جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

شهاب‌الدین سهروردی فیلسوف شهیر قرن ششم و بنیان‌گذار مکتب اشراقی در فلسفه اسلامی است. اقوال و آرای کثیری پیرامون فلسفۀ او مطرح شده است. بسیاری او را احیاگر حکمت ایران باستان می‌دانند. در این میان کسانی هم هستند که چنین نظری را نمی‌پذیرند. از جمله جان والبریج، سهروردی پژوه معاصر که سه تک‌نگاری در باب فلسفۀ او دارد. پژوهش حاضر به ترجمه و بررسی سومین کتاب جان والبریج با عنوان «حکمت شرق عرفانی» پرداخته است. در این پژوهش، نسبت میان فلسفۀ سهروردی و سنت شرق‌گرایی فلسفی از نگاه جان والبریج بررسی شده است. از منظر والبریج، سهروردی در حلقۀ نو افلاطونیانی است که تصوری آرمانی از شرق داشته‌اند. در حقیقت والبریج در پنج فصل کتاب «حکمت شرق عرفانی» از رهگذر سهروردی به سیر شرق‌گرایی افلاطونی پرداخته است. فصل اول کتاب در باب آثار مشکوک‌الاعتبار شرق‌گرایانه در یونان است و در نهایت والبریج نتیجه می‌گیرد که سهروردی یک شرق‌گرای افلاطونی بوده است. او در فصل دوم کتاب از تاریخ اسطوره‌ای حکمت شرقی در آثار سهروردی و پیروان نزدیکش سخن رانده و این تاریخ را مرتبط با هرمس و مصر دانسته است. والبریج در فصل سوم به ارتباط فلسفۀ سهروردی و ایران باستان، به ویژه مفاهیم «نور» و «ظلمت» پرداخته است. او در فصل چهارم به نوتن‌یابی و تناسخ در آثار سهروردی پرداخته و در پی پاسخِ این سوال است که چرا سهروردی این موضوعات را به شخصیتی چون بودا نسبت می‌دهد. والبریج در فصل پایانی، به مرکزیت‌یافتن عناصر ایرانی در تفکر سهروردی و همچنین ربط و نسبت میان سهروردی و ملی گرایی ایرانی پرداخته و علل تاریخی آن را بررسی کرده است.

ترجمه ماشینی: این کتاب مجموعه بی نظیری از مقالات در مورد جنبه های مختلف فلسفی حقیقت و واقعیت ناشناخته و ناشناخته جهان کیهانی را ارائه می دهد. این کتاب تحلیلی نظام مند از سه نظریه فلسفی ساکت گرایی، اگنوستیک و عرفان ارائه می دهد و خوانندگان را با مبانی معرفت عرفانی مورد ادعای مکاتب فلسفی شرق و غرب آشنا می کند. مباحث فلسفی مربوط به حصول حقیقت، عینیت آن و ابعاد مختلف آن همراه با کاربرد اندیشه های مربوط به ساکت گرایی، اگنوستیسیسم و ​​سنت های متافیزیکی- عرفانی در فلسفه به بحث، مناظره و گفتگو می پردازد. محدوده و حدود دانش، شیوه زندگی مربوطه، عبارات و اخلاق آن، مکاشفه عرفانی، وصف ناپذیری غایی، رئالیسم ارزشی، و ایمان و عقل را با تمرکز اولیه بر مکاتب هندوئیسم کلاسیک بررسی و به طور دقیق تعریف می کند. بودیسم، جینیسم، آگنوستیسیسم، باول ها، سنت های یونانی، فرافلسفه مدرن غرب، و بحث های آرام گرایانه معاصر در دین و الهیات. این مجموعه بصیرتی باید مورد توجه محققین مستقل، دانشجویان و اساتید فلسفه، کلام، عرفان و اگنوستیک، مطالعات فرهنگی و مطالعات دینی باشد.

