جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

پژوهشی است در جنبة معرفت شناختی عقل با نگاه قرآنی و روایی. نویسنده ابتدا به بیان معانی عقل پرداخته و سی و سه معنی برای آن ذکر کرده است که در اشعار جاهلی بیشتر به معنای دیه دادن و قوه عاقله و تشخیص است و در اشعار اسلامی بیشتر به معنای قوة عاقله و تشخیص (عقل عملی) است و بهترین معادل فارسی آن «خرد» بیان شده است. وی برخی از مهم ترین ویژگی های عقل را فطری بودن، خطاناپذیری، فرامادی بودن، هدف دار بودن، همگانی بودن، ارزشی بودن، ادراک و گاهی حکم داشتن، بر شمرده است. نویسنده آثار خود را به دو گونه تقسیم کرده است، مهمترین آثار عقل نظری شناخت خدا و حقیقت، و رسیدن به فهم صحیح است. و مهم ترین آثار عقل عملی ایمان و بندگی خدا و شناخت حسن و قبح است. وی در پایان به مهم ترین عوامل رشد و شکوفایی عقل اشاره کرده که عبارتند از: وحی، تقوا، یاد خدا، پیروی از حق، علم و تجربه جهان گردی، ادب و همنشینی با خردمندان و نیز یادآور شده که خرد ذاتاً خطاناپذیرست، اما خردورز آسیب پذیر است، این آسیب ها گاه مانع اصل شناخت و گاه مانع شناخت درست می شوند

این رساله سعی نا چیزی است در شناساندن «تسبیح موجودات» و نحوه و چگونگی تسبیح از دیدگاه قرآن کریم و اسلام که از طریق تحقیق کتابخانه ای جمع آوری شده است، وطی چهار فصل ارایه می گردد. فصل اول تحت عنوان «مفاهیم و کلیات تسبیح» به مقدماتی نظیر معنی لغوی تسبیح، معنی اصطلاحی تسبیح و نظر مفسران و صاحب نظران در مورد آن می پردازد. فصل دوم که «مبانی تسبیح» نام دارد شامل توضیحاتی برای وارد شدن به بحث اصلی است که از نظر فلسفی-کلامی به شناساندن صفات و اسامی خداوند می پردازد .این مسایل برای بررسی کیفیت و چگونگی تسبیح لازم است. فصل سوم با عنوان«حقیقت تسبیح»به بحث اصلی تسبیح موجودات و کیفیت آن، چگونگی آن و اینکه شامل چه گروههایی می شود؟ مجازی است یا حقیقت- فعلی است یا قولی؟ به بررسی نظر کارشناسان و مفسرین می پردازد. فصل چهارم به نام«تسبیح و مسبح» شامل تسبیح انسان و رابطه آن با ذکر و حمد و... است.

آنچه در این تحقیق مورد بررسی قرار می گیرد در 6 فصل به صورت زیر می باشد: فصل اول مربوط به معرفی و شرح حال میبدی و آشنایی با تفسیر کشف الاسرار وعده الابرار می باشد. فصل های دوم و سوم و چهارم شامل لغاتی از قرآن کریم است که با حروف «ا» و «أ» و «ب» آورده شده است. با توجه به این نکته که موضوع این تحقیق یک فرهنگ واژگان قرآنی است. بنابراین ترکیبات قرآنی و هر آنچه در کشف الاسرار به صورت یک ترکیب در نظر گرفته شده و با هم ترجمه شده مورد نظر ما نمی باشد و از محدوده این تحقیق خارج است. مبنای کار ما در این قسمت فرهنگنامه قرآنی دکتر محمد جعفر یاحقی است. مسئله ای که در فصل پنجم مورد بررسی قرار می گیرد این است که میبدی کدام یک از قراءات مشهور قرآن را مورد قبول دانسته و تفسیر خود را بر اساس آن نوشته است. برای مشخص کردن این مسئله چند نمونه از آیاتی که دارای اختلاف قرائت هستند را مورد بررسی قرار می دهیم تا از مجموع آنها نتیجه مورد نظر را کسب کنیم. در فصل ششم تعدادی از لغات فارسی قدیمی غیر رایج که در ترجمه تفسیر کشف الاسرار مورد استفاده قرار گرفته اند به همراه معنی امروزی آنها ذکر شده است.

