جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این مجموعه شامل یک مقدمه و چهار فصل است . در مقدمه اهمیت علم کلام مورد بررسی قرار گرفته است و فصل اول پیرامون مباحث توحید و عدل است . در فصل دوم مسائل نبوت، در فصل سوم مباحث امامت و در فصل چهارم بحث معاد مطرح شده است./

این رساله شامل چهار فصل است. فصل اول شامل مقدمه و وجوه اشتراک و افتراق سنایی و مولانا در زبان و روش و تأثیر و وام گیری مولانا از سنایی است. فصل دوم هستی شناسی است که مباحث عمده و مهم در راز وارگی هستی، خدا و آفرینش، وحدت وجود، اسماء و صفات، اثبات وجود خدا، نظام علت و معلول و .... را شامل می شود. فصل سوم که در مورد انسان در هستی است که مسائل مختلف در انسان شناسی را از منظر نگاه و اندیشه این دو شاعر بزرگ نشان می دهد، جایگاه انسان ، انسان و مرگ، انسان کامل، انسان و اختیار، جبر وا ختیار، نکوهیده و ستوده و توکل و رضا از مهمترین مباحث این فصل محسوب می شود. در فصل پایانی هم مباحثی همچون ناشناختگی عشق، عشق مجازی و حقیقی، عقل و عشق، عاشق و معشوق، بدایت عاشقی، نشانه های عاشقی، فرجام عشق محوری ترین مباحث این فصل هستند.

عدالت از شؤون و مقومات وجود و محور زندگی انسان است . چه بدون آن نه دایره وجود به هم رسیدی و نه آدمیان زندگانی را در می یابند. بنیاد هستی و آدمی بر عدل سرشته شده است . و راه یابی انسان به سوی سعادت جز با انتخاب آگاهانه طریق عدل و قسط محقق نمی گردد. جامعه بشری نیز جز با قیام و بسط عدل قوام نمی یابد. در راه تبیین عدالت در طول تاریخ نظریه های متعددی ارائه شده که اغلب آنها به دلایلی چون تک بعدی، اعتباریت ، نسبیت گروی، کثرت گرایی اخلاقی، برخورداری از مبانی ضعیف یا فقدان مبنا و... عملا تبدیل به ابزار ایدئولوژیک نظامهای حاکم گشته اند. در اسلام، نیز، هر چند این مسئله به وضوح در کتاب و سنت طرح شده است . ولی در طول تاریخ با ورود به حوزه منازعات کلامی و فقهی و... به تدریج ابزار سلطه دستگاههای حاکم گردیده و همین امر باعث ایجاد رکو.د و انحراف در نگرش غالب مسامانان به مساله عدالت شده است . البته در نگرش شیعی، عدل به عنوان یکی از اصول دین و مرتبط امامت و رهبری جامعه و عصمت امام باعث خود انگیختگی و ظلم ستیزی شیعیان گردید ولی در این حوزه نیز بستری که توانست زمینه های لازم برای نظریه پردازی در باب عدالت را در درون خود فراهم آورد، حکمت سیاسی عدالت است . که با ابونصر فارابی تاسیس شد و بویژه در حکمت صدرایی جایگاه حقیقی خود را بازیافت و اندیشمندانی چون امام خمینی و شهید صدر در جهت شکوفایی آن همت گماشتند. حکمت سیاسی ما که در بنیان، ماهیت و محتوا اسلامی است با هدف قرار دادن سعادت حقیقی انسان و عبور او از مدینه برای رسیدن به آن، عدالت را به مثابه خط مستقیم و سیر اعتدالی ترسیم کرد که تنها راه رسیدن به سعادت است . بر همین اساس ما در این نوشتار با توجه به دیدگاههای اندشمندان مورد بحث به ارایه نظریه ای در باب عدالت پرداختیم که براساس مفاهیمی چون فطرت ، حکمت (بیان) و عدل وجودی شکل می گیرد. در این نگاه عدالت امری فطری-مدنی و در عین حال عینی-انسانی است که بر سه اصل اساسی (وجدان)، (عقل) و (آزادی) ابتناء می یابد. براساس این نظریه، عدالت به مفهوم اعتدال، تناسب توازن، وسطیت حقیقی، طریقه مستقیم و استقامت بر آن است و مساوات ، قانونی بودن، احقاق حقوق، رعایت شایستگیها و... از مصادیق آن تلقی می شوند. به علاوه در قالب چنین نظریه ای عدالت دارای مفهوم مطلق و غیرنسبی، ذاتی، غیرتاریخی، عقلانی و منطقی، غیر عقلانی، عام و فراگیر، واقع گرایان، آرمان جویانه و قابل اجراست . عدالت صفت حقتعالی (ذات و فعل)، مقوم کائنات ، خصوصیت انسان، خصلت و ویژگی جامعه و نهادهای اجتماعی، قانون، اخلاق، مدنیت تعلیم، و تربیت ، قضاء و غیره بوده، به علاوه امری طبیعی، تک بعدی،تک گفتاری، تک موضوعی، قرارداری و نسبی گرایانه نمی باشد. همچنین عدالت معیار و ملاک اولیه دین، شریعت ، قانون، فقه، حکومت و تمام اعتباریات زندگانی انسان است .

