جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتاب «مولفات الزیدیة» نوشته احمد حسینی است. نویسنده در این کتاب به بررسی مذهب زیدیه كه یکی از شاخه های اصلی تشیع است و تا زمان ما در کنار اثنا عشریه و اسماعیلیه همچنان به حیات خود (عمدتا در کشور یمن) ادامه می دهد پرداخته است. گرایش زیدیه از اولین گرایشات شیعی است که در آغاز قرن دوم، فعال شده و در حوزه های گوناگون اندیشه و عمل، تاثیر گذار بوده و به نحو غیر قابل انکاری در تاریخ اسلام نقشی بزرگ ایفا کرده است. در دوران معاصر نیز شیعیان زیدی برای جهان اسلام به ویژه پیروان مذهب اثنا عشریه همچنان حائز اهمیت بسیارند. همچنین در این کتاب، تالیفات به چاپ رسیده درباره زیدیه و مهد شکوفایی و ادامه حیات سیاسی و اجتماعی آنان، را از آغاز تا کنون (حدود 950 عنوان)، گردآوری شده آمده است. ویژگی این کتاب این است که در صدد ارائه اطلاعات مربوط به چاپ کتاب های زیدیه نبوده و به معرفی مجموعه تالیفات زیدی مذهبان (اعم از چاپ شده و خطی) پرداخته است. از طرفی دیگر این کتاب تنها به آثار و تالیفات زیدی مذهبان پرداخته است. آنچه در این کتاب پیش روی شماست، معرفی شیوه این کار و بخشی از محصول آن است، که شامل فهرست تالیفات چاپ شده زیدی مذهبان چهار قرن نخستین شکل گیری این مذهب (از امام زید بن علی (ع) متوفای 122 تا علی بن بلال آملی در قرن پنجم قمری)، است. در خصوص این نوشته، ذکر نکات زیر سودمند است: 1- تالیفات ذکر شده بدون در نظر گرفتن موضوع آن و شامل همه تالیفات چاپ شده زیدیه می باشد. 2- در این کوشش، علاوه بر مراجعه به کتابخانه های متعدد و مطالعه دهها جلد کتاب که یا در مورد تالیفات زیدیه نوشته شده اشاره داشته اند. 3- از آنجا که مؤلفان و تالیفات زیدیه تا حدود زیادی ناشناخته مانده اند، به نظر رسید که تنظیم فهرست الفبایی آنها (آن گونه که در دو کتاب اعلام المؤلفین الزیدیة و مؤلفات الزیدیة آمده است) کم فایده باقی خواهد ماند، به همین جهت این اثر بر اساس تاریخ حیات مؤلفان زیدیه تنظیم شده است. 4- در این نوشته، تالیفات امامان، عالمان و همه مؤلفان زیدی مذهب (یا منتسب به این گرایش) گرد آمده است. 5- در اولین سطر، نام مؤلف و عناوین و القاب مشهور وی (تا حدی که حتی المقدور روشنگر نسب وی هم باشد)، ذکر شده است. 6- پس از ذکر نام مؤلف، تاریخ تولد و وفات او بر مبنای تقویم قمری، ذکر شده است. 7- در تعیین تاریخ وفات و تولد مؤلفان (با همه اختلافاتی که در آنها وجود دارد و از ذکر آنها در ارائه نهایی کار خودداری شده است)، سعی شده است، از منابع معتبر و در اغلب موارد، از منابع زیدیه استفاده شود. 8- پس از نام و تاریخ حیات مؤلف، در سطرهایی جداگانه، عنوان اصلی تالیف یا تالیفات به چاپ رسیده از وی به ترتیب الفبایی ذکر شده است. 9- بعد از عنوان تالیف، در سطری مستقل، مشخصات چاپ و در ابتدا محقق و مصحح آن (اگر تحقیق و تصحیحی در کار باشد)، ذکر شده است. 10- در مواردی که تالیفی مکرر چاپ شده است در حد توان و اطلاع، اطلاعات مربوط به چاپ های بعدی نیز ارائه شده است. 11- با توجه به این که بسیاری از تالیفات معرفی شده در دسترس نبوده است، در برخی موارد، اطلاع ارائه شده ناقص است. 12- این اثر علاوه بر کتاب، شامل مقالات و رساله های چاپ شده نیز می باشد. 13- در این نوشته به کتاب هایی که (با کسب خبر از منابع معتمد) زیر چاپ یا در دست تحقیق است، نیز اشاره شده است. 14- در این نوشته عنوان کتاب ها، رساله ها و مقالاتی که به صورت یک مجموعه در تحت یک عنوان گرد آمده و به چاپ رسیده، به صورت مستقل و جداگانه (و البته با درج عنوان مذکور) ذکر شده است. 15- در مواردی نام یک اثر، دو یا چند بار ذکر شده است.

