جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

خودآگاهی از مهمترین مسائلی که مورد تاکید اندیشمندان جامعه بشری و همچنین جمیع ادیان آسمانی قرارگرفته است، مسأله خودشناسی است، تا جایی که آن را سودمندترین دانشها دانسته اند و از آیات و روایات بدست می آید که مهمترین هدف خودشناسی دست یابی به شناخت خدای متعال است. من عرف نفسه فقد عرف ربه . اما کسی که می خواهد از طریق خودشناسی به خداشناسی نائل گردد، در ابتدا باید بداند که حقیقت او یا گوهری که به لفظ صأنا یا صمن بدان اشاره می کند د،وجودی ممتد و ذومراتب است که از عالم امر تا به عالم خلق امتداد وجودی دارد و این وجودواحد را به اعتبار جهان و حیثیات و مراتب متعددی که دارد، به اسامی و القاب گوناگونی چون روح، نفس، عقل و... نامیده اند. وجهه امری او از این حیث که فعل مستقیم الهی است، صروح نامیده می شود و وجهه خلقی او و از آن حیث که با دخالت اسباب و علل مادی پدید آمده، نفس نام دارد و این نفس نیز امری ذومراتب بوده که از بدن مادی آغاز و سپس نفس نباتی، نفس حیوانی، نفس ناطقه و نفس مطمئنه نامیده می شود. برای شناخت مراتب مختلف نفس، باید ازروشهای مختلف شناخت اعم از شناخت حسی، شناخت عقلی، شناخت قلبی و شناخت وحیانی استفاده نمود، اما از آنجا که غایت خودشناسی، شناخت خدای متعال است، لذا روش خودشناسی مبتنی است بر توجه کامل به خدای متعال و خالی کردن خانه قلب از هر آنچه غیر خداست و این بدست نمی آید مگر با تهذیب نفس که شامل تقوای ظاهر، تقوای باطن و خالی کردن قلب از رذایل اخلاقی، تنویر قلب با علوم الهی و صفات پسندیده و سرانجام توجه دائمی به خدای متعال به طوری که فناء کامل برای سالک، حاصل آید و فقط به مشاهده جلال و جمال الهی می پردازد. درواقع، انسان از طریق توجه به خدای متعال، نفس خویش را می شناسد، از این رو قرآن می فرماید:صولا تکونوا کالذین نسوا الله فانساهم انفسهم . کسی که به این مرحله برسد، می تواند از طریق شناخت خود که والاترین و کاملترین تجلی اسماء و صفات الهی است به شناخت خدای متعال دست یابد. چنین انسانی در می یابد که خداوند نور مطلق و ظاهر مطلق است و هر چه را که او درک می کند، به واسطه خدای متعال است و اگر بخواهد خویشتن را نیز بشناسد، باید توسط خدا بشناسد. او خواهد فهمید که هیچ حجابی بین او و خدا حائل نیست، مگر خود او، از این رو باتوجهی که به خدای متعال دارد و با شناختی که از صخود بدست آورده، در می یابد که نفسش وهمه ماسوی الله عین ربط و فقر محض اند، و فقط خداست که دارای غنای ذاتی و قدرت مطلقه می باشد. آنگاه خود و همه هستیها را فانی در هستی خدای سبحان می بیند و از نظر او سراسر عالم،آیات و نشانه های الهی می گردد و این حقیقت خودشناسی است.

در پژوهش حاضر با عنوان خدا در آئینه فطرت، مباحثی پیرامون خداشناسی مطرح شده و بیان گردیده که اولین و مهمترین اصل از اصول عقاید، توحید و شناخت خداوند است و پس از آن راههای خداشناسی از قبیل راه دل و احساس فطری و ... ، راه عقل و استدلال مطرح گریده و پس از آن به برخی از اثرات اعتقاد به مبدأ از قبیل رهبری غرایز، پرورش فضایل اخلاقی و گسترش عدالت اجتماعی اشاره شده است و در بخش دوم به تعاریف فطرت و مشخصه های اصلی آن از قبیل ذاتی و سرشتی بودن فطرت و همگانی بودن آن پرداخته شده است و در ادامه همچنین عوامل تقویت وتضعیف فطرت نیز بیان گردیده و در بخش سوم گرایشهای فطری از قبیل حقیقت جوئی، گرایش به زیبایی، گرایشهای اخلاق، عشق و پرستش و گرایش به خلق و ابداع توضیح داده شده است و در بخش چهارم به آیات و روایاتی که پیرامون خداجویی فطری است اشاره گردیده و فطرت به عنوان منشأ حرکت و تکاپو به سوی کمال شناخته شده و راه دل و احساس فطری بهترین راه جهت خدایابی فطری مطرح گردیده است.

