جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

یگانه‏انگاری راسلی، عنوان یکی از جدیدترین نظریه‏های فلسفه ذهن است. این نظریه مدعی غلبه بر مشکلات نظریه‏های فیزیکی‏انگار و دوگانه‏انگار است. به طور خاص مشکل عمده فیزیکی‏انگاری، در تبیین آگاهی پدیداری است. یگانه‏انگاری راسلی بر اساس یک فهم هستی‏شناختی متفاوت از جهان، مدعی است ویژگی‏های درونی (ذاتی) اشیای فیزیکی که تا کنون مورد غفلت نظریه‏های فیزیکی واقع شده‏اند، منشأ ظهور آگاهی پدیداری هستند. بر این اساس، یگانه‏انگاری راسلی مدعی ارائه تبیینی مناسب از آگاهی پدیداری است که با جهان فیزیکی، یکپارچه است. در این مقاله به صورت‎بندی دو نسخه اصلی این نظریه یعنی یگانه‏انگاری راسلی پدیداری و یگانه‏انگاری راسلی مقوم پدیداری و نقد و بررسی آنها می‌پردازم. بررسی‏ها نشان می‎دهد این نظریه علی رغم مزیت‎های جدی مثل کنارگذاشتن شکاف معرفتی بین حقایق پدیداری و حقایق فیزیکی دچار مشکلات جدی‏ای مثل مسئله ترکیب است.

این مقاله درباره ثبات معرفت در فرایند تغییر به بحث می‎پردازد و می‏کوشد به مناقشات وارد بر ثبات معرفت در فرایند تغییر عالِم، تغییر معلوم و نیز تغییر هر دو پاسخ گوید. درحقیقت این پژوهش در پی حل مسئله‎ای است که نخست آن را هراکلیتوس با بیان اینکه «همه چیز در سَیَلان است» و «در یک رودخانه نمی‌توان دو بار شنا کرد»مطرح کرد و سپس کراتیلوس، از پیروان او، با این جمله که«در رودخانه حتی یک بار هم نمی‌توان شنا کرد»، بر سخن هراکلیتوس مُهر تأیید نهاد. در پی آن، سوفسطاییان و شکاکان از سخن هراکلیتوس عدم ثبات معرفت را نتیجه گرفتند و از آن در جهت ترویج شکاکیت و نسبی‏گرایی بهره گرفتند. دربرابر، سقراط و افلاطون بر ثبات معرفت پای فشردند و در تثبیت آن بجد کوشیدند. گرچه راه حلی که آنها ارائه کردند، مورد قبول ارسطو واقع نشد و سرانجام خود به طریقی دیگر، حل مسئله را پیگیر شد؛ ولی راه حل او و دیگر راه حل‏هایی که متعاقباً برای حل مسئله ارائه شده است، هم‎اکنون نیز در چالش است. نویسنده، در این مقاله، پس از ارزیابی راه حل‎های ارائه‌شده، راه حل مسئله را به گونه‎ای دیگر پی می‏گیرد. این راه حل، نخست از طریق بازاندیشی درباره مفهوم «ثبات» آغاز می‏شود و سپس «ثبات معرفت» در همه فروض تغییر در گونه‎های ادراک تبیین می‏شود.

در معرفت‌شناسی معاصر، هر گاه باور انسان صادق باشد و انسان در صدق باور خویش موجه باشد، معرفت شکل می‌گیرد. نقش توجیه از این جهت مهم است که دلایل یا شواهد لازم بر صدق باور را عرضه می‌دارد و آن را از حالت ادعای محض بیرون می‌آورد. مبناگرایی - یعنی بازگرداندن گزاره‌های نظری یا غیر پایه به گزاره‌های بدیهی یا پایه در فرایند توجیه معرفت- مهم‏ترین و پرسابقه­ترین نظریه در مبحث توجیه است. معرفت‌شناس برجستة معاصر بونجور و فیلسوف شهیر اسلامی ملاصدرا هر دو در مبحث توجیه قایل به مبناگرایی هستند و از این جهت زمینة مساعد برای مقایسه و تعیین نقاط اشتراک و اختلاف آنان وجود دارد. چنین مقایسه‌ای به فهم رویکرد مبناگرایانة هر دو متفکر مدد می‌رساند؛ چه بسیاری از دیدگاه‌ها را می‌توان در مقام مقایسه با هم، به نحوی شایسته‌تر و دقیق‌تر درک کرد. نتیجه اینکه مهم‏ترین وجه اشتراک دو فیلسوف، تقسیم دوگانة آگاهی به غیر مفهومی و مفهومی (نزد بونجور) یا تقسیم دوگانة علم به حضوری و حصولی (نزد ملاصدرا) و نمایاندن مواجهه مستقیم میان این دو، به منظور تدارک توجیه مناسبی برای قسم دوم است. نیز مهم‏ترین اختلاف میان آن دو، استقلال معرفت­شناسی از وجودشناسی و دفاع از مبناگرایی معتدل نزد بونجور و ارتباط معرفت­شناسی با وجودشناسی و دفاع از مبناگرایی حداکثری نزد ملاصدراست.