کتاب «مولفات الزیدیة» نوشته احمد حسینی است. نویسنده در این کتاب به بررسی مذهب زیدیه كه یکی از شاخه های اصلی تشیع است و تا زمان ما در کنار اثنا عشریه و اسماعیلیه همچنان به حیات خود (عمدتا در کشور یمن) ادامه می دهد پرداخته است. گرایش زیدیه از اولین گرایشات شیعی است که در آغاز قرن دوم، فعال شده و در حوزه های گوناگون اندیشه و عمل، تاثیر گذار بوده و به نحو غیر قابل انکاری در تاریخ اسلام نقشی بزرگ ایفا کرده است. در دوران معاصر نیز شیعیان زیدی برای جهان اسلام به ویژه پیروان مذهب اثنا عشریه همچنان حائز اهمیت بسیارند. همچنین در این کتاب، تالیفات به چاپ رسیده درباره زیدیه و مهد شکوفایی و ادامه حیات سیاسی و اجتماعی آنان، را از آغاز تا کنون (حدود 950 عنوان)، گردآوری شده آمده است. ویژگی این کتاب این است که در صدد ارائه اطلاعات مربوط به چاپ کتاب های زیدیه نبوده و به معرفی مجموعه تالیفات زیدی مذهبان (اعم از چاپ شده و خطی) پرداخته است. از طرفی دیگر این کتاب تنها به آثار و تالیفات زیدی مذهبان پرداخته است. آنچه در این کتاب پیش روی شماست، معرفی شیوه این کار و بخشی از محصول آن است، که شامل فهرست تالیفات چاپ شده زیدی مذهبان چهار قرن نخستین شکل گیری این مذهب (از امام زید بن علی (ع) متوفای 122 تا علی بن بلال آملی در قرن پنجم قمری)، است. در خصوص این نوشته، ذکر نکات زیر سودمند است: 1- تالیفات ذکر شده بدون در نظر گرفتن موضوع آن و شامل همه تالیفات چاپ شده زیدیه می باشد. 2- در این کوشش، علاوه بر مراجعه به کتابخانه های متعدد و مطالعه دهها جلد کتاب که یا در مورد تالیفات زیدیه نوشته شده اشاره داشته اند. 3- از آنجا که مؤلفان و تالیفات زیدیه تا حدود زیادی ناشناخته مانده اند، به نظر رسید که تنظیم فهرست الفبایی آنها (آن گونه که در دو کتاب اعلام المؤلفین الزیدیة و مؤلفات الزیدیة آمده است) کم فایده باقی خواهد ماند، به همین جهت این اثر بر اساس تاریخ حیات مؤلفان زیدیه تنظیم شده است. 4- در این نوشته، تالیفات امامان، عالمان و همه مؤلفان زیدی مذهب (یا منتسب به این گرایش) گرد آمده است. 5- در اولین سطر، نام مؤلف و عناوین و القاب مشهور وی (تا حدی که حتی المقدور روشنگر نسب وی هم باشد)، ذکر شده است. 6- پس از ذکر نام مؤلف، تاریخ تولد و وفات او بر مبنای تقویم قمری، ذکر شده است. 7- در تعیین تاریخ وفات و تولد مؤلفان (با همه اختلافاتی که در آنها وجود دارد و از ذکر آنها در ارائه نهایی کار خودداری شده است)، سعی شده است، از منابع معتبر و در اغلب موارد، از منابع زیدیه استفاده شود. 8- پس از نام و تاریخ حیات مؤلف، در سطرهایی جداگانه، عنوان اصلی تالیف یا تالیفات به چاپ رسیده از وی به ترتیب الفبایی ذکر شده است. 9- بعد از عنوان تالیف، در سطری مستقل، مشخصات چاپ و در ابتدا محقق و مصحح آن (اگر تحقیق و تصحیحی در کار باشد)، ذکر شده است. 10- در مواردی که تالیفی مکرر چاپ شده است در حد توان و اطلاع، اطلاعات مربوط به چاپ های بعدی نیز ارائه شده است. 11- با توجه به این که بسیاری از تالیفات معرفی شده در دسترس نبوده است، در برخی موارد، اطلاع ارائه شده ناقص است. 12- این اثر علاوه بر کتاب، شامل مقالات و رساله های چاپ شده نیز می باشد. 13- در این نوشته به کتاب هایی که (با کسب خبر از منابع معتمد) زیر چاپ یا در دست تحقیق است، نیز اشاره شده است. 14- در این نوشته عنوان کتاب ها، رساله ها و مقالاتی که به صورت یک مجموعه در تحت یک عنوان گرد آمده و به چاپ رسیده، به صورت مستقل و جداگانه (و البته با درج عنوان مذکور) ذکر شده است. 15- در مواردی نام یک اثر، دو یا چند بار ذکر شده است.