ترجمه ماشینی: این کتاب شرحی فلسفی از آگاهی عادی را به عنوان گامی در جهت درک آگاهی عرفانی ارائه می دهد. این اثر با پیش‌فرض تعامل زنده بین مدیتیشن و تفکر، از متفکران غربی و ژاپنی استفاده می‌کند تا فلسفه دینی را توسعه دهند که با تجربه مراقبه‌گران سازگار است و می‌تواند موضوعاتی مانند پوچی، نیستی و خود را بررسی کند. از متفکران غربی می توان به فلوطین، اکهارت، شلایرماخر، هایدگر، برنتانو، هوسرل، سارتر و لونرگان اشاره کرد. و متفکران ژاپنی مورد اشاره عبارتند از نیشیتانی، هیساماتسو و سوزوکی. همه از نماز متمرکز، ذن یا دیگر اشکال تمرکز ذهنی استفاده می‌کنند. تأکید ویژه‌ای بر کار فیلسوف کاتولیک قرن بیستم برنارد لونرگان می‌شود، که توجه او به آگاهی می‌تواند به درک عرفان کمک کند. "این اولین فلسفه بین فرهنگی است که کار برنارد لونرگان را در مورد فلسفه انتقادی در غرب و متفکران ذن ژاپنی گرد هم می آورد. بینش های WTA فراوانی وجود دارد و پیامدهای آن فراوان است." (جان پی کینان، نویسنده «چگونه استاد موو شک‌های ما را از بین می‌برد: مطالعه پاسخ خواننده و ترجمه Mou-tzu Li-huo lun») «در حوزه‌های علوم دینی و الهیات، اندیشمندان درباره سازه‌هایی چون «تجربه»، «آگاهی» و «عرفان» و مسائل فلسفی مانند امکان «محض یا بی‌واسطه (با مفاهیم)» به بحث و جدل پرداخته‌اند. تجربه یا آگاهی. این کتاب سهم قابل توجهی در آن بحث های مهم خواهد داشت." (کریستوفر آیوز، نویسنده کتاب "ذن بیداری و جامعه") لوئیس روی، O.P. استاد الهیات در کالج بوستون است. او نویسنده کتاب «خودشکوفایی و انجیل رادیکال و تجربیات متعالی: پدیدارشناسی و نقد» است.

هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی کشف و شهود در عرفان اسلامی و عرفان هندی انجام شد. از دیدگاه عرفای اسلامی راه برتر در شناخت خدا و ایمان به او معرفت شهودی است. از نظر عـرفای اسـلامی نوع کشف و شهود و به تبع‌ آن‌ ارزش معرفتی آن تابع مرتبۀ وجودی دریافت‌کننده و مکاشف است و مـتناسب بـا آن بـه عامل القاکنندۀ آن بستگی دارد. روش شناسی پژوهش : روش پژوهش در تحقیق حاضر از نوع کتابخانه‌ای و تحلیل محتوا است. یافته ها: با توجه به مکاتب مختلف عرفان هندوئی از «هندوئی»، «برهمائی»، «ودانتیسم»، «بودائیسم»، «یوگایی» و …، شاخه ها و گرایش های مختلف هر کدام، در غایت یکسان نمی‏باشد. مثلاً در عرفان بودائی، مقام «بودهی»، و «نیروانا» و یا رسیدن به کشف، که غیر وحیانی است؛ با مقام «فنا فی الله» و کشف شهود عرفان اسلامی در تغایر می‏باشد و یا غایت «یوگایی»، تصرف در کائنات، نفوس افراد و رسیدن به برخی اخبار غیبی می‏باشد. هر دو عرفان اسلامی و هندی معتقدند که عارف به مقامی می رسد که چشم معنوی وجودش گشوده و اهل شهود و دیدار می شود. دیدار این معنا همان است که هندوها (عرفان هندی) به آن دایانا می گویند، یعنی به مقام شهود رسیدن. نتیجه گیری: در هر دو عرفان هندی و اسلامی کسانی که بر تمایلات نفسانی خود غلبه می کنند و از خواسته های خود می گدرند به کشف و شهود حقیقت نائل می شوند. در اوپانیشادها بر این نکته تاکید می شود که کسانی که بتوانند بر حواس و تمایلات نفسانی خود غلبه کنند به شهود حقیقت نائل می شوند به معرفت حقیقت متعال دست می یابند. با این تفاوت که کشف و شهود در عرفان هندوئی دارای میزان و معیار، صواب و خطا نمی‏باشد، برعکس عرفان اسلامی که روشمند و دارای متدولوژی و معیار شناسایی است و از امتیاز کشف درست از کشف نادرست و یا کشف حق از باطل برخورد می‏باشد.

