جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

موضوع این مقاله طبقه‏بندی نظرات مندرج در تفاسیر عرفانی درباره ماهیت حروف مقطعه و انواع معنایابی از این حروف است. در این مقاله آرای ده مفسر عارف و صوفی [سهل تستری، سلمی، قشیری، میبدی، روزبهان بقلی، عبدالرزاق کاشانی، ملاصدرا، اسماعیل حقی، صفی‌علی‌شاه، و گنابادی] از قرون مختلف، درباره حروف مقطعه قرآن بررسی و یافته‌ها در دو سطح طبقه‌بندی شده است. در سطح نخست انواع یافته‌های آنان درباره ماهیت حروف مقطعه و در سطح دوم درباره روش و انواع این معنایابی از نظر محتوایی بحث شده است. در سطح نخست هفت نظر طبقه‌بندی شد: تشابه حروف مقطعه؛ از اسرار بودن این حروف؛ داشتن جنبه‌ بلاغی؛ سوگند خداوند بودن همه یا برخی از این حروف؛ اسامی سوره‌های قرآن کریم بودن برخی از این حروف؛ اسامی پیامبر بودن برخی از حروف، و اسامی خداوند بودن حروف و نهاده شدن اسم اعظم الهی در آنها. هریک از این نظرات با تفاسیر جامعی مانند جامع البیان طبری، روض الجنان رازی و مجمع البیان طبرسی مقایسه و نشان داده شد که سخنان عرفا درباره ماهیت حروف مقطعه عموماً در تفاسیر رسمی انعکاس داشته است. در سطح دوم معنایابی بر اساس مشابهت و مشاکلت حروف با مفاهیم عرفانی توضیح داده شده است. در این نوع از معنایابی، چهار نوع محتوا مد نظر مفسران عارف بوده است که عبارتند از: معنایابی ناظر به حق و اسماء و صفات او؛ معنایابی ناظر به پیامبر و جامعیت حقیقت و مراتب او؛ معنایابی ناظر به سلوک سالکانه و مواجید عارفانه؛ و معنایابی ناظر به مراتب عالم و مراتب تنزلات وجود.

از نظر اسلام معابد اهل کتاب مهم و جهاد برای حفظ آنها مفید است. معابد به‏دلیل ذکر و یاد خدا از شعائر هستند و تعرض به آنها حرام ‏است. اسلام نماز خواندن در آنها را جایز می‏داند و برای تغلیظ سوگند از آنها بهره گرفته و در صورت از بین رفتن اهالی آنها، استفاده از وسایلش را در مسجد مجاز می‏شمارد و در صورت تبدیل آنها به مسجد حداقل‏های تغییر ضروری را مثل ایجاد محراب مجاز می‏داند و خلاصه اینکه پاره‏ای از احکام مساجد را بر آنها بار کرده‏است. سخت‏گیری برخی از فقها دربارة معابد، بیشتر به دلایل لزوم دوری از اعانه بر معصیت و ظلم و گمراهی است، وگرنه برخی از فقها وقف بر اهل کتاب را به دلایل انسان‏دوستی و امکان تولد مسلمان از ایشان مجاز دانسته‏اند.

روان‌شناسی مثبت‌نگر نه تنها برای بهبود و ایجاد توانمندی‌های افراد، بلکه به‏منظور پرورش تاب‌آوری، بهبود کیفیت زندگی و ایجاد سپری در برابر عود نشانه‌ها، ایجاد گردید. افزایش توانمندی‌ها و صفات مثبت بایست مؤلفه‌های اصلی هر روند درمانی باشد؛ چرا که این مداخلات نشانه‌های بیماری را کاهش داده، از عود آنها جلوگیری می‌کنند و باعث اصلاح کیفیت زندگی می‌شوند. پژوهش حاضر با هدف تحلیل و بررسی مؤلفه‌های روان‌شناسی مثبت در داستان‏های مثنوی معنوی و کاربرد آن در تربیت دورة نوجوانی صورت گرفته‏است. نتایج پژوهش بیانگر آن است که مؤلفه‌های روان‌شناسی مثبت، از جمله امید، خوش‌بینی، شادی، رضایت، فضایل اخلاقی، بخشش، انعطاف‌پذیری، شکرگزاری و تشکر، مراقبه و معناجویی در داستان‌های مثنوی معنوی سبب شکوفایی و توسعۀ توانمندی‌های درونی و کسب فضیلت‌های اخلاقی می‌شود. این مؤلفه‌ها نوجوانان را قادر می‌سازد تا با ناملایمات، بحران‌ها و سایر رویدادهای نامطلوب زندگی کنار بیایند، به سلامت جسمی و روانی دست یابند و به بهبود روابط فردی، خانوادگی و اجتماعی‌ نایل گردند.

دین از مهم‏ترین عوامل تأثیرگذار بر شکل‏گیری و بقای «هویت ملی» است. هرگونه تحولی بر بروز اجتماعی دین می‏تواند هویت را دستخوش تغییراتی کند. مسئلة این نوشتار آن است که «پست‏مدرنیزاسیون دینداری» چه رابطه‏ای با «از خود بیگانگی ملی» دارد. نوشتار حاضر، به روش تحلیلی و نه پژوهش پیمایشی تلاش می‏کند که رابطة معنادار میان این دو را به اثبات رساند. در تحلیل دینداری پست‏مدرن، به ویژگی‏هایی می‏رسیم که برای احساس تعلق به هویت ملی، مضر و مخرب‏اند؛ از آن جمله می‏توان به سطحی و روبنایی شدن دین، فرقه‏گرایی شدید، مصرفی شدن دین، تبدیل دین به حالتی که از آن به «دین خویشتن» یاد می‏توان کرد و عرفی‏سازی جهان اشاره نمود. این ویژگی‏ها موجب محو الگوها و مرجعیت‏های اصیل، اهداف مشترک ملی، محرومیت جامعه از کارکرد انسجام‏بخشی دین، پلورالیسم و تضعیف جایگاه شعائر و مناسک دینی می‏گردند. این پیامدهای منفی که دامنگیر هویت ملی می‏گردند، بر دامنه و شدت از خودبیگانگی می‏افزایند.

شنیدن فراحسی از دیدگاه عبدالرزاق کاشانی اقسامی دارد که عبارتند از: شنیدن پذیرفتنی و انقیادی؛ شنیدن تفهمی؛ شنیدن اهتدایی؛ شنیدن الهی. مراد از شنیدن الهی انسان، شنیدنی است که در آن، خدا در هر شنیده‏ای شهود می‏شود. این جستار نیز درصدد واکاوی این مسئله است که چگونه می‏توان در اندیشة عرفانی کاشانی شنیدن الهی را تبیین کرد؟ یافته‏های این جستار نیز به قرار زیر است: کاشانی سخنی در باب ارتباط مظهریت احدیت جمع و شنیدن دارد که نگارنده بر پایة امکانات درونی آن، شنیدن الهی را بر پایة حد وسط مظهریت احدیت جمع و در قالب دو تقریر، قابل تبیین می‏داند، همچنین، بر پایة حد وسط یادشده، مغایرت میان قوای نفس و آلات آن برچیده می‏شود و هر یک از قوا و آلات و هر ذرة انسان، کار دیگر قوا و آلات را انجام می‏دهد، یعنی با همة آنها می‏توان شنید.