جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

رساله حاضر، تحقیقی است پیرامون عالم ذرّ از منظر قرآن و روایات. نویسنده در فصل اول با اشاره به آیه ذرّ، از پیمان ربوبی در آن عالم و اعتراف انسان ها به ربوبیّت خداوند سخن می گوید، سپس با نقل روایات و جمع بندی مفاد آن ها به بررسی اسناد این روایات می پردازد. وی در فصل دوّم به نظریه های گوناگون اندیشمندان اسلامی می پردازد، و آن ها را در قالب چهار نظریه بررسی می کند؛ 1. عالم ذر تمثیلی از فطرت توحیدی باشد، 2. بیان واقعیّت باشد و در آنجا میثاق از انسان ها گرفته شده باشد. 3. آن عالم نمایی از عالم ملکوت باشد. 4. همان نظریه معروف در عالم ذر که در آن جا ذریّه ای از صلب آدم(ع) بیرون آمدند و ضمن شهود علمی خداوند به ربوبیت او اعتراف کردند. نویسنده با اختیار نظریه چهارم به برخی شبهات عالم ذر پاسخ داده است.

هدف پژوهش بررسی دیدگاه ملاصدرا در خصوص زمان است روش پژوهش کتابخانه ای و مراجعه به کتب مرجع است نتیجه کلی : روشن شدن بحث ملاصدرا در مورد زمان که از ضروریات وجودی هر پدیده است ، پدیده بی زمان وجود ندارد بنابراین زمان در کنار سه بعد طول ، عرض و عمق ، در حکم بعد چهارم برای پدیده ها است.

موضوع این رساله درآمدی بر علم امام است. هدف از انتخاب این موضوع به دست آوردن تصویری روشن از مسأله علم امام و اختلافات شیعه و اهل سنت در آن می باشد. چرا که امروزه رسالت طلاب و دانشجویان علوم دینی اقتضاء می کند که آنان نسبت به مسائل دین و اختلافات درون دینی اطلاعات تفصیلی داشته باشند تا بتوانند در تبیین معارف دین و پاسخ گویی به شبهات مرتبط با آن موفق گردند. آن چه از بررسی سخنان علماء و بزرگان شیعه و اهل سنت بر می آید ، مقصود آنان از « علم امام» آگاهی گسترده امام بر امور مختلف می باشد که هم از جهت گستره ی علمی و هم از جهت عمق علمی نسبت به علوم دیگران برجستگی چشم گیری دارد. شیعه معتقد است علم برای امام آن هم در سطح گسترده یکی از ضروریات امامت است، اما اهل سنت، علم در سطح وسیع را برای امام ضروری نمی داند. در این نوشتار که در پنج بخش اصلی تنظیم شده است ، به بیان برخی نظرات شیعه و اهل سنت در این مسأله پرداخته و به جوانبی از علم امام اشاره نموده ایم : در بخش اول به بررسی جایگاه علم امام نزد شیعه و اهل سنت پرداخته ایم و نیز مفهوم شناسی واژه های کلیدی را به تفصیل بیان نموده ایم. در بخش دوم با بهره گیری از آیات و روایات به اثبات علم امام از منظر شیعه پرداخته و سپس مدعای اهل سنت را ذکر نموده و مورد بررسی قرار داده ایم. در بخش سوم به مباحثی پیرامون گستره ی علم امام اشاره شده و شمن مقایسه علم امام با علم الهی ، علم پیامبر و علوم بشری ، علم غیب امام را نیز به صورت مستقل بیان کرده ایم. در بخش چهارم، ضمن بررسی نوع و کیفیت علم امام ، به سرچشمه های آننیز اشاره نموده ایم. و در بخش های پایانی به برخی از اشکالات ، شبهات و سوالات مطرح شده در علم امام اشاره نموده و به پاسخ گویی آن ها پرداخته ایم. در تهیه مطالب این رساله وتدوین آن ها سعی شده است از کتب معتبر کلامی – فلسفی شیعه و اهل سنت و هم چنین کتب روایی معتبر استفاده گردد.البته در کنار آن ها ، برخی مجلات کلامی، سایت های مرتبط با موضوع و نرم افزار های حدیثی مانند : نورالانوار2(جامع الاحادیث) نیز مورد استفاده قرار گرفته است. از نتایج تحقیق می توان به موارد ذیل اشاره نمود : • اساس اختلاف شیعه و اهل سنت در مسأله امامت، ماهوی است. شیعه امامت را جزء مسائل کلامی و اصول اعتقادی می داند، در حالی که اهل سنت آن را جزء مباحث فقهی می شمرند. •اهل سنت در نفی و اثبات علم امام و نیز شرایط و ویژگی های علم ایشان، آراء متفاوتی دارند. اما اندیشمندان شیعه در ثبوت عقلانی علم امام اتحاد و اجماع داغرند. هر چند که در کیفیت و چگونگی آن ، نظرات مختلفی ارائه نموده اند. •کلام شیعه در مقایسه با اهل سنت از پویایی و عقلانیت ویژه ای برخوردار است. که این برجستگی ، از دقت نظر در شیوه موضع گیری این گروه نسبت به مسائل اعتقادی و چگونگی پرداختن به تبیین و تفسیر آن ها ، بدست می آید. •واژگان کلیدی : علم ، امام، علم امام، شیعه و اهل سنت.

