جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مسلمانان در برخورد با غرب و مدرنیته سه رویکرد از خود نشان داده‌اند: غرب‌گرایی، اصلاح‌گرایی و سنت‌گرایی. سنت‌گرایان خود به دو دسته افراطی و اعتدالی قابل تقسیم‌اند که دسته اول خواستار نفی کلیت مدرنیته در قالبی یکپارچه است و دسته دوم برخی از جنبه‌های تمدن غرب به ویژه در زمینه تکنولوژی و سخت افزاری را می‌پذیرد. گروه سوم اصلاح‌گرایان نامیده می‌شوند که بر سازگاری ایده‌ها و نگرش‌های دینی با هویت مدرن باور دارند.در این پایان‌نامه، نگرش سیاسی سید محمد خاتمی و حسن روحانی که دارای سابقه اجرایی و همچنین آثار مکتوبی در عرصه سیاست هستند، مورد ارزیابی قرار می‌گیردو به بررسی این مسئله خواهیم پرداخت که برداشت خاتمی و روحانی از مدرنیته و دین چه تاثیری بر دیدگاه‌ ایشان در باب نظام سیاسی و به طور مشخص مواردی مانند مبنای مشروعیت حکومت، کارکردهای دولت، نهادهای حکومتی و نیز حقوق شهروندی نهاده است. در اندیشه سید محمد خاتمی اصلی‌ترین مسئله، بحران تفکر، آزادی بیان و اندیشه است.او به عنوان سیاستمداری با گرایش فکری اصلاح‌گرایانه به بازسازی اندیشه سیاسی اسلامی بر مبنای یافته‌های عقل و دستاوردهای تمدن مدرن باور دارد. در مقابل،روحانی معضل فرهنگی را در صدر بحران‌ها می‌داند و همانند سنت‌گرایان بر این نظر است که اسلام ناب قادر به پاسخگویی به تمامی مشکلات بوده و همه حوزه‌های زندگی بشری را دربرمی‌گیرد. ویاسلام را بی‌نیاز از سایر مکاتب دانسته و بهره‌گیری از دستاورد سایر تمدن‌ها را عمدتاً به حوزه‌های تکنیکی و نهادی به منظور افزایش کارآمدی محدود می‌کند.

این پژوهش، با روش کتابخانه‌ای، به روش گردآوری و تتبع در متون دست اول و منابع مرجع و طبقه‌بندی آن و توصیف و تحلیل و تبیین داده‌های نظری و تجربی، همراه با داوری مبنایی و مطالعه تطبیقی به بیان کارکرد توحیدباوری در بهداشت روانی در دو بعد فردی و اجتماعی اهتمام ورزیده است؛ و دستاوردهای آن در بعد کارکردهای توحیدباوری در سطح فردیعبارتند از: آرامش روان و سازگاری روانی، ارتقاء سطح بهباشی و شادکامی، خشنودی و رضایت از زندگی، تفسیر خوش‌بینانه از مرگ، رشد، انسجام و یکپارچگی هویت وشخصیت انسانی، اصلاح و تهذیب اخلاق، سلامت جسمانی و طول عمر؛ و دستاوردهای آن در بعد کارکردهای توحیدباوری در سطح اجتماعی عبارتند از: انسجام و وفاق اجتماعی، کاهش جرم و انحراف،نوع دوستی و کمک به دیگران و تعاون اجتماعی و رفتارهای جامعه-یار.

