جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

محتوای این کتاب بررسی آرا و اندیشه‌های سه فیلسوف و اندیشمند، یعنی ارسطو فارابی و بوعلی سینا درباره‌ی حکمت عملی است که نویسنده مطالب آن را این‌گونه طبقه‌بندی نموده است: شرح حال سه فیلسوف بزرگ، تقسیم علوم از نظر سارحان فلسفه‌ی ارسطو، تقسیم علوم از نظر فارابی و ابوعلی‌سینا، اخلاق از دیدگاه ارسطو، تدبیر منزل از دیدگاه ارسطو و برسیس و ابن سینا، سیاست از دیدگاه ارسطو و فارابی و ابن سینا و مانند آن.

نگارنده کتاب بر آن است اندیشه‌های فلسفی ارسطو و افلاطون، همچنین تاثیرات آنها را بر اندیشمندان پس از خود نقد و بررسی کند .مولف در ابتدای کتاب درباره سنت ارسطویی خاطر نشان می‌کند" :مطابق تعریف، سنت ارسطویی، عبارت است از مجموعه‌ای از نوشته‌ها و آثار ارسطو ـ اعم از اصیل و غیر اصیل و شروح و تفاسیر مبتنی بر آن‌ها که طی ادوار و ازمنه مختلف در بستر فرهنگ‌های یونانی مابی، سریانی، اسلامی و مسیحی تدریجا تکوین یافته و البته در هر دوره و عصری مختصات فرهنگی آنها را به خود گرفته و اکنون مجموعه عظیمی از رویکردهای مختلف و متنوع و بعضا متعارض و ناسازگار را پدید آورده است...سنت ارسطویی در مسیر پر فراز و نشیب تاریخی خود با یکی از حوزه‌های بس تاثیرگذار و مهم یعنی حوزه مکتب نو افلاطونی مشترکاتی یافته، بلکه در برخی فقرات ممزوج شده تا آن جا که حداقل تا مدت‌های مدید امکان تشخیص و تفکیک این حوزه‌ها از یکدیگر ناممکن می‌نمود...اصطلاح مکتب نو افلاطونی، اصطلاح جدیدی است و ظاهرا از قرن شانزدهم به این طرف رواج یافته و بنابراین در زمان شکل‌گیری این مکتب، پیروان و شاگردان آن خود به انتخاب چنین واژه‌ای اقدام نکرده‌اند، اما می‌دانیم مفاد این واژه چنین نیست که گویی با این مکتب تصویری نو از افلاطون ارائه گردیده و لابد سایر تصاویر و تفاسیر عرضه شده از افلاطون کهنه تلقی شود .پیروان این مکتب با خواندن آثار افلاطون مطالبی را از خود و نوشته‌های دیگران به آن می‌افزودند .مکتب نو افلاطونی آخرین تلاش نظری فیلسوفان وفادار به سنت یونانی، در عهد یونانی مابی و آغازین سده‌های ظهور و بسط مسیحیت بوده است...با بررسی و تامل در متون نو افلاطونی و تحقیقات تاریخی و فلسفی محققان نشان داده شده که این مکتب حامل مجموعه‌ای از سنت‌ها و عناصر فلسفی، عرفانی و دینی متعدد بوده که به طرز استادانه‌ای با یکدیگر آمیخته و ترکیب شده و در نتیجه نمی‌توان سهم و اثر هر یک از آنها را نادیده گرفت .حضور و تاثیر عناصر ارسطویی از زمره این‌هاست .و این نوشتار هم به قصد تاکید بر همین نسبت و ارتباط نگاشته شده و به عبارت دیگر فرض اصلی کتاب حاضر این بوده است که نشان دهد، نسبت ارسطویی نه فقط در صورت و هیات مشائی و عقلی، بلکه حتی در صورت نو افلاطونی و اشراقی هم ظاهر شده تا آن حد که در مقطعی از تاریخ با آثار منحول ارسطو مواجه می‌شویم ."مطالب اصلی کتاب با این موضوعات سامان یافته است" :شکل‌گیری سنت ارسطویی"، "استمرار و بسط سنت ارسطویی"، "فرهنگ یونانی و فرهنگ لاتینی"، "سنت ارسطویی در غرب لاتینی"، "سنت ارسطویی، بازتاب‌ها و گرایش‌ها"، "افلوطین، بزرگترین متفکر مکتب نو افلاطونی"، "مابعدالطبیعه افلوطین"، "دیدگاه افلوطین درباره انسان"، "فرفوریوس، اشاعه دهنده مکتب نو افلاطونی "و "میراث مکتب نو افلاطونی ."

کتاب حاضر، به پرسش‌هایی در باب زیبایی و فلسفه هنر در گفتگو پاسخ می‌دهد. این پرسش‌ها در دوازده بخش با عناوینی مانند: تراژدی، شعر، هنر، میمسیس، زیبا و زیبایی، الهام، موسیقی، سخنوری، هنرمند و مخاطب اثر هنری، نقد ادبی و نقد هنری و هنرهای نمایشی طبقه‌بندی شده‌اند. برخی از این بخش‌ها نیز خود به چند فصل دیگر تقسیم می‌شوند. در بخش تراژدی به کلیات تراژدی، کاتارسیس، دگرگونی و تعریف، هوبریس و هامارتیا پرداخته می‌شود. بخش شعر فصولی چون کلیات شعر، درباره کتاب بوطیقا، بوطیقا و فیلسوفان مسلمان، وزن شعر و انواع شعر، مقایسه شعر با دیگر هنرها و پوئسیس و پراکسیس را شامل می‌شود. بخش هنر دربرگیرنده فصل‌های کلیات درباره هنر، معرفت صناعی، فن و صنعت، هنر و تفنن و لذت، اثر هنری و هنرهای زیبا است و درنهایت بخش سخنوری شامل کلیات سخنوری و کتاب ریطوریقا می‌شود.