این تحقیق به موضوع « مرگ واحوال مردگان» از منظر قرآن و احادیث پرداخته است. مرگ جدایی روح از بدن است. احوال مردگان همان ماجرایی است که مرده در جریان مرگ با آن روبروست. در پرتوی شناخت مرگ و اوضاع مردگان، هدف باور نمودن مرگ و بسیار یاد کردن آن در امور زندگی است تا افراد با یاد مرگ به احیاء زندگی خویش بپردازند. پژوهشگران بسیاری در این زمینه کار نموده اند، اما دامنه تحقیقات آن ها از حد مرگ و احوال مردگان وسیع تر بوده و به طوری که در مورد معاد و برزخ و... نیز بحث کرده اند. در مطالعه ی این مجموعه انسان با پدیده ی مرگ آشنا می شود و جایگاه و ضرورت آن در زندگی بشر نمایان می گردد. مرگ زمان و مکانش برای بندگان نامعلوم است، تکرار پذیر نمی باشد. غالباً نوع بشر از مرگ می ترسد و عامل این ترس، جهل از مرگ و علاقه به دنیا و... می باشد که می توان با تلاش برای شناخت حقیقت مرگ، خوف صحیحی نسبت به آن پیدا کرد. مرگ نعمت است و یاد آن نیز برای زندگی نوع بشر ضروری و پر فایده می باشد. حال چرا مردم به یاد مرگ نیستند؟ موانعی چون عدم آگاهی به جهان پس از مرگ وعدم ایمان به آخرت ودل بستگی به دنیا و...وجود دارد که با تدبیر در آیات قرآن،زیارت قبور و تفکر در احوال مردگان ومحاسبه نفس و...می توان آن موانع را رفع نمود. چند نوع مرگ را می توان برشمرد؛مرگ مادی اعم از: شهادت،خودکشی،قتل و...می باشد.مرگ معنوی نیز شامل: مرگ دل،مرگ جاهلیت،مرگ در راه کسب علم وروزی حلال و...است. واسطه مرگ افراد، قابضان هستند . قابضان ارواح می تواند،خداوند،عزراییل ویا دیگر ملایکه باشند.اما قابض اصلی خداوند متعال است. قبض روح افراد مختلف، با یکدیگر فرق می کند واین بسته به عمل افراد است. حاضر شدن مرگ در نظر محتضر به این معناست که او مرگ را در حضور خود حاضر می بیند و در حال احتضار، حالات و عهد و پیمانی با خداوند خود دارد، مشاهدات، سکرات و ن شاطی دارد. گاه تقاضای بازگشت دارد ولی معمولا تقاضای او رد می شود و روح او قبض می گردد. اطرافیان نیز در قبال انسان محتضر وظایفی دارند و حتی شهادت اطرافیان نسبت به مؤمن بودن میت و خوب و بد بودنش، موجبات حکم خداوند را فراهم می کند. و در مجموع مخاطب، به شناختی صحیح از مرگ واحوال مردگان رهنمون می شود. واژگان کلیدی: مرگ، توفی، سکرات، وصیت، احتضار،احوال.