در این پژوهش تلاش شده تا دیدگاه فیلسوفان مشائی در باره ذات، صفات و افعال خداوند تبیین گردد. در آغاز تاریخچه مختصری از فلسفه مشا و سیر تاریخی آن بیان گردیده است، از لحاظ تاریخی فیلسوفان مشائی در سه دوره متفاوت از هم تلاش نموده اند تا آفریدگار و نظام هستی را تبیین عقلانی نمایند، که عبارت است از : ‎1-دوره یونان‎2-دوره یونانی م آبی‎3-دوره اسلامی. در اینجا تنها در باره دوره اول و سوم تلاش و تحقیق شده است. مهمترین فیلسوفان مشائی که در این پژوهش مورد ارزیابی و تحقیق قرار گرفته اند عبارت اند از : ارسطو، کندی، فارابی، ابن سینا، خواجه نصیرالدین طوسی و ابن رشد

در این پایان نامه براهین اثبات وجود خدا با تکیه بر فلسفه و آیات قرآن بررسی شد و در یازده فصل با این عناوین به نگارش درآمده است: کلیاتی درباره شناخت عقلی و شهودی و بداهت وجود و دلیل عقلی بر وجود خدا در قرآن، فطری بودن خداشناسی، برهان نظم، برهان وجودی، برهان صدیقین، برهان وجوب و امکان، برهان علیت، برهان حرکت، برهان حدوث، برهان اخلاقی، برهان معجزه

پژوهشی است درباره ذات و صفات الهی از دیدگاه سید مرتضی با توجه به آیات و روایات. در این تحقیق، بعد از معرّفی شخصیت سید مرتضی، تفاوت های اساسی بین کلام شیعه با معتزله و اشاعره بیان گشته تا توهم پیروی متکلمان شیعه از آنان در ذهن ها زدوده شود. سپس به تبیین اثبات صانع از طریق برهان حدوث و قدم پرداخته شده و برای شناخت بهتر حق تعالی، از اسماء و صفات الهی بحث شده است. در این خصوص سه صفت عمده اراده، ادراک و عدل آن گونه که سید مرتضی معتقد به آنها است، به تفصیل بیان می شود و همچنین دیگر صفات ثبوتی و سلبی مانند: قدیم، باقی، دائم، قائم و قیّوم، اول، قادر، کبیر، متکبّر، لم یزل، و غیرالاشیاء مورد کاوش قرار می گیرد.

در پایان نامه حاضر پس از بررسی لغوی و اصطلاحی فطرت و بحث از ادراکات و گرایشهای فطری و بالاخره خداشناسی فطری این نتایج به دست آمده است: 1)لغت فطرت طبق نظر عامه مفسران به معنای خلقت اولیه انسان با ویژگیهای خاص است. 2) اصطلاح فطری درنظر حکمای اسلامی، خلاف نظر عده ای ازفلاسفه عقلگرای غربی است. آنها معلومات حصولی را به طورفطری قبول ندارند. 3) آنها همچنین معلومات بدیهی واولیه را فطری می دانند؛ اما این معنا از معلومات فطری باادراکات فطری که ذاتی است فرق دارد. 4) حکمای اسلامی معلومات فطری را در حیطه علم حضوری قبول دارند. 5) حکمای اسلامی پاره ای گرایشهای مقدس انسان مثل حقیقت جویی و کمال جویی و زیبایی طلبی وعدالت دوستی و خداجویی و خداپرستی را فطری وذاتی روح او می دانند. 6) خداشناسی در نظر حکمای اسلامی فطری حضوری است. 7) نظر قرآن در موردمعرفت فطری مؤید نظر حکمای اسلامی است. 8) درقرآن خداگرایی و خداشناسی به معنای علم حضوری فطری است. 9) در روایات اسلامی به فطری بودن خداشناسی تأکید شده است.

هدف پژوهش اثبات این موضوع است که امام علی ( ع ) شاگرد مکتب قرآن بوده و خداشناسی و توحید وی بر مبنای تعلیمات وحی و نبوت است و بعد از پیامبر گرامی او تنها کسی است که خدا را در حد اعلی کمال و جلال و جمال می شناسد و بهترین الگو جهت خداشناسی امت اسلامی می باشد. پس از مطالعه کتابهای فراوان در مورد خداشناسی و توحید به طور عموم و علی الخصوص شروح نهج البلاغه و تلفیق آنها همراه با مطالبی که با آنها اضافه شد به راهنمایی اساتید محترم٬ پایان نامه در دوازده فصل تنظیم گردید و قسمت عمده آن مربوط به توحید و شناخت خدا در نهج البلاغه می باشد. نتایج نشان می دهد بیان توحید و صفات خداوند توسط امام ( ع ) ناشی از علم شهودی ایشان به حضرت احدیت بوده و همانطور که خود فرموده اند ( خدایی که ندیده باشم پرستش نمی کنم ) باعث شده که ناب ترین علم توحید و خداشناسی بر زبان مبارکش جاری شد.

