جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

هدف اصلی این پژوهش بررسی دیدگاه دانشجویان دربارة موانع اثربخشی دروس های معارف اسلامی است که در دانشگاه آزاد اسلامی کاشان انجام شد. جامعة آماری این پژوهش شامل همة دانشجویان این دانشگاه بود که با روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای متناسب با حجم انجام شد. 96 دانشجو برای گروه نمونه انتخاب شدند. ابزار جمع آوری اطلاعات، پرسشنامة محقق ساخته در قالب 61 پرسش بود که ضریب پایایی آن با «آلفای کرونباخ» 83 درصد برآورد شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از شاخص های آماری استنباطی (آزمون T، تحلیل واریانس و...) استفاده شد. یافته های به دست آمده از این پژوهش نشان داد که وضعیت کلی اجرای برنامه های درسی معارف اسلامی در دانشگاه به نسبت درحد مطلوبی است، ولی در عین حال مجموعه ای از عوامل درونی و بیرونی مانع اثربخشی و اثرگذاری لازم بر دانشجویان می شود. از نظر دانشجویان در میان عوامل درونی، مؤلفة ارزشیابی و در میان عوامل بیرونی عامل اجتماع و شرایط محیطی عمده ترین موانع اثربخشی درس های معارف اسلامی است.

فعالیت های پرورشی در مدارس برای تربیت دانش آموزان انجام می شود و تفکر غالب آن است که این فعالیت ها به تربیت دینی و اخلاقی می انجامد. هدف این پژوهش آسیب شناسی این فعالیت هاست که می تواند راه را برای برنامه ریزان و مسئولان روشن کند. بدین منظور٢٧٣ نفر مربی پرورشیِ مقاطع گوناگون تحصیلی شهر شیراز در این پژوهش توصیفی مشارکت کردند که به شیوة تصادفی خوشه ای انتخاب شدند. ابزار استفاده شده، پرسش نامه ای ٥٦ گویه ا ی بود. روایی و پایایی پرسش نامه حاکی از مطلوبیت آن بود. برای پاسخ گویی به پرسش های پژوهش از آزمون های «اندازه گیری مکرر»، «تی تست» برای گروه های وابسته و مستقل و تحلیل «واریانس یک طرفه» استفاده شد. براساس نتایج به دست آمده، آسیب های موجود، برخاسته از ساختار، شیوة اجرا و انگیزش مادی و معنوی مربیان است. میان مقطع تدریس آزمودنی ها با دیدگاهشان دربارة ساختار، روش اجرای برنامه ها و انگیزش معنوی رابطة معنا دار وجود دارد. جنسیت و رَستة شغلی با هیچ یک از ابعاد ساختاری اجرایی، انگیزش مادی، نیروی انسانی و انگیزش معنوی رابطة معنا دار نداشت. متغیر سن با ابعاد یادشده رابطة معنادار نداشت و متأهلان درباره انگیزش مادی نگرش منفی تری داشتند.

پژوهش پیش رو به بررسی عوامل مؤثر بر گرایش دانش آموزان دختر دورة متوسطة شهرستان صدوق به انجام فرایض دینی در سال تحصیلی 89-1388 می پردازد.این پژوهش از لحاظ هدف، تحقیقی ـ کاربردی و از نظر روش گردآوری داده ها، توصیفی ـ پیمایشی است. جامعة آماری این پژوهش شامل همة 467 دانش آموز دختر دورة متوسطة شهرستان صدوق بود که از این تعداد دویست نفر به روش نمونه گیری طبقه ای متناسب انتخاب شدند. ابزار پژوهش پرسشنامه ای محقق ساخته با صد سؤال است. در تجزیه و تحلیل فرضیه ها از آزمون «T» برای یک نمونه و «رگرسیون چندگانه» استفاده شد.نتایج به دست آمده نشان داد که همة چهار عامل خانواده، مدرسه، دوستان، آشنایان و رسانه ها در گرایش دانش آموزان به انجام فرایض دینی نقش معناداری دارند. نتایج تحلیل «رگرسیون چندگانه» نشان می دهد که دو متغیر مستقل رسانه و خانواده می توانند 6/31 درصد واریانس رفتار دینی را پیش بینی و تبیین کنند.