«قيام الدولة الزيدية في اليمن» اثر حسن خضيرى احمد، كتابى است در موضوع برپايى دولت زيدى در يمن در سال هاى 280 - 298 ق/893 - 911 م. اين دولت در اوايل دوران اسلامى نقش مهمى در يمن ايفا كرده و بيش از هزار سال پايدار بوده است. كتاب به زبان عربى و در سال 1996م نوشته شده است. كتاب با مقدمه نويسنده آغاز و مطالب در چهار فصل و يك خاتمه تنظيم شده است. در فصل اول، به اوضاع سياسى در يمن پيش از برپايى دولت زيدى پرداخته شده است. نويسنده ابتدا گزارشى از واليان عباسى را عرضه كرده كه چگونه يكى پس از ديگرى به حكومت يمن دست يافتند و بر اثر بى‌ لياقتى و سوء مديريت آنان، يمن دستخوش پراكندگى و تفرقه شد. سپس از پيدايى حكومت‌ هاى محلى مستقل در يمن سخن گفته است. فصل دوم به مطالعه درباره دولت بنى‌ رسّى در صعده اختصاص يافته است. در فصل سوم، به موضع گيرى قدرت‌ هاى محلى يمن در برابر برپايى دولت زيديه اختصاص يافته است. نويسنده در اين فصل، از موضع خلافت عباسى در برابر دولت زيدى و مشكلات دربار خلافت كه مانع از ارسال نيروهاى كمكى براى مردم يمن شد، سخن گفته است. فصل چهارم، شامل مذهب زيدى در يمن و موضع مذاهب اسلامى در برابر آن است. در پايان به اين نكته اشاره شده است كه دورى يمن از مركز خلافت عباسى و گرايش يمنيان به تشيع در توجه علويان انقلابى به يمن تأثير داشت. نويسنده معتقد است برپايى دولت زيدى، رهبران قبايل را براى تأسيس دولت‌ هاى محلى در مناطق كوهستانى يمن به طمع انداخت. وى از آن ميان به آل يعفر بن عبدالرحمن حوالى اشاره كرده كه خليفه منتصر، محمد بن يعفر را در سال 247ق/861م ولايت صنعا داد و از همين‌ جا زمينه تشكيل دولت بنى يعفر در شبام و كوكبان فراهم آورد.