شیطان در قرآن موضوع این پروژه است که در پنج فصل تنظیم شده است. فصل اول شامل: تعریف، حقیقت و خلقت جن و شیطان فصل دوم شامل: شیطان دشمن دیرینه انسان فصل سوم شامل: راه کارهای شیطان برای نفوذ و تأثیر گذاری در روح انسان فصل چهارم: گناه بزرگترین دام شیطان برای فریب انسان فصل پنجم شامل : نحوه برخورد انواع مردمان با شیطان و دامهای او

ما در این تحقیق به تحلیل و بررسی امید و یأس در قرآن می پردازیم و سعی بر این داریم که به کلیات و مفاهیم، عوامل امید و یأس و نتایج و پیامدهای و آسیب شناسی آن دو اشاره کنیم. این تحقیق در سه حوزه اخلاق، روان شناسی و تفسیر قابل بحث است ولی اساس کار ما در این تحقیق بر مبنای دین است و در آن متذکر می شویم که هر چه عوامل امید قوی تر باشد، امیدواری بیشتر و به نتایج مطلوب تری می انجامد و هر چه عوامل یأس قوی تری باشد یأس نیز شدت می یابد و به نتایج مخرب تری منتهی می شود. مثلا هر چه ایمان به خدا(که یکی از عوامل امید است) قوی تر باشد. بالطبع عمل صالح نیز بیشتر می شود و این فرد به مسایل زندگی با یک دید عمقی می نگرد در این حالت است که فرد دیگر متکی به اسباب نمی شود بلکه امید او فقط به خداست و این چنین به تقوا و پرهیزکاری رسیده و در همه حالت به قضا و قدر الهی خشنود می شود و دیگر در رویا رویی با سختی ها و مشکلات بی تابی نمی کند و نا امید نمی گردد، در این صورت است که فرد جان خود را در راه خدا فدا می کند و در اموالش انفاق. اما این امیدواری مبتنی بر عمل است، و افرادی که بدون اینکه عملی انجام دهند، منتظر نتیجه هستند و یا با اندک عملی که انجام می دهند، آن را کافی می دانند و منتظر نتیجه مطلوب هستند، امید کاذب دارند و این امیدواری د رقرآن و روایات با عنوان غرور و عجب، به شدت نکوهش شده است. نقطه مقابل ایمان به خدا، ضعف ایمان یا کفر به خداست که یکی از عوامل یأس و نا امیدی است. هر چه این صفت در فرد قوی تر باشد، یأس نیز شدت می یابد و نتایج مخرب تری را به بار می آورد. کسی که ضعف ایمان دارد و به خدا کفر می ورزد، این فرد عملش نیز مأیوسانه است (با رغبت و انگیزه خاصی نیست)، در....

موضوع این رساله، تحقیقی پیرامون آیین عبادی سیاسی نماز جمعه و نقش آن در نظام اسلامی از دیدگاه قرآن و حدیث می باشد که شامل مباحث ذیل است. مباحث روایی که در آن جایگاه نماز جمعه با توجه به سخنان پیشوایان معصوم علیهم السلام مورد بررسی قرار گرفته است. مباحث قرآنی که در آن آیات مربوط به نماز جمعه با توجه به تفاسیر مختلف شیعه و سنی مورد بررسی و نقد قرار گرفته است. مباحث فقهی که در آن پس از بررسی آراء فقهاء مذاهب اسلامی در خصوص حکم فقهی نماز جمعه و ذکر ادله مربوط به هر قول، با استفاده از منابع معتبر، احکام نماز جمعه از دیدگاه مذاهب اسلامی بیان گردیده است. مباحث تربیتی، سیاسی و اجتماعی که در آن ابعاد گوناگون نماز جمعه بررسی گردیده است. درپایان، با توجه به مباحث مذکور نتیجه گیری شده است که نماز جمعه علاوه بر بعد تربیتی و معنوی، دارای بعد سیاسی و اجتماعی نیز می باشد.