هدف از پژوهش پیش روی تبیین مراحل و محتوای تحول مفهوم اجابت دعا در کودکان و نوجوانان است که با تأکید بر منابع و متون اسلامی و بر اساس یک طرح مقطعی، در گروهی نمونه و با حجم 157 نفری از دانش آموزان (82 دختر و 75 پسر) شش تا هفده سالة شهر قم انجام شد. گفتنی است این دانش آموزان با روش خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شده بودند. داده ها بر پایة روش بالینی و با مصاحبة انفرادی نیمه ساخت یافته گردآوری شده بود و پرسش های آن بر اساس مبانی تجربی و نظری مفاهیم دینی تدوین و به دست متخصصان روان شناختی و حوزوی (مجموعاً پنج نفر) نمره گذاری شد. تحلیل محتوای متن مصاحبه ها و اجرای تحلیل واریانس نشان داد که فهم اجابت دعا شامل پنج مرحله پاسخ های مبهم، ویژگی های دعاکننده، ویژگی های محتوایی دعا، مفاهیم ارزشی و مذهبی و تحلیل های مذهبی ـ عقلانی می شود. مراحل تحولی آن در چهار گروه سنی 6-7، 8-11، 12-14 و 15-17 سال قرار دارد که با افزایش سن، میزان فهم اجابت دعا نیز افزایش می یابد. یافته ها با توجه به مبانی نظری و تجربی فهم مفاهیم دینی و مقایسه با دیگر طبقه بندی های تحولی بحث شده اند.

در دوران گذشته، فلسفه یا حکمت که شامل همة علوم می شد، دانشی مقدس بود که با ماورای طبیعت پیوند داشت. اما با استقلال و گسترش علوم تجربیِ جدید، رفته رفته این نگاه قدسی کم رنگ تر شد، تا اینکه در دوران متأخر به کلی از میان رفت. آنچه امروزه از واژة علم و دانش به ذهن متبادر می شود، مجموعه ای از اصول و قوانینی است که با آنها می توان بر طبیعت تسلط یافت و از آن برای منافع دنیوی بهره برداری کرد. بر اساس چنین نگرشی، هیچ نگاه رمزگونه ای به طبیعت نیست و نباید در پی چیزی ورای آن بود. چنین نگرشی از نظر تربیتی پیامدهای نا گواری دارد. این نوشتار مسائل مذبور را با روش توصیفی ـ تحلیلی، بررسی می کند؛ پس از آن وظیفة نظام تربیتی ما را، در وضع یادشده، آشنا کردن متربیان خود با این نگرش پنهان، پیامدها، و راه های مقابله با آن می داند.

امام علی(ع)، علم را بر دو نوع «مسموع» یعنی شنیده شده از خارج و «مطبوع» یعنی نشئت گرفته از عقل تقسیم می کند. بر این اساس، حافظه محوری و اندیشه محوری دو نگرش عمدۀ حاکم بر روش های آموزش شمرده می شوند. هرچند امروزه بیشتر بر روش های اندیشه محوری تأکید می گردد، حافظه محوری نیز یکی از رویکردهای پرکاربرد به شمار می آید. نوشتار حاضر با هدف نشان دادن جایگاه و تفاوت های این دو رویکرد، با تأکید بر روایات منقول از امام علی(ع) به روش توصیفی ـ تحلیلی، نخست با تعریف دانش و خرد و رابطۀ میان آن دو، اهمیت آنها را در آموزش بررسی می کند، سپس به معرفی هریک از دو نگرش حاکم و روش های مورد حمایت آنها می پردازد. بررسی موضوع، اگرچه برتری به کارگیری تربیت عقلانی در آموزش را نشان می دهد، درعین حال، مشخص می کند که نباید روش تکرار و حافظه محوری را به طور کلی از نظر دور داشت.

«پست مدرنیسم»، که در بستر سکولار غرب زاده شد، دارای ویژگی های زیر است: بر نسبی گرایی و کثرت گرایی تأکید و هرگونه باور یقینی و ارزش مطلق را مردود می داند؛ با ذات گرایی سر ستیز داشته، هویت انسان را برساختة اجتماعی می پندارد؛ ابتنای ارزش ها بر واقعیت های تکوینی و تأثیرات ضروری اعمال بر سرنوشت انسان را برنمی تابد. در اهداف تربیتی، بر نهادینه سازی کثرت گرایی، تقویت روحیة خودسامانی در فراگیران تأکید و در اصول تربیتی بر پرهیز از جزم گرایی، مبارزه با نظام مندی و تأکید بر آزادی های فردی اصرار می ورزد. در روش های تربیتی نیز بر گفتمان فراگیرمحوری، توجه جدی به حاشیه نشین ها و نفی الگوپذیری تأکید دارند.این اندیشه، به رغم برخورداری از یک سلسله نقاط قوت، همچون مبارزه با «جهانی سازی»، مبارزه با «علم گرایی» و تأکید بر «پویایی»، از نقاط ضعف فراوان نیز رنج می برد. مهم ترین آنها، گسیختگی فکری و تناقض آشکار در اندیشه، نادیده انگاشتن واقعیت ها و معرفت های یقینی، همچنین ارزش های ثابت و فطری است.