چکیده (فارسی): هر فیلسوفی که بنیان گذار یک مکتب فلسفی بوده و می باشد، در فلسفه او یک نکته کلیدی وجود دارد که آن محور اساسی تفکرات او به حساب آمده و به همه اندیشه های او در قلمروهای مختلف شکل می دهد. این نکته کلیدی و محوری در فلسفه نقادی کانت که شامل نقد عقل محض، نقد عقل عملی و نقد قوه حکم می باشد، مسئله زمان است؛ زیرا هدف نهائی او در این فلسفه اثبات یک امر پیشینی در قلمرو معرفت انسانی، عمل اخلاقی و تفکرات ذوقی و غایتی است و بر همین است که او همه احکام علمی، اخلاقی و ذوقی – غایتی را تألیفی ماتقدم می داند. از نظر کانت این امر پیشینی و ماتقدم چیزی جز حضور عنصر کلیت و ضرورت در این احکام نیست. او مدعی است زمان امری پیشینی است و این دو بیانگر ویژگی دامنه شمول زمان اند. این تفکر زمانی کانت در موارد مختلف از فلسفه جدید و معاصر تأثیر گذاشته و به نوعی حضور دارد

کسی نامد از آن جهان که پرسم از وی احوال مسافرین دنیا چون شد حضرت علی ( ع) می فرماید: «ایها الناس، کل امری لاق ما یسر منه فی فراره. العجل مساق النفس و الهرب منه موافاته. کم اطردط الایام ابحثها ان مکنون هدالامر، فابی الله الا اخفئاه. هیهات! علم مخزون!» ای مردم هر کس از مرگ بگریزد، به هنگام فرار آن را خواهد دید اجل سرآمد زندگی و فرار از مرگ رسیدن به آن است، چه روزگارانی که در پی راز نهفته اش بودم اما خواست خداوند جز پنهان ماندن آن نبود، هیهات! که این علمی پنهان است! در زندگی و جهان ما فقط یک حقیقت قابل تأمل وجود دارد و آن هم مرگ است. با تمام اختلافاتی که در میان مردم جهان هست و با همه اختلاف مسیرها و روش هایی که دارند از هر کجا و هر نقطه شروع کنند بالاخره در یک جا به هم می رسند آن نقطه مرگ و پایان این زندگی است. آیا انسان پس از مرگ یکباره وارد عالم قیامت می شود و کارش یکسره می گردد و یا انسان در فاصله مرگ و قیامت یک عالمی خاص را طی می کند و هنگامی که قیامت به پا شد وارد عالم قیامت می گردد؟ مطابق آنچه از قرآن کریم و اخبار و روایات متواتر و غیر قابل انکاری که از رسول خدا و ائمه اطهار سیده است استفاده می شود هیچ کس بلافاصله پس از مرگ وارد عالم قیامت کبری نمی شود زیرا قیامت کبری مقارن است با یک سلسله انقلاب ها و دگرگونی های کلی در همه موجودات زمینی و آسمانی که سراغ داریم یعنی کوه ها، دریاها، ماه و خورشید، ستارگان، کهکشان ها. هنگام قیامت کبری هیچ چیز در وضع موجود باقی نمی ماند بعلاوه در قیامت کبری اولین و آخرین جمع می شوند و ما می بینیم که هنوز نظام جهان برقرار است و شاید میلیون ها و بلکه میلیاردها سال دیگر نیز برقرار باشد و میلیاردها و میلیاردها انسان دیگر بعد از این بیایند. زندگی پس از مرگ پیش از وقوع رستاخیز در اصطلاح قرآن و دین همان زندگی برزخی است. برزخ در لغت عرب به معنی حایل و فاصله است این بخش از زندگی حد فاصل دنیوی و اخروی است. اگر چه منظور از قبر در اکثر موارد همان برزخ است ولی با این همه ارتباط خاصی بین قبر خاکی و قبر برزخی یعنی بین روح انسان در برزخ و بین بدن مادی او در قبر خاکی وجود دارد. آنچه از ظاهر قبر نمایان است بیش از یک محوطه کم طول و عرض نیست که فقط به اندازه قد و قامت یک انسان ایستاده از سطح زمین به داخل قبر فرو می برند و سقف آن عبارت از یک سنگ خواهد بود آن هم برای آنکه موقع ریختن خاک به داخل قبر خاک داخل نشود. دلایل قرآن بر وجود عالم برزخ وجود دارد و حدود 15 آیه دلالت بر وجود عالم برزخ دارد. اولین حادثه ای که بعد از مرگ انجام می گیرد سئوال و فشاری است که در قبر واقع می گردد. از جمله چیزهایی که بایستی به آن اعتقاد داشت « سئوال منکر و نکیر فی القبر حق» است. قشار قبر همگانی است و فشار قبر در بدن اصلی است و فشار قبر ثواب و عتاب آن مال جمیع مسلمانان است و کم اتفاق می افتد کسی فشار قبر نداشته باشد. سئوال ملائکه برای همه کس حتمی است کسی باقی نمی ماند در شرق و غرب و دریا و خشکی که از سئوال ملائکه « منکر و نکیر» در امان باشد. خداوند دو نوع مجازات دارد، مجازات های تربیتی و مجازات های پاکسازی و استیصال. برهوت مانند وادی السلام جایگاه ارواح پس از مرگ است با این تفاوت که جایگاه ارواح مؤمنین وادی السلام و جایگاه ارواح کفار، مشرکین و منافین در برهوت است. کلید واژه: برزخ.

