جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

ابوعلی فارسی از بزرگان و ادیبان معروف و مشهور قرن چهارم هجری و از مشاهیر دانشمندان متقدم و امام النحویون زمانه خویش است. او صاحب تالیفات ارزشمند و گرانبهایی در تفسیر و نحو است که مورد استناد مفسران قرار گرفته است. یافته ها حاکی از وجود یک کتاب تفسیری از ابوعلی فارسی است که مفقود گردیده ولی آثار و آراء تفسیری وی را می توان از دیگر تألیفاتش و همچنین از جوامع تفسیری قرن پنجم به بعد، بازیابی نمود. همچنین یافته ها نشان می دهد نامی از ابو علی فارسی در تاریخ تفسیر وجود ندارد. لذا این نوشتار تحلیلی کتابخانه‌ای با پژوهش در آثار و تألیفات ابوعلی و آراء تفسیری وی در آثار دیگر مفسران، رهیافتی به منهج تفسیری آن بزرگ دانشمند یافته است. اهمیت این پژوهش، احیای میراث تفسیری گذشتگان بالاخص متقدمین است. چون اساساً ضرورت دارد برای تکمیل چیستی و کارکرد تفسیر در سده های متقدم هجری به همه عناصر دست یافت.

بحث هستی شناسی تناکح/ ازدواج بعنوان یکی از مبانی معرفتی مهم در تشکیل خانواده در مکتب عرفای اسلامی و با توجه به زوجیت در اسماء و در نهایت در عالم انسانی مورد بحث واقع شده است. تناکح در نظام عرفانی به گونه ای تصویر می شود که نحوه خلق کثیر از واحد را تبیین می کند. این تناکح مستلزم فاعلیت و منفعلیت است که در تمام هستی جریان و سریان دارد؛ از ذات الهی گرفته تا جهان ماده. آنچه که سبب این تناکح در تمام هستی می شود، حب و عشق است. حب الهی علت آفرینش اسماء است و فاعل و قابل بودن در امر الهی و نظام طبیعی علت آفرینش، و پذیرش امر الهی، از طرف عالم طبیعت است. در عرفان اسلامی ازدواج زمینه­ای مناسب برای خودسازی و خدمت به خانواده و تعالی فردی و معنوی محسوب می شود زیرا عارفان، عشق زمینی را مسیری لازم برای رسیدن به عشق الهی می دانند. در این پژوهش ابتدا به تنکاح اسماء و صفات الهی پرداخته شده است و سپس، از منظر عرفان اسلامی؛ امتداد آن در عالم انسانی، و بین زن و مرد در مسئله زناشویی؛ تحلیل شده است. باتوجه به اینکه یکی از چالش های زندگی مدرن، نگاه مکانیکی به مقوله زوجیت و زناشویی است، با تبیین مبانی عرفان اسلامی می توان زناشویی را که عنصر شهوت در آن دخالت دارد، یک رابطه پر معنا و مقدس، با لحاظ کردن احساسات و عواطف دانست که فی نفسه اصالت دارد و موجبات صیقل روح و سلامت جسمانی و ارتقاء روحانی می گردد.

یکی از منابع تقنینی، شرع است. اما این واژه در متون قانونی همواره در هاله ای از ابهام بوده و به طور دقیق مشخص نیست که مقصود از شرع و حیطه آن کدام است. آیا محدود به کتاب خدا یا اعم از کتاب و سنت نبوی یا اعم از کتاب و سنت معصوم ( ع ) و یا اعم از کتاب خدا و سنت معصومین ( ع) و کتب فقهی است ؟ این تحقیق، با جستجو در ادله کتاب و سنت و کلمات فقهای عظام به این نتیجه می رسد که در صدق شارع در وهله نخست بر خدای متعال تردیدی نیست و سپس در صدق آن بر نبی مکرم اسلام ( ص ) نیز اختلاف قابل توجهی میان فریقین نمی باشد و در صدق این واژه بر اوصیاء معصومین نیز بر اساس فقه امامیه که قوانین موضوعه کشور ایران بر آن استوار است، اشکالی وجود ندارد.

در علم اصول، علم به دو دسته تفصیل و اجمال تقسیم می شود. این دو علم در بیان و کشف احکام شرعی کمک شایانی به مجتهد و فقیه می کند. علم تفصیلی، به معنای مشخص بودن اصل تکلیف است، اما علم اجمالی به معنای علم به جامع همراه با شک در جایگاه استقرار آن است. پس در این که این علم به میزان جامع تکلیف آوری آن مشخص است، اتفاق نظر وجود دارد اما تکلیف آور بودن علم اجمالی نسبت به بیشتر از جامع مورد اختلاف است. حال سوال این است که وجوب موافقت قطعیه یا حرمت مخالفت قطعیه درعلم اجمالی، از دیدگاه آخوند خراسانی و امام خمینی چه تاثیراتی در تعیین فعلیت احکام دارد. بررسی توصیفی تحلیلی این مسئله، نشان می دهد آخوند خراسانی(ره) در علم اجمالی، فعلیت من جمیع الجهات باشد، پس مخالفت قطعیه اش حرام، و موافقت قطعیه اش واجب است. ولی اگر علم اجمالی فعلیت لامن جمیع الجهات داشت، علم اجمالی در هر دو مقام شامل تکلیف آوری می شود. امام خمینی(ره)برخلاف مرحوم آخوند(ره) معتقد است با موجود شدن علم اجمالی در وجوب موافقت قطعیه، مخالفت قطعیه حرام بوده و موافقت احتمالی کفایت می کند. یعنی نیازی به ترک همه اطراف موضوع نیست. این امر موجب می شود در صورت تزاحم با مفسده قویتر، جواز عمل قبیح نباشد.

رکوع یکی از مهم‌ترین ارکان نمازاست که بالاترین عبادت در دین اسلام بشمار می‌رود تاجاییکه در قرآن کریم بارها به اهمیت آن تأکید و به انجام آن توصیه شده است. بدین سبب که یاد خدا را به قلب انسان وارد نموده و او را به هدف نهایی بندگی یعنی قرب الهی نزدیک می‌گرداند. رکوع، تعظیم در برابر عظمت الهی و اعتراف به وحدانیت خداوند است. می‌توان خضوع و خشوع را از مهم‌ترین نتایج و آثارآن دانست که خود برطرف‌کننده تکبر در اعمال عبادی می‌باشد. در کاوش پیش رو که در حیطه قرآن و حدیث صورت گرفته است، آثار رکوع به‌صورت توصیفی-تحلیلی اعم از فواید اخلاقی، معنوی و اخروی بررسی گردیده و موارد زیر یافت شده است؛ ازجمله: رکوع موجب طاعت، دوری از گناه و فریاد ابلیس، مزین‌شدن به نور بهاء الهی، ساکن شدن در سایه عظمتش و ملبس‌شدن به لباس برگزیدگان، تعجب فرشتگان از اعطای نور و هبه الهی و مباهات به فرد راکع، اظهار ادب و دوری از تکبر، پاک شدن دل از حسد، زمینه درک ولایت به‌واسطه عشق و محبت ائمه، نیل به رستگاری و قرب، آسودگی از وحشت قبر و حرمت جسم راکع بر آتش، عاقبت‌به‌خیری و رسیدن به مقام علیین و حصول طرق سعادت، صعود نماز نورانی به‌واسطه رکوع کامل و گشایش درب‌های رحمت الهی و درنهایت احترام خداوند به موسپیدان راکع.