«اخبار ائمة الزیدیة فی طبرستان و دیلمان و جیلان» کتابی است نوشته ویلفرد مادلونگ درباره تاریخ خاندان‌ های حکومتگر زیدی شمال ایران در گیلان و مازندران و دیلمان. در این کتاب هشت متن کهن منتشر نشده درباره تاریخ زیدیه و امامان آنها در مناطق شمالی ایران تحقیق و گردآوری شده است. این کتاب شامل متونی درباره امامان زیدی است از جمله: المَصابیح ابوالعباس احمد بن ابراهیم حسنی (متوفی اواسط قرن چهارم)؛ الافادة فی تاریخ الائمة السادة ابوطالب الناطق بالحق یحیی بن حسین (متوفی ۴۲۴) شاگرد ابوالعباس حسنی؛ جَلاء الابصار تألیف حاکم ابوسعد محسِّن بن محمد جُشَمی بیهقی (متوفی ۴۹۴)؛ نامة مورخ ۶۰۷ از یوسف بن ابی الحسن جیلانی (فقیه زیدی لاهیجان) به عمران بن حسن بن ناصر عُذری هَمْدانی (فقیه زیدی یمن)؛ الرسالة العالمة بالادلّة الحاکمة تألیف امام المنصور باللّه عبداللّه بن حمزه (متوفی ۶۱۴)؛ الحدائق الوَردیة فی مناقب الائمة الزیدیة اثر حُمَیدبن احمد مُحلِّی (متوفی ۶۵۲)، و قسمتی از بخش چهارم روضة الاخبار و کنوز الاسرار تألیف ابو محمد یوسف بن محمد حَجوری (تألیف در ۶۲۷) که شرح وقایع تاریخ اسلام با احتوا بر شرح حال امامان زیدی و عمدتاً برگرفته از المصابیح ابوالعباس حسنی است.

«تاريخ الأئمة الزيدية في اليمن حتى العصر الحديث» به زبان عربى از آثار محمد بن محمد بن يحيى زباره است كه با اهتمام و مقدمه دكتر محمد زينهم محمد عزب منتشر شده است. نويسنده در اين اثر، ظهور امامان زيدى از قرن دوم هجرى تا نيمه اول قرن چهاردهم هجرى (1342ق) را همراه با توضيحى در مورد پرچم‌ داران آن شرح داده است. در مجموع در اين اثر، بيش از صد امام زيدى مطرح شده است.

کتاب «الحدائق الوردیة فی مناقب الائمة الزیدیة» نوشته حمید بن احمد محلی با تحقيق مرتضى بن زيد محطورى حسنى، اثرى است مهم در تاريخ‌ نگارى زيديه، به زبان عربی، درباره شرح حال و مناقب ائمه زیدیه نگاشته شده است. برخى از مطالب مهم كتاب را مى‌ توان در امور زير، خلاصه نمود: الف) روابط معتزله با زيديه: يكى از مسائل مهم در تاريخ زيديه، تأثيرپذيرى عالمان زيدى از مكاتب كلامى معتزله است. ب) زيديه و مطرفيه: يكى از ويژگى‌ هاى مهم كتاب، اشاره به درگيرى ميان مطرفيه و زيديه است. شدت درگيرى بين اين دو گروه را مى‌ توان از كثرت آثار در رد فرقه مطرفيه دريافت. ج) يكى از جنبه‌ هاى با اهميت كتاب، نقل برخى از كلمات جالب توجه يا برخى از مناظرات كلامى يا آگاهى‌ هاى خاص تاريخى است. بخش پايانى كتاب به نقل اشعار شاعرانى چون فرزدق و كميت بن زيد اسدى درباره اهل‌ بيت (ع) اختصاص يافته است.

کتاب «الزیدیة بین الامامیة و اهل السنة» نوشته سامی غریری، به بررسی تاریخی و تحلیلی فرقه زیدیه از آغاز و ظهور، نیز بررسی عقاید و فرق آن است که به زبان عربی نوشته شده است. مولف مباحث کتاب را در پنج فصل موضوعات بررسی نموده است: زمان ظهور تشیع، شرح حال و وقایع و روایات و احادیث زید بن علی (ع)، عقیده‌ زیدیه درباره‌ توحید و صفات آن، شروط امامت از دیدگاه این فرقه و علمای فرقه زیدیه.

«أخبار فخّ و خبر يحيى بن عبدالله و أخيه إدريس بن عبدالله» تأليف احمد بن سهل رازى (متوفى اوايل قرن چهارم)، به زبان عربى است و موضوع آن بيان اخبارى پيرامون قيام و معركه فخ و زيديه مى‌