آنچه در این پژوهش مورد بررسی قرار می گیرد چگونگی اثبات وجود خدا از طریق تجربه دینی، فطرت و اجماع است . این پژوهش در چهار بخش تدوین می گردد: بخش اول مربوط به تجربه دینی است، در این بخش، سیر تاریخی پیدایش اندیشه تجربه دینی ماهیت تجربه دینی، ویژگی های تجربه دینی، رابطه مکاشفه عرفانی و تجربه دینی، عوامل وقوع تجربه دینی و انواع آن، چگونگی تبیین تجربه دینی و عوامل بیان ناپذیری آن و چگونگی اثبات وجود خدا از طریق تجربه دینی بیان خواهد شد. بخش دوم مربوط به فطرت است . در این بخش، معنا و ماهیت فطرت، تفاوت فطرت با غریزه و طبیعت، ملاک فطری بودن امور فطری، عوامل و موانع شکوفایی فطرت و چگونگی استدلال از راه فطرت بر وجود خدا بررسی خواهد شد. بخش سوم مربوط به اجماع عام است، در این بخش مفهوم اجماع عام، رابطه اجماع عام و فطرت، چگونگی استدلال از طریق اجماع عام بر وجود خدا و تقریرات سه گانه ای که از اجماع عام وجود دارد، بیان می گردد. در بخش چهارم تجربه دینی، فطرت و اجماع عام با هم مقایسه شده و وجوه اشتراک و اختلاف آنها بیان می شود. تجربه دینی و اجماع عام از مسائل جدید کلامی ای هستند که در فلسفه غرب و سنت دینی مسیحی مطرح هستند . اما فطرت از مسائل کلامی اسلام است . هرچند متکلمان مسیحی نیز بدان توجه داشته اند/

هدف پژوهش بررسی خطابات قرآنی که از ناحیه خداوند تبارک و تعالی بر عموم انسانها شده است ، آشنایی با خطابات قرآنی که با حرف ندا در قرآن آغاز شده است از جمله : یا ایهاالرسل ، یا ایهاالنبی ، یاایهاالرسول ، یاایهاالذین امنوا، یا بنی آدم . یا ایهاالناس ، یا بنی اسرائیل ، یا ایهاالذین کفروا و همچنین خطابات خاص به پیامبر اکرم (ص ) است روش پژوهش : اسنادی و کتابخانه ای است ابزار اندازه گیری :طرح تحقیق حاضر از طریق کتب متعدد قرآنی و بامراجعه به کتابخانه های مختلف به انجام رسیده است وبه جهت تبیین موضوع تحقیق وبرای آشنایی و دقت در انجام کار بااستفاده از کشف الایات مورد توجه قرار گرفته است پژوهش حاضر از نوع تحقیق از منابع گسترده قرآنی و بااستفاده از چهارمنبع پر محتوای تفسیری شامل : ۱- مجمع البیان (طبرسی ) ۲- المیزان (علامه طباطبایی ) ۳- منهج الصادقین (ملافتح ا.. کاشانی ) ۴- اطیب البیان (عبدالحسین طیب ) جمع آوری شده و مورد تفحص قرار گرفته است نتجه کلی : معرفی خطالات قرآنی بصورت مدون و دسته بندی و بصورت عمومی و خصوصی به انسانها و پیامبران و نیز خاص ، در ارتباطات با پیامبر اکرم (ص )، تبیین و آشنایی در خصوص خطابات قرآنی که خداوند برای سعادت انسانها در قالبهای گوناگون و به شیوه های مختلف بیان فرموده است . آشنایی با حدیث انما یعرف القرآن من خوطب به و تلاش در جهت فهم قرآن از طریق قرآن و اهل بیت علیهم السلام باتوجه به این حدیث شریف.

چکیده (فارسی): چیستی خیال خلاق، نزد فارابی، بر اساس سه وظیفه قوه متخیله، یعنی حفظ صور حسی، تجزیه و ترکیب آنها و محاکات محسوسات و معقولات توسط آنها، مفهوم سازی شده است. ابن سینا برای توجیه و تبیین چنین خیالی معطوف به عوامل درونی است. اما سهروردی، علاوه بر پذیرفتن تخیل وابسته به ذهن، خیال را به وسیله مرتبه ای از جهان هستی که آن را عالم مثالی می نامد تبیین می کند. فارابی، هم از منظر حکمت نظری و هم از منظر حکمت عملی، کارکردهای معرفتی و مدنی جانشین ناپذیری برای خیال خلاق قایل است و آن را تنها راه دست یابی جمهور به حقایق معقول و سعادت معقول می داند. از نگاه فارابی، ملاک نهایی نقد خیال خلاق، سعادت است و داوری که خیال را در ترازوی زیبا و زشت و خوب و بد می سنجد قوه ناطقه است. سهروردی، همچون ابن سینا، به این مسایل نپرداخته است. او متخیله را با روی آوردی عرفانی شیطانی بزرگ ارزیابی می کند.