یکی از مهمترین سلسله های صوفیه، طریقه نقشبندیه است. وجه تمایز این طریقه از دیگر سلسله ها، پایبندی آن به شریعت و اجتناب از هر گونه بدعت است. با اینکه خاستگاه نقشبندیه آسیای مرکزی بود، این طریقه تنها بدانجا محدود نماند و به دیگر نقاط نظیر شبه قاره هند نیز گسترش یافت. چهره شاخص نقشبندیه در هند، احمد سرهندی است. سرهندی با پیشرفت سریعی که در نقشبندیه داشت توانست به یکی از تأثیر گذارترین چهره های صوفیه در هند تبدیل شود. آنچه بیش از همه تصوف سرهندی را متمایز می کند، تعاریف جدید و آرای حیرت آور وی در تصوف است. وی مدعی بود که به علوم و معارفی دست یافته که هیچ یک از مشایخ صوفیه قبل از او بدان دسترسی نداشتند. به واسطه این علوم، سرهندی درمی یابد که آن گونه که صوفیه می گویند طریقت از شریعت برتر نیست. به عقیده وی اگر امکان ترقیات بیشتر برای سالک فراهم باشد و وی بتواند از سکر به صحو و از جمع به تفرقه بعدالجمع درآید خواهد فهمید که این شریعت است که بر طریقت رجحان دارد و طریقت و حقیقت تنها خادمان شریعت اند. سرهندی علاوه بر دیدگاه های صوفیانه، آراء کلامی و سیاسی نیز دارد. وی در مواردی حتی آرایی مستقل از متکلمان و علمای ماقبل خود ارائه می دهد. یکی از شخصیت هایی که سرهندی چندین بار از او نام می برد غزالی است. عزالی نیز خود علاقه مند به آشتی دادن طریقت با شریعت بود و به حق توانست آن را در «احیاء العلوم الدین» محقق سازد. بواسطه برخی قرابت ها میان آرای غزالی و سرهندی، بررسی مقایسه ای دیدگاه های این دو متفکر در باب جایگاه شریعت و طریقت و سیاست خالی از لطف نخواهد بود.

در فصل اول پژوهش حاضر بياني از عرفان و کليات مکاتب عرفاني از جمله عرفان مولانا، عرفان اسلامي و نحله‌هاي هندويزم ارائه شده است. در فصل دوم تبيين وحدت وجود هندويزم با توجه به تفسيرهاي شانکارا و رامانوجا و وحدت وجود اسلامي با توجه به وحدت وجود ابن عربي و وحدت وجود تشکيکي ملاصدرا و مولانا مورد بررسي قرار گرفته است. در فصل سوم اول کلياتي در جايگاه عشق در مذاهب مختلف بيان شده و سپس جايگاه عشق در هندويزم و بوديسم و اسلام و ديدگاه مولانا مورد بررسي قرار گرفته است. فصل چهارم در باب رياضت و تهذيب نفس است، در اين فصل در هندويزم به شرح يوگاي پاتانجلي و در اسلام به نظرات ابوعلي سينا و مولانا پرداخته شده است و فصل پنجم در مقايسه بين عرفان هند و اسلام و مولانا است.

اثر حاضر، دربردارنده مجموعه مقالات همايش بين‌المللي ميراث مشترک ايران و هند است. شانزده مقاله برگزيده همايش مذکور با موضوع حلقه‌هاي تصوف و عرفان در ايران و هند در اين مجموعه منتشر شده است. عناوين مقالات عبارت است از: تجلي انديشه‌هاي عرفاني در سبک هندي، انديشه‌هاي مشترک اميرخسرو دهلوي و حافظ شيرازي در باب صوفي و خرقه، رمز و نمادهاي عرفاني در مثنوي‌هاي عطار نيشابوري و غالب دهلوي، کارکردهاي معرفتي کنايه در اسرار خودي و رموز بيخودي علامه اقبال لاهوري، تأثير عرفان اسلامي بر انديشه‌هاي رام موهن، مقايسه مفاهيم سلسله، شيخ و خرقه در تصوف اسلامي و رهبانيت بودايي تهرواده و ....