معاد، یکی از اصول اعتقادی اسلام است و اهتمام قرآن کریم به این مسئله در حدی است که به گفته محققان، یک سوم قرآن به این مسئله اختصاص دارد. در مورد مسئله معاد، نکته های زیر قابل بحث و بررسی است: چگونه و با چه دلایلی می توان معاد را اثبات کرد؟ اعتقاد به معاد از چه زمانی و در چه دوره ای به وجود آمده است؟ ایمان به معاد چه آثار و نتایجی به همراه دارد؟ و.... در این رساله سعی شده است آثار و نتایج ایمان به معاد در زندگی فردی و اجتماعی انسان نشان داده شود؛ البته اعتقاد به معاد مخصوص یک دوره یا فرهنگ و دین خاصی نیست، بلکه در ادیان دیگر نیز وجود دارد. همچنین معنای «ایمان»، خصوصیات و ویژگی های معاد، مبانی اعتقاد به معاد و راه های تقویت آن نیز بررسی شده است.

این رساله با موضوع «آثار اجتماعی دین از دیدگاه قرآن» در یک مقدمه، چهار بخش و یک نتیجه گیری تدوین شده است: در بخش اول به ضرورت و تعریف دین پرداخته شده است. نارسایی عقل آدمی و فقدان شرایط اساسی قانون گذار همچون علم و عدل و عصمت در انسان، دلایل اصلی ضرورت دین را برای جامعه بشری تشکیل می دهند. در بخش دوم با تکیه بر قرآن و سنت (قولی و عملی) و مستندات تاریخی به اثبات آثار اجتماعی دین پرداخته شده است. در بخش سوم، آثار سلبی دین در جامعه مثل فقر و ظلم مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته و راهکاری برای مبارزه با فقر در جامعه ارائه شده است. در بخش چهارم، آثار ایجابی دین در جامعه همچون وحدت بشری و عدالت اجتماعی مورد تحقیق و پژوهش قرار گرفته است. همچنان که وحدت بشری بر سه اصل اساسی: توحید، وحدت انسان ها در خلقت و وحدت انسان ها در فطرت مبتنی است.

هدف پژوهش : بیان ابعاد مختلف علم خداوند در فلسفه اسلامی.روش پژوهش : کتابخانه ای- فیش برداری.طرح پژوهش : استخراج مطالب از متون موجود هر یکی از مکاتب فلسفی اسلامی و دسته بندی آنها و سرفصل قرار دادن اهم مطالب و طرح موضوعات حول محور آنها.نتیجه کلی : ارائه اهم در رابطه با علم خداوند در فلسفه اسلامی به تفکیک موضوعات مختلف و به ترتیب ظهور هر یک از دیدگاهها و نیز طرح نظرات و ایرادات آنها نسبت به یکدیگر که بیانگر سیر تکاملی تفکر اسلامی در این موضوع باشد

هدف پژوهش : اثبات علم غیب برای پیامبران و امامان علیهم السلام روش نمونه گیری : فیش برداری و خلاصه نویسی متون مرتبط با موضوع رساله روش پژوهش : تحقیق کتابخانه ای است ، ابزار اندازه گیری کتب تفاسیر و احادیث است طرح پژوهش : این تحقیق در پنج بخش اصلی طرح شده است . ابتدا لغت غیب و اقسام و مصادیق آن بررسی شده است ، سپس امکان راهیابی بشر به عالم غیب عنوان گشته است . آنگاه علم غیب انبیاآ و اوصیاآ و ارتباط آنان با جهان غیب مورد تحقیق و مطالعه قرار گرفته است و در انتها موضوع ایمان به غیب نوشته شده است نتیجه کلی : پیامبران و امامان (ع ) با تعلیم الهی و بنابر مصلحت و اذن خداوند عالم به غیب هستند مگر غیب هایی که در انحصار خداوند متعال باشد

در این پایان نامه برخورداری ائمّه معصوم(ع) از علم لدنّی با تکیه به دلایل کلامی، قرآنی و روائی ثابت شده و در پنج فصل تنظیم و تدوین گردیده است. در فصل اول کلیاتی درباره موضوع بحث آمده و در فصل دوم پیشینه بحث علم امام گزارش شده است. فصل سوم به بررسی علم امام معصوم اختصاص دارد و در فصل چهارم دلائل علم ائمه اطهار(ع) ذکر شده و سرانجام در فصل پنجم اشکالات منکران علم امام معصوم(ع) مطرح و پاسخ داده شده است.