خاتمیت از مسائل درون دینی است و از بدیهی ترین و ضروری ترین مسائل ایمانی و اعتقادی است که در هیچ دوره و برای هیچ مسلمانی جای تردید نبوده است زیرا ایمان به پیامبری رسول اکرم ( ص) و کتاب آسمانی او برابر با ایمان به ختم نبوت است که نص قرآن نیز مؤید آن است « ماکان محمدا با احد من رجالکم ولکن رسول الله و خاتم النبیین» و مقصود از ختم نبوت آن است که پس از محمد(ص) و پس از شریعت اسلام هیچ پیامبری خواه تشریعی یا تبلیغی نخواهد آمد و نبوت پیامبر(ص) پایان دهنده سلسله پیامبران توحیدی است این رساله دارای چهار بخش که بخش اول آن کلیات می باشد که در آن به تعریف و تبیین موضوع اهداف تحقیق و پیشینه آن پرداخته شده است بخش دوم آن خاتمیت در آیات و روایات است که در فصل اول آن که خاتمیت در آیات است ابتدا به آیه 40 سوره احزاب که دلالت مستقیم بر مسئله خاتمیت دارد مورد بررسی قرار گرفته است وبعد از آن آیاتی دیگر نیز بیان شده و اما در فصل دوم که خاتمیت در روایات است روایات در باب خاتمیت بیان شده است و بخش سوم خاتمیت از دیدگاه عقل است که در فصل اول آن راه های توجیه خاتمیت و ارکان آن بیان شده است و در فصل دوم با توجه به براهین عقلی به اثبات خاتمیت پرداخته شده است و در بخش چهارم نظرات دانشمندان و روشنفکران بیان شده است و در آخر به شبهات و سؤالاتی پیرامون مسئله خاتمیت پاسخ داده شده است. پس با این وجود پیامبر(ص) خاتم پیامبران است چنانکه سرور و افضل پیامبران است که دو چیز شاهد این مطلب است 1- رسالت عامه پیامبر(ص) که تا روز قیام دوام دارد و هیچ یک از پیامبران گذشته پنین رسالتی نداشتند 2- قرآنی که به سوی او نازل شده است و هیچ یک از کتاب های آسمانی همانند آن نیستند.

رساله حاضر به جمع آوری اندیشه های فلسفی حضرت امام رحمه الله علیه از آثار فلسفی، کلامی، عرفانی، اخلاقی، فقهی، اصولی، سخنرانی و دیوان اشعار ایشان و ... پرداخته و مقایسه بین نظرات این حکیم با حکماء دیگر نموده است و در خلال بحث های خود ابداعات حضرت امام رحمه الله علیه را به نمایش گذاشته و نقاط قوت و نوآوری های ایشان را در کنار عقاید فلاسفه پیشین از جمله ملاصدرا بیان کرده است. پایان نامه در دو بخش امور عامه یا الهیات به معنی اعم و الهیات به معنی اخص تدوین شده است که هر کدام از آن، خود شامل فصلهای متعددی است. حضرت امام رحمه الله علیه علیرغم احترامی که به فیلسوفان و عارفان از جمله میرداماد و ملاصدرا و ابن عربی و محمدرضا قمشه ای دارد، ولی در برخی موارد به نقد آراء آنها پرداخته و نقاط ضعف نظراتشان را نمایان ساخته است. رساله حاضر تلاش کرده است که نظرات ابتکاری حضرت امام رحمه الله علیه را در مقایسه با دیگر فیلسوفان نشان دهد، و به این وسیله میزان نوآوری امام و مقدار پای بندی و التزام او به حکمت متعالیه نشان داده شده است و به این وسیله مشخص شده که امام چگونه از مباحث قرآنی و روایی و عرفانی و کلامی برای بازسازی یک نظام فلسفی بهره گرفته است