براساس استدلال تصورپذیری، اگر وجود زامبی‌ها تصوپذیر باشد، وجود آنها به‌لحاظ متافیزیکی ممکن است. از‌این‌رو، آگاهی غیرفیزیکی است. اعتراض شده‌ است که اصل تصورپذیری با پدیده ضرورت پسینی کریپکیایی سر ناسازگاری دارد. چالمرز با ایدۀ معناشناسی دوبعدی‌گرا پاسخ می‌دهد. وی استدلال می‌کند که جملۀ این‌همانی پسینی تنها در صورتی می‌تواند ضروری باشد که تابع مفهوم ثانویۀ دست کم یکی از مفاهیم دو طرف نشانۀ این‌همانی متفاوت از تابع مفهوم اولیه‌اش باشد. اگر قضیه از این قرار باشد، ضرورت پسینی کریپکیایی آن چیزی را که بروفق تابع مفهوم اولیه تصورپذیر است، به‌لحاظ متافیزیکی غیرممکن نمی‌سازد. در مقابل، لُر استدلال می‌کند که ممکن است که جملات این‌همانی خاص، به ویژه جملات این‌همانی روان فیزیکی، ضروری و پسینی باشند هرچند تابع مفهوم اولیه و ثانویۀ هردو مفهوم دو طرف نشانۀ این‌همانی در آن جملات منطبق هستند، نه متفاوت. اگر قضیه از این قرار باشد، در این صورت اصل تصورپذیری با پدیدۀ ضرورت پسینی همخوانی ندارد. بنابراین ضرورت متافیزیکی قوی در برابر ضرورت پسینی ضعیف کریپکیایی قد علم می کند. در پایان استدلال می‌کنیم هرچند ضرورت پسینیِ کریپکیایی تنها مدل ضرورت پسینی موجود نیست، چالمرز تا آنجا که ضرروت پسینی کریپکیاییِ متعارف مدنظر است برحق است. از این‌رو ، استدلال لُر قاطع نیست.

مقاله حاضر به بررسی استعاره­های هستی­شناختی واژه «حیوة» در قرآن بر اساس نظریه استعاره مفهومی می­پردازد. این­پژوهش توصیفی- تحلیلی در صدد ­­است کارایی این نظریه را بر اساس داده­های قرآنی بسنجد. اینکه آیا استعاره به عنوان فرایندی شناختی برای بیان معانی انتزاعی و غیر ­حسی قرآن، حضوری مؤثّر دارد، پس از گردآوری داده­ها با استفاده از نرم­افزار حبل­المتین بر اساس ترجمه آیت­الله مکارم شیرازی، تفاسیر المیزان و نمونه و با توجه به دیدگاه معاصر استعاره (لیکاف و جانسون، 1980) و اصول استعاره شناختی جاکل (2002) تحلیل داده­ها صورت­گرفت. در شواهد به­دست­آمده، واژه «حیوة» به شکل‏های مختلفی از جمله کالابودن زندگی دنیا، تشبیه زندگی دنیا به بازی و سرگرمی و تشبیه مجازات و عذاب به غذا و نوشیدنی مفهوم­سازی ­شده است. کمک به ترجمه روان­تر قرآن و راهگشا­بودن در حوزه­های علوم شناختی و قرآنی از کاربردهای عملی این پژوهش است. یافته­های این پژوهش، افق جدیدی در اختیار مخاطب قرار می­دهد تا به درک بهتری از آیات دست یابد.

از افزودن داده‌های علمی جزئی‌نگر در کنار هم می‌توان تصاویری عام‌تر ترسیم کرد. این تصاویر عام‌تر خود مدل‌هایی خطاپذیرند که البته می‌توانند بهتر از حدس‌های تصادفی تصویری از آینده را بنمایانند. در مقاله‌ی حاضر دسته‌ای از یافته‌های تجربی در کنار یکدیگر در دفاع از این دعوی قرار گرفته‌اند که «همه‌گیری کووید19 با تسریع تغییراتی که در میکروبیوم انسان در حال رخ دادن است تأثیرات شگرفی بر سلامت جسمی و روانی، هیجانات و شناخت، و روابط اجتماعی انسان‌ها دارد». استدلال اصلی مقاله در دفاع از این دعوی چنین است. ترکیب میکروبیوم بر سلامت جسمی و روانی، هیجانات و شناخت، و روابط اجتماعی انسان تأثیر دارد و بنابراین تغییر در میکروبیوم به تغییر در این جنبه‌ها می‌انجامد. طی تاریخ تکاملی انسان میکروبیوم تغییر کرده است. در دو سده‌ی گذشته این روند تغییرات شتاب گرفته است و همه‌گیری کووید19 می‌تواند تغییرات بیشتری در میکروبیوم انسان‌ها ایجاد کند. در حمایت از مقدمات استدلال، از میان انبوه داده‌ها برخی گزینش و عرضه شده‌اند.