هدف این تحقیق مشخص کردن معانی لغات قرآنی است که با حروف الف و با شروع می شوند از روی تفسیر روض الجنان و روح الجنان نوشته ابوالفتوح رازی است که به صورت یک لغت نامه قرآنی و به ترتیب حروف الفبا فارسی آورده شده است همراه با آیه شاهد برای هر لغت و ترجمه آن.

خطبه همام یا خطبه متقین، قطره ای زلال و درخشان از دریای بی کران علم مولی المتقین علی(ع) است. دستور العملی است برای آنان که می خواهند به مقصود رسند، آئینه ای است تمام نما برای پروا دارندگان که طالبند به سرچشمه زلال حقیقت دست یابند. در این تحقیق مبانی قرآنی خطبه متقین را مورد بررسی قرار داده ام و سعی بر آن شده است که صفات متقین با استناد به آیات و روایات ارایه شود. در فصل اول راجع به رابطه قرآن ونهج البلاغه، اهمیت تقوی در قرآن و نهج البلاغه و اینکه قرآن راهنما و هادی پرهیزگاران است مطالبی راعنوان کرده ام. درفصل دوم اخلاق الهی پارسایان راشرح داده ایم، اوصافی است که ثمره معرفت به ذات صفات و اسماء حق است در این زمینه ویژگی های فراوانی برای پارسایان ذکر شده که برخی از آنها صفات روحی و اخلاقی و برخی دیگر رفتاری است این ویژگی های رفتاری و روانی همه برخواسته از حالات روحی ویژه ای است که آنها با معبود خود دارند. این حالات، خود ناشی از معرفت به ذات و صفات خداوند متعال است. هر چه این معرفت گسترده تر و عمق آن بیشتر باشد تنوع و عمق حالات و صفات بر خاسته از آن نیز بیشتر خواهد بود. آن چه از سخنان امام بر می آید این است که پارسایان با معبود خود سرو سری دارند و مدام بین خود و خدا سیر می کنند. و هر چه انجام می دهند، برای جلب خوشنودی خدا و بالاتر رفتن در مراتب بندگی او است.