رساله فوق الذکر در چندین فصل تنظیم شده است فصل اول تحت عنوان تاریخچه علت غایی است که به صورت مختصر به سیر آن در طول تاریخ فلسفه در یونان قدیم (نظریه اتمیستها، سقراط، افلاطون، ارسطو) و در فلسفه( جدید نظریه دکارت و لایب نیتز) اشاره شده است. فصل دوم در برابر دارنده بخشی اجمالی پیرامون علل اربعه و ارتباط آنها با یکدیگر است. فصل سوم بهر شکلی رابطه علت غایی با طبیعت را مطرح و بعضی از مشکلات وارده در این خصوص را بازگو و سپس به پاسخگویی آنها اقدام نموده است. در دو فصل دیگر این رساله بعنی فصل چهارم و پنجم تفکر جدید غرب ( فلسفه جدید) مطرح و زمینه های ظهور این تفکر مورد بحث و بررسی قرار گرفته است این فصل در حقیقت مقدمه ای برای کنکاش واقع شده است و در بحث زمینه های ظهور این تفکر جدید نگارنده تفکر جدید غرب را بدترین صورت ماده انگاری تلقی کرده و از آن به عنوان ماده انگاری نقابدار نام برده است. در فصل پنجم به نمودهای عینی اعراض از غایتمندی که از بیکن و دکارت شروع می شود و با اسپینوزا و کانت ادامه می یابد به نحوی که این مسئله (غایتمندی) در فلسفه های تجربی و پوزیتیویستی مطلقاً کنار گذاشته می شود. در دو فصل آخر ( فصل ششم و هفتم ) بحث غایتمندی در قلمرو خداوند و افعال انسان با نظر به فلسفه اسلامی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. قابل توجه است که این کار تحقیقی با عنایت به اهمیت آن در تفکر اسلامی و خصوصاً فلسفه اسلامی مورد تشویق اساتید ارجمند قرار گرفته و استاد بزرگوار جناب آقای رضا داوری پیشنهاد چاپ آن را به این حقیر داده اند. در این رساله حقانیت و غنای پر بار فلسفه اسلامی در عرضه حقایق فلسفی و پاسخگویی به شبهات گوناگون عقدتی و تهاجم فرهنگی به خوبی جلوه نموده است . در پایان قابل ذکر است که این رساله با نمره عالی مورد پذیرش قرار گرفته است.

کتابنامه: ص. ۱۵۴-‎۱۶۱؛ همچنین بصورت زیرنویس // عقل و وحی از دو منبع مهم معرفتی انسان است که از دیرباز مورد توجه اندیشمندان بوده است. صدرالمتالهین فیلسوف نامدار مسلمانی است که در حکمت متعالیه خویش توجهی اساسی به این دو منبع معرفتی داشته است. این نوشتار نگاهی است گذرا به عقل و وحی و رابطه این دو از بعد هستی شناختی و معرفت شناختی. در حکمت متعالیه صدر المتالهین و اژه عقل در دو معنا به کار می رود یکی جوهر بسیط و مستقلی است که هم در ذات و هم در فعلش بی نیاز از ماده است و متعلق به عالمی مافوق عالم ماده و مثال است. و دیگری مرتبه عالیه نفس است که در مراحل رشد عقلانی به نام عقل هیولانی، بالملکه، بالفعل و مستفاد به کار می رود. از منظر صدرالمتالهین تعلق که از ویژگی های منحصر به فرد انسان است عبارت است از صعود نفس انسان از این عالم به عالم مجردات و دریافت حقایق نوریه از عقل فعال. وحی ارتباط خاص و ویژه رسول خداوند است با عالم ملکوت و مافوق. ارتباطی که به واسطه آن نبی بر حقایق هستی آگاه می شود و بعد از آن حقایق را به مردم انتقال می دهد. از منظر صدرالمتالهین نبی که واجد عقل قدسی ی ا قدسیه است، در فرایند دریافت وحی سیر صعودی طی کرده و با عالم عقول متحد می شود و در آنجا حقایق معقول را به نحو علم حضوری به دور از هر خطا و اشتباهی از عقل فعال یا فرشته وحی دریافت می کند و البته در مرتبه ای بالاتر می تواند به مقام ربوبی بار یابد و بدون هیچ واسطه ای حتی فرشته وحی حقایق هستی را شهود کند. در مرحله بعد حقایق معقول یک سیر نزولی را طی می کنند، در این بار نبی در عالم مثال تجلی می کند و تمثل آن حقایق در علم مثال به وجود عینی و خارجی شان توسط قوه خیال نبی درک می شود پس از آن، قوای حس باطنی نبی نیز از این دریافت وحی متاثر شده و آن حضرت کلماتی را می بیند و آوایی را می شنود. این کلمات و الفاظط بدون کچکترین تحریف و یا اشتباهی همان آیات نورانی قرآن است که کتاب خداست و اکنون در دست ماست و نبی در مرتبه اول حقیقت معقول آنها را شهود کرده است. به اعتقاد صدرالمتالهین وحی با لایه های بالاتر عقل که همان عقل قدسی ااست اتحاد دارد و از آنجا عقل و وحی دو حجت خدا بر زمین هستند و کتاب تدوین دقیقا منطبق بر کتاب تکوین است اساسا امکان تعارض و یا هماهنگی بین آن دو کاملا منتفی است. وحی یاور عقل است و عقل موید وحی. از همین روست که او هم خود در آثار فلسفی اش از هر دو منبع شناخت بهره می گیرد و هم دیگران را به بهره گیری از معقول و منقول و پرواز با دو بال عقل و وحی فرا می خواند.