کتاب حاضر، باهدف بررسی موضوعی منتخب از فلسفه ارسطو یعنی علم «موجود بماهو موجود» است. زیرا این علم اساس و بنیاد علم فلسفه تلقی می‌شود. ارتباط مستقیم و غیرقابل انفاک فلسفة اسلامی با ارسطو به‌عنوان منبع دسته اول در ساختار و شکل‌گیری فلسفه اسلامی بسیار مؤثر بوده و کلید فهم فلسفه اسلامی فهم درست فلسفه ارسطو است. در سیر تطورات اندیشه‌های غرب و شرق ارسطو به‌مثابه پلی غرب و شرق اندیشه را متصل ساخت. پژوهش حاضر با ترجمه اثری از «ورنر مارکس» فیلسوف آلمانی سعی در روشن‌سازی معنای جوهر شناسی، وجودشناسی و الهیات ازنظر ارسطو دارد. در معنای دقیق متعلق تئوری فلسفی در تمامی موجودات همزمان به موضوع خدا مربوط می‌شوند. جوهر اصل نخستین است؛ به این معنا که معنای وجود خاص را به دیگر مقولات اعطا می‌کند.

اثر حاضر، ترجمة «پاره‌های به جا مادنده از آثار مفقود ارسطو» است که به همت «والنتین رزه» از بین نوشته‌های نویسندگان یونانی و لاتینی که به آن آثار دسترسی داشته و عبارتی از آن‌ها را نقل کرده‌اند، جمع‌آوری شده است. این کتاب، با هدف دست‌یابی به بخشی از زوایای تاریک ماندة اندیشة ارسطو، خاصّه آن چنان که در آثار دورة اوّلیة تفکر وی بازتاب یافته، تدوین شده است. نگارندگان، به تبعیت از «رزه»، این پاره‌ها را در ده بخش محاورات، منطق، خطابه و فنّ شعر، اخلاق، آثار فلسفی، فیزیک، زیست‌شناسی، آثار تاریخی، نامه‌ها و اشعار تنظیم نموده و همراه «وصیت‌نامه ارسطو» ارائه کرده‌اند. لازم به ذکر است که در ترجمة فارسی، ضمیمه‌ای شامل اطّلاعاتی مختصر دربارة کسانی که «پاره‌های ارسطو» از آثارشان استخراج شده، افزوده شده است. این فهرست، شامل توضیحاتی دربارة عصر حیات و مشرب فکری ارسطو، آثاری که در آن‌ها از ارسطو نقل شده و آثاری از ارسطو که «پاره‌ها» از آن‌ها نقل شده‌اند، است.

ارسطو در کتاب بوطیقا که به باور بسیاری از حرفه‌ای‌های امروز هالیوود، کتاب مقدس فیلم‌نامه‌نویسی است، به شکل دقیقی بنیان‌های ساختار دراماتیک داستان را بررسی کرده است. نویسنده در کتاب حاضر سعی کرده است از بوطیقای ارسطو به عنوان راهنما و استفاده از حقایق آن در تحلیل و نوشتن گزارش فیلم‌نامه بهره گیرد. کتاب حاضر مقدمه‌ای است بر بوطیقا که مشخصا برای فیلم‌نامه‌نویسان تهیه شده و در آن بسیاری از مفاهیم درخشان ارسطو، تجزیه و تحلیل شده است. نویسنده نشان داده است که فنون او در زمینة ساختار درام هنوز در سینمای مدرن کاربرد دارد. برخی از عنوان‌های مطالب کتاب عبارت‌اند از: بیایید از آغاز، میان و پایان شروع کنیم؛ چرا می‌خواهید فیلم‌نامه‌تان یک بمب باشد؛ پی‌رنگ روح است؛ چهار نوع پیرنگ؛ نظر بوطیقا دربارة آثار حماسی‌اش ارباب حلقه‌ها؛ قهرمان خوب، بد و بینابین؛ گفت‌وگو بخشی از کنش است؛ چگونه لحن فیلم‌نامة خود را خلق کنید؛ چگونه شخصیت واقعا واقعا واقعا زنده خلق کنید؛ نظر ارسطو دربارة اهمیت درام و...

نگارنده در کتاب حاضر، با بیان سرگذشت‌نامه‌ای از «اسکندر افرودیسی»، کوشیده است اندیشه‌های این فیلسوف مشایی را معرفی و بخشی از زوایای ناشناختة فلسفة یونان را آشکار سازد. افرودیسی (حدود ۲۰۰ م.)از شارحان بزرگ «ارسطو» در دورة متأخر عهد باستان است. وی از طریق شرح‌هایی که بر آثار ارسطو نوشت و نیز آثار مستقلی که در زمینة برخی مسائل فلسفی همچون: عقل، سرنوشت و... ارائه کرد بر فلسفه‌های پس از خود، به ویژه فلسفة «نوافلاطونی» و «فلسفة اسلامی»، تأثیرگذاشته است. لازم به ذکر است در پایان کتاب، فهرست کتاب‌شناسی آثار افرودیسی، مندرج است.

نظام اخلاقي ارسطو بر محور سعادت سامان يافته است. وي انسان سعادتمند را انسان فضيلت‌مند مي‌داند. اعتدال اخلاقي ويژگي عمده اخلاق اوست که با اصل عقلاني تعيين مي‌شود. تحليل وي از فضيلت چنان تأثيري شگرف داشته که نمود آن را امروزه مي‌توان در نظريه اخلاقي موسوم به اخلاق فضيلت‌مدار يافت. در کتاب حاضر مباني اخلاق در انديشه و ديدگاه ارسطو مورد بررسي قرار گرفته است.