن تالیف آیت الله سیدمحمودطالقانی پرداخته شده است .محمدرشید رضا که در واقع تکمیل کننده تفسیر المناربوده است که بعد از فوت استادش محمد عبده اقدام به ادامه کار کرده و تا زمان وفات دوازده جز ءاین تفسیر را به نگارش در آورده است از جمله مفسران معاصر و موافقان میانه رو در زمینه ی تفسیر علمی است که معتقداست اگر چه گوینده قرآن کریم آگاه به تمام علوم است اما در کلام خود به اندازه ضرورت تنها به برخی مطالب علمی اشاره کرده است . اما مولف تفسیرپرتویی ازقرآن این تفسیررا طی قریب به 40سال به رشته تحریردرآورده که در 6جلدوشامل تفسیر جزءسی ام وسوره های حمدوبقره وآل عمران و22آیه نخست سوره نساء است از جمله مفسران معاصروموافق درزمینه تفسیرعلمی است که در موارد متعددی از تفسیر، به تبیین آیات توسط یافته‌ها و فرضیات علمی می‌پردازد و تلاش می‌کند تا خواننده دریابد که میان قرآن و علم، تضاد و تناقضی وجود ندارد.واژگان کلیدی : تفسیر المنار، تفسیرپرتویی ازقرآن، تفسیر علمی، رشیدرضا، سیدمحمودطالقانی.

بیش از 700 آیه قرآن به مسائل علمی نظیر: هستی شناسی، طبیعت شناسی و زیست شناسی اشاره دارد. مفسران اسلامی به منظور اثبات مباحث علمی قرآن، به تفسیر علمی قرآن روی آورده اند. با پیشرفت و رشد فزاینده علوم تجربی و تکنولوژی در عصر حاضر، گرایش به این نوع تفسیر نیز در سده اخیر رو به افزایش یافته است. تفسیر پرتوی از قرآن نوشته سید محمود طالقانی از جمله تفاسیری است که در مواردی، از این روش بهره برده است. این اثر گرچه شامل تفسیر بخش اندکی از قرآن بوده و دارای مزایا و ویژگی های قابل توجهی نظیر: توجه به آسیب های تفاسیر علمی و اعجاز علمی قرآن می باشد، اما در مواردی این اثر از نظر: مبنایی، روشی و محتوایی در زمینه تفسیر علمی آیات، نیازمند پیرایش و آسیب زدایی است.