در قرآن کریم بیست و هشت مرتبه کلمه عدالت و عدل به کار برده شده است که در بیست و پنج آیه ازیازده سوره قرآن است. پنج تعریف عمده برای عدالت شده است: 1 نفی هر گونه تبعیض و رعایت استحقاق ها،2 رعایت حقوق افراد و دادن حق به حق دار،3 قرار دادن هر چیز به جای خود و اعطای حق هر کس به صاحب آن،4 موزون بودن، 5 عدل الهی. عدالت به دو دسته تقسیم می شود: الف) عدل الهی : 1)عدالت تکوینی 2)عدالت تشریعی 3) عدالت جزایی ب) عدالت انسانی: 1) فردی : اخلاقی، فقهی 2) اجتماعی: اداری، اقتصادی، قضایی. از دیدگاه شهید مطهری عدالت اجتماعی بدین معناست: «ایجاد شرایط برای همه بطور یکسان و رفع موانع برای همه بطور یکسان» مصداق های عدالت اجتماعی درقرآن عبارتند از: 1 عدالت در گفتار و سخن خوش 2 عدالت در قضاوت3 عدالت در معاملات روزمره چه در خرید و چه در فروش 4 عدالت در شهادت دادن5 عدالت در نگارش اسناد و قراردادها 6 عدالت در خانواده و نسبت به همسران. یکی از مصادیق عدالت اجتماعی در نهج البلاغه را می توان در فرمان امام علی(ع) به مالک اشتر فرماندار مصر مشاهده کرد مرکزیت این فرمان در عدالت اجتماعی و ابعاد چهارگانه آن عبارتند از: 1 خدا سالاری 2 مردم سالاری3 شایسته سالاری4 دیوان سالاری تحقق عدالت بدست مردم است و حکومت و مدیریت بستر ساز اقدام مردم برای اجرای عدالت است مهمترین شرایط اجرای عدالت عبارتند از: 1 امنیت 2 مشارکت همه جامعه 3 ترغیب مردم به رصد اعمال حکام و افزایش حساسیت آنها برای اجرای عدالت 4 جلب خوشنودی مردم زمینه سازی برای عدالت اجتماعی عبارتند از: الف) زمینه های فرهنگی ب) زمینه های اقتصادی 1 عمران و آبادی زمین 2 سرمایه گذاری 3 مدیریت کار آمد و برنامه ریزی درست 4 بخش عمومی نه بخش خصوصی 5 صرفه جویی و ریاضت اقتصادی 6 کار و تلاش 7 امنیت و انسجام عمومی8 همکاری دولت و ملت.