توزیع قدرت سیاسی در کشورهای مختلف به طرق مختلفی صورت گرفته است، ریاستی، پارلمانی و مختلط. در این میان ساختار قوا در افغانستان مشابه رژیم های ریاستی و ساختار آن در عراق مشابه نظام های پارلمانی است. بر این اساس در عراق شامل حضور اقلیت های عمده در ساختار حکومت در قالب رئیس جمهور، نخست وزیر و رئیس مجلس هستیم، اما در افغانستان هر یک از قومیت ها برای مشارکت در قدرت باید در انتخابات ریاست جمهوری شرکت نمایند. با توجه به مشابهت های فراوان این دو کشور، از جمله حضور پر رنگ اقلیت های قومی و دینی و نقش دین و مذهب در ساختار حکومت و... شاهد ثبات نسبی اوضاع در افغانستان و به هم ریختگی آن در عراق می باشیم. بر این اساس چالش اساسی این تحقیق بررسی ساختار قوه مجریه از جمله، شیوه انتخاب، وظایف اجرایی و نظارتی از یک سو و بررسی کارایی این نظام در حوزه قدرت خود می باشد. در نتیجه این تحقیق مشخص می شود که سیستم های ریاستی در مناطق قومی مذهبی خاور میانه از کارکرد مناسب تری نسبت به رژیم های پارلمانی برخوردار هستند. در عین حال تمرکز بیش از حد قوا در شخص رئیس جمهور می تواند منجر به دیکتاتوری گردد، لذا لزوم وجود اهرم های نظارتی، در این نظام ها از اهمیت بیشتری برخوردار است.

خوراک وآداب مربوط به آن یکی از مهمترین وجوه فرهنگی هر سرزمین را تشکیل می دهد که خود به دو بخش مواد غذایی وآداب غذایی تقسیم می شود .دین از مولفه های موثر بر این بخش بوده است.در ایران باستان آئین زرتشتی ودر ایران دوره اسلامی ،دین اسلام تاثیر بسیاری بر آداب غذایی ایرانیان به جاگذاشته اند.با ورود اسلام هم در نوع مواد غذایی وهم آداب غذایی تغییراتی بوجود آمد.با توجه به اینکه ایرانیان به گواهی تاریخ انسان هایی دین مدار بوده اند،این تغییرات وتعالیم اسلام در این باره در زندگی آنان نمود بارزی پیدا کرد.برخوردهایی که اسلام با این مولفه ی حیات اجتماعی- فرهنگی ایران انجام داد به یک گونه نبود؛گاه برخورد سلبی،گاه ایجابی وگاهی هم به صورت سومی یعنی عدم مداخله برخورد داشته است. در این پایان نامه تلاش خواهد شد به بررسی موارد ذکر شده پرداخته شود.

در جامعه‌ای که دین محوریت اصلی را داراست، دینداری افراد می‌تواندبا سایر پدیده‌های اجتماعی موجود در جامعه ارتباط داشته باشد، یکی از مهمترین پدیده‌های اجتماعی امروز جامعه ایران، احساس امنیت اجتماعی می‌باشد، احساس امنیت از مهمترین نیازهای بشری است و عنصری سرایت کننده است و در کنش‌های متقابل افراد دائماً تولید و انتشار می‌یابد. آنگونه که یافته‌های پژوهشی نشان می‌دهد میزان احساس امنیت اجتماعی در ایران در وضعیت مناسبی نمی‌باشد بر این اساس با هدف تعیین چگونگی رابطه میان دینداری و احساس امنیت اجتماعی سوال محوری پژوهش فوق بدین صورت تدوین گردید. میزان دینداری جوانان (دانشجویان) چه تأثیری بر میزان احساس امنیت اجتماعی آنان دارد؟ ذیل این سوال کلی در قالب سه سوال فرعی چگونگی ارتباط میزان تقید به اعتقادات، میزان تقید به احکام و میزان تقید به اخلاق به عنوان سه بعد از کل متغیر دینداری، با متغیر میزان احساس امنیت اجتماعی مورد بررسی و آزمون قرار گرفت. چارچوب نظری پژوهش فوق، بر اساس تلفیقی از دیدگاه اسلام در مورد دینداری و امنیت و نظریات پیتربرگر، گلیفوردگیرتس، آبراهام مازلو، لئون فستینگروپل ساتیس می‌باشد. روش تحقیق پیمایشی، جمعیت آماری تحقیق کلیه جوانان دانشجوی استان قم می‌باشد که از بین سه دانشگاه اصلی استان قم: دانشگاه قم، آزاد اسلامی واحد قم و پیام نور مرکز قم 300 نفر به عنوان نمونه آماری تحقیق به طور تصادفی انتخاب شدند. اطلاعات مورد نیاز این تحقیق از طریق پرسشنامه گردآوری شده و داده‌های بدست آمده با توجه به سطح سنجش متغیرها، با بهره‌گیری از روشها و تکنیک‌های مختلف آماری از جمله قویترین ضریب همبستگی خطی (پیرسون) انجام شده است. یافته‌های پژوهش رابطه متجانسی را بین میزان دینداری و میزان احساس امنیت اجتماعی نشان می‌دهد . بدین معنی که هر چه میزان دینداری افزایش یابد میزان احساس امنیت اجتماعی افزایش خواهد یافت. یافته‌های دیگر پژوهش نشان می‌دهد که ارتباط میزان هر یک از ابعاد سه گانه دینداری (تقید به اعتقادات، تقید به احکام و تقید به اخلاق) با میزان احساس امنیت اجتماعی متجانس بوده بدین معنی که هر چه میزان تقید به اعتقادات، احکام و اخلاق افزایش یابد، میزان احساس امنیت اجتماعی افزایش خواهد یافت.