در این نوشتار چیستی حکمت، از زوایا و دیدگاههای مختلف لغوی، اصطلاحی، روایی و قرآنی مورد بحث و تحقیق قرار گرفته و هدف آن ارائة برداشتی صحیح و دقیق از میان تعاریف و توصیفات مختلف حکمت می باشد. مطالعة نظرگاههای متکلمان، فلاسفه و عرفا نقش مهمی در شناخت حکمت برای جویندگان دارد، چرا که یکی از مواضع برخورد و منازعه این دانشمندان در اصطلاح حکمت بوده است و نیز از آنجا که در قرآن کریم و روایات نبوی و اهل بیت آن حضرت (ص) پرداختن به حکمت از فرایض توأم با خبر کثیر، توصیه و تأکید شده، در نتیجه متفکرین مکاتب و مشارب مختلف نیز هر کدام مسلک خود را در نیل به این امر عظیم مصیب دانسته و شیوة رقبای دیگر را بسیار بعید از مطلوب و مقصود شمرده اند و بدین ترتیب کانون مباحثات بزرگی را برای محققین فراهم نموده اند، که در این نوشتار مورد توجه قرار گرفته است. علاوه بر این پس از ارائة شناخت جامع و کامل از حکمت، کیفیت وصول به آن و فواید و موانع و آفات طریق آن نیز مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. در این تحقیق ضمن بررسی آراء مکاتب مختلف و مقایسه میان آنها دیدگاه عرفای حقه جامع و غالب بر دیگر انظار شناخته شده و سلوک در طریق آنان به عنوان شیوة صحیح در نیل به حکمت و حقیقت انتخاب شده است، چنانکه در این باره اذعان و اعتراف متکلمین و فلاسفه ای همچون ابو حامد غزالی و ابن سینا بسیار معروف است.گرایش و تمایل به شیوة عرفانی در میان امثال این دانشمندان دلیل محکمی است در اثبات این مدعا. دربخش دیگر این نوشتار سیر تطورات حکمت از آغاز اسلام تا اواخر مکتب سبزوار بیان شده است. ارتباط این بخش با چیستی حکمت در آن است که متفکرین اسلامی خصوصاً شیعیان در پویایی و باروری تعالیم اصیل و عمیق اسلام در برابر افکار قشری و ظاهری مکاتب مختلف اعم از داخلی و خارجی به یک پیکار معنوی عظیم و خطیر همت گماشتند تا بدین وسیله حکمت الهی و حقیقی را از غیر آن متمایز سازند.

هدف پژوهش مقایسه و بررسی طرفین دو نظام سیاسی اسلام و دموکراسی است به منظور روشن شدن بیشتر ضرورت طرح پیشینه تاریخی، اصول، انواع و بالاخره معایب دموکراسی بدیهی می نماید. نتایج نشان می دهد در نظام دموکراسی، اکثری حاکم و مردمی که در اقلیت به سر می برند محکوم خواهند بود هر چند نسبت بین آنها ۵۱ به ۴۹ درصد باشد و این نظام که جوهره اش حاکمیت و مشارکت مردم است در حکومت، امکان تحقق این امر در ترجیح طرف اکثر جستجو می کند. در مقابل نظام سیاسی که مبتنی بر دین اسلام است حق حاکمیت را از آن ذات اقدس ربوبی می داند اما این به معنای نادیده انگاشتن لزوم و ضرورت مشارکت مردمی نیست. در این نظام دینی از اموری سخن به میان آمده که می توان از آنها به عنوان مشارکت مردم در بخش سیاسی یاد کرد. مانند امر به معروف و نهی از منکر، بیعن، شورا و نصیحت ائمه مسلمین. با بیان مطالبی که مربوط به اهمیت حضور مردم در امر حکومت از دیدگاه اسلام می شود و واقعیت گرایی آن تثبیت و با بیان این نظر که حق حاکمیت از آن خدای متعالی است که هم آگاهی و شناخت کامل از بدو وجود تا نهایت بقاء نسبت به انسان دارد و هم در اعمال حاکمیت خود غرض و نفع شخصی دخالت ندارد و مصونیت آن از معایب دموکراسی به اثبات می رسد