در این رساله با عنوان «ادب در تعالیم قرآن» سعی بر آن شده که با استفاده و کمک از تفاسیر شریف و منابعی که در باب تدبر و تعقل در آیات نورانی الهی است جامعه عمل بپوشانیم. «ان شاءالله تعالی» این تحقیق در چهار فصل به بررسی«ادب در قرآن» پرداخته: در فصل اول می خوانیم، علمای اهل لغت برای«ادب» معانی مختلفی ذکر کردند همچون آداب دانی، سلوک، تربیت، آراستگی ظاهری، فروتنی، حیا و شکسته نفسی و غیره و در اصطلاح تلطیف روحی و شکوفایی فضایل اخلاقی انسان را می توان بر شمرد. با مطالعات و بررسی به نظر می رسد که اگر تربیت کردن توسط انسان و با برنامه نظام یافته ای تحقق یابد آن واژه را «تربیت» می نامند. اگر تحول از روزگار و حوادث تلخ و ناگوار ناشی باشد«ادب» می نامند. اخلاق هم در مورد صفاتی به کار می رود که به تدریج و در پی تکرار عملی حاصل شود به گونه ای که با استقرار آن حالت در نفس عمل به سهولت و بی درنگ انجام پذیرد. سؤال دیگر نسبی یا مطلق بودن ادب است، می دانیم که خوبی و بدی امری نسبی است یعنی معیار اساسی برای خوبی و بدی وجود ندارد برای شناختن خوبی و بدی باید در متن جامعه قرار گرفت تا بدانیم رفتار آن جامعه چه به ما می گوید، آداب و خاصیت تغییر پذیری دارد یعنی با خلق و خوها و نژادهای متفاوت تغییر می کند. نشست و برخاست و انس و معاشرت با افراد مؤدب خلق و خوی و رفتارمان را به زینت ادب می آراید. از لقمان حکیم در این باره پرسیدند: ادب از که آموختی؟ فرمود: از بی ادبان که هر چه از فعال ایشان در نظرم قبیح آمد از آن دوری کردم. در فصل دوم برخی از مصادیق ادب در رفتارهای فردی را به خواننده ارائه می دهند به طور مثال چگونگی و کیفیت راه رفتن و سخن گفتن. خداوند در قرآن فرموده: در راه رفتن و سخن گفتن اعتدال را رعایت نما و از صدای خود خواه که زشت ترین صداها صدای خران است. درست است که راه رفتن مسئله ساده ای است اما بیانگر حالات درونی و اخلاقی و احیاناً نشانه شخصیت انسان است. چرا که رو حیات در لابلای همه اعمال انسان منعکس می شود. خداوند می فرماید: «عباد الرحمن الذین یمشون علی الارض هوناً» البته باید دانست که تواضع در راه رفتن به این معنی نیست که بی رمق گام برداشت بلکه در عین تواضع گام هایی محکم و حاکی از جدیت و قدرت است. در باب سخن گفتن لقمان اندرزهایی پربار برای فرزند خویش دارد از جمله اینکه تا سخن گفتن ضرورتی نداشته باشد. سکوت بهتر است، البته باید فهمید که در مواردی که لازم است مؤمن سخن بگوید هرگز سکوت جایز نیست مانند جائیکه به کسی ظلم شده. قرآن که خود از جنس کلام است آداب سخن را کاملا رعایت می کند همچون فصاحت، بلاغت، لینت، سدید بودن کلام، میسور بودن کلام، حسن مطلع و ختام، عفت در کلام. از دیگر مصادیق آداب فردی آداب خوردن است که بارعایت آنها می توان به سلامت تن کمک کرد. دقت در شکل ظاهر و قیافه هم از دیگر دستورات اسلام است که به آن تأکید و سفارش فراوان شده مؤمن با ظاهر آراسته مردم را به سوی خود جذب می کند و سپس می تواند بر روی آنها تأثیر بگذارد. البته باید دانست که آراستگی ظاهری، نو پوشی، لباسهای متنوع و مد پرستی نیست. در فصل سوم مصادیق ادب در رفتارهای اجتماعی است چون خانواده، میهمانی، مجلس،آداب معاشرت با پیامبر و معصوم، با غیر مسلمان. مثلاً در خانواده اگر چه عواطف انسانی و مسئله حق شناسی به تنهایی برای رعایت احترام در برابر والدین کافی است، ولی اسلام در این مورد نیز کوتاهی نکرده و نیکی به والدین را پس از مسئله توحید قرار داده. یکی دیگر از مسایل مهم در اسلام صله رحم است که خود خدا در قرآن در داستان نوح و هلاکت پسرش تأکید کرده. یکی از عالی ترین درسهای انسانی و تربیتی که در مکتبهای الهی این است که پیوندهای مادی همیشه تحت الشعاع پیوندهای معنوی است. اسلام برای میهمانی هم شرایطی ذکر کرده که موجب نزدیکی دلهای مسلمانان است و حقوقی که بر گردن هر یک از میهمان و میزبان گذاشته است دلیل بر اهمیت موضوع است. در فصل آخر به ادب در پیشگاه حق تعالی اشاره دارد، آری هر بنده ای آغاز و افتتاح کار خود را با نام خدای خویش قرار می دهد خدا هم کلام خود را با نام خود شروع می کند تا مبارک باشد و درسی برای بندگان، کلمه«بسم» ادب وآموزشی است از خدا برای بشر. در باب قرائت قرآن هم آدابی است، چون طهارت، پاکیزگی دهان، نشستن با سکون و ادب، تکیه نزدن، پای خود را دراز نکردن، شمرده و با تأنی قرآن خواندن، گریستن، سجده، استعاذه، و اتمام نیکوی تلاوت قرآن که در هر موردی به تفسیر خواهیم گفت. اسلام انسانها را سفارش به نماز می کند آری یاد خدا آرامش دلهاست و بهترین وسیله یاد خدا، نماز است. نمازی که با حضور قلب باشد که عاشق را به یاد معشوق بیندازد و دل را جلا دهد. پاکی، هوشیاری، طهارت(وضو، غسل، تیمم) هم از شرایط قبول نماز است و دعا، به معنی طلب و خواستن و در اصطلاح اظهار نیاز و خواهش به درگاه خدا که این نیز باید با توجه قلبی و از ته دل خواستن باشد و زمان و مکان دعا نیز در استجابت آن اثردارد.