دین یا اساطیر هیچ ملتی را نمی‌توان جدا از بافت تاریخی آن دریافت. از ميان همه اعداد، عدد هفت هميشه مورد توجه مشرق زمين و به‌خصوص ايرانيان قرار داشته و اغلب در امور ايزدي و نيک و گاه در امور اهريمني و شر به‌کار مي‌رفته است ولی اکثر موارد در جهت نيت پاک و روحانی و مقدس استفاده می‌گرديده است. از این رو در اين پژوهش با استفاده از منابع کتابخانه‌ای و بر‌اساس جمع‌آوری اطلاعات موجود در مورد خواستگاه عدد هفت در بستري تاريخي به بررسي اين عدد مي‌پردازديم. در چندين حيطه مختلف كه شامل عددشناسي تاريخي هفت، اسطوره‌شناسي عدد هفت، عدد هفت در ماهيت اساطيري، عدد هفت در اديان پيش از اسلام و همچنين عدد هفت در نگاره‌هاي پيش از اسلام پرداخته است.در رويكردي تحليلي استفاده از اين نماد يا عدد را در حيطه‌های مختلف ديني، مذهبي، اجتماعي و همچنين نقش‌ها و نگاره‌هاي پيش از اسلام مورد بررسي قرار داده‌ايم تا به شهودگاه‌هاي عدد هفت در مذاهب آن دوران و همچنين ديگر موارد ذكر شده رسيده‌ايم.نتايج اين پژوهش نشان‌دهنده اين موضوع است كه جايگاه نخستين اين عدد ريشه در اعتقادات و باورهاي مذهبي انسان‌ها داشته است. باتوجه به آيين کهن ميترائيسم ايران که قدمتی بيش از پنج‌هزارسال دارد بايستی بپذيريم که ايرانيان نخستين ملتی بودند که به رمز و راز اين عدد آسمانی پی بردند. حضور و جايگاه اين عدد در تاريخ و فرهنگ ايران باستان و همچنين تأثير اين عدد در باورهاي انسان‌هايي كه آثار هنری آن دوران راخلق كرده‌اند روشن مي‌سازد.

این بررسی با ارائه مختصری از تاریخچه شهر اردبیل و اوضاع اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی آن شروع شده و با ذکر مواردی از "دین عامیانه"، به اهمیت نفوذ آن در بین مردم این دیار پرداخته است . محقق، اهداف تحقیق را در دو بعد "عام"، و "خاص " مطرح کرده و ضرورت تحقیق را با توجه به اهمیت "مردم‌شناختی" موضوع عنوان کرده است . در بخش اول، مبانی نظری تعریف و مفهوم "دین" از دیدگاه علمای مختلف اجتماعی، مذهبی ارائه و با گذری بر تاریخچه دین پژوهشی، "باورهای دینی" به باورهای عامیانه دینی" و "تفکری" تقسیم شده و "خرافات " نیز جزء دین عامیانه محسوب شده است . سپس محقق به بررسی تاریخچه "دین عامیانه" و "خرافات " در جهان و ایران می‌پردازد. در تحلیل "نظریات روانشناختی"، موضوع نظریه‌های ویلیام جیمز، فروید، اسکینر، ژان پیاژه، گوستاویونگ مطرح و "خرافه و دین عامینه" از نظر فردی و روانی بررسی و نقد شده است . در تحلیل "نظریات مردم‌شناختی و جامعه‌شناختی" موضوع نظریه‌های جان وایتنگ ، پیتر ورسلی، ارنس پریچارد، ادوارد تایلور، لوی برول، مالینوفسکی، مانهایم عنوان شده و مکتب کارگردگرایی به عنوان چارچوب نظری موضوع انتخاب و نهایتا، تحلیل "دین عامیانه" با توجه به کارکرد "روانی - اجتماعی" آن بررسی شده است .

آثار صنایع دستی علاوه بر جنبه ی تزئینی‌شان، همواره دارای وجه کاربردی در زندگی روزمره بودهو به عنوان یکی از بخش های نظام اجتماعی در حوزه های مختلف آن نظیر: فرهنگ، هنر، دین، آیین و اقتصاد و... دارای نقش و کارکرد می باشند. لذا، به نظر می رسد در زندگی کنونی، عواملی توانسته اند منجر به تغییر کارکردها و کاهش وجه کاربردی این محصولات شوند. بنابراینبا توجه به تئوری کارکردگرایی که یکی از نظریه های مهم جامعه شناسی در تبیین ارتباط انسان با محیط و چگونگی ساز و کار نظام اجتماعی است، به ارزیابی ماهیت و وجوه صنایع دستی در حوزه‌های مختلف زندگی اجتماعی در جهت شناسایی کارکردها ی آن پرداخته شده است. روش این پژوهش توصیفی است و مطالب به شیوه کتابخانه ای و استفاده از منابع مکتوب گردآوری و از روش نظریه سنجی برای تحلیل داده ها استفاده شده است. در این پژوهش حیات صنایع دستی وابسته به کارکردها و وجه بومی بودن آن نشان داده شده که با توجه به تغییرات سبک زندگی، موجب عدم مطابقت این محصولات بانیازهای زندگی کنونی و در نهایت کاهش وجه کاربردی آن شده است.

در پژوهش حاضر ، محقق با نگرش مردم شناختی روزه و روزه داری و همچنین آئین ها و مناسک مربوط به آن را در میان پیروان ادیان یهود و اسلام مورد بررسی ، تحلیل و مقایسه قرار داده است و ضمن بیان واجبات ، ممنوعات ( تابو) هر دو آئین به انواع روزه های واجب و مستحب و ویژگی های کلی آنها پرداخته است . اصلی ترین هدف این پژوهش تحلیل مردم شناختی روزه و آئین روزه داری در ادیان یهود و اسلاممی باشد . در این تحقیق جهت چارچوب نظری از مکاتب کارکرد گرایی و تفسیر گرایی نمادی استفاده نموده است . و روش بکار گرفته شده در این تحقیق از نوع کیفی و روش ژرفانگر است که با ابزار مصاحبه عمیق و مشارکت همراه با مشاهده اطلاعات توسط پژوهشگر جمع آوری شده است همچنین جامعه آماری این تحقیق را پیروان دین یهود و اسلام در منطقه 6 تهران ( محله یوسف آباد ) تشکیل داده است که در یافته های تحقیق بر اساس اطلاعات بدست آمده میان صور و مناسک روزه داری یهودیان و مسلمانان شباهتهای به چشم می خورد ،تا ضمن فواید و کارکرد های روزه و روزه داری به شباهتها و تمایزات هر دو دیانت پرداخته که سرانجام در نتیجه گیری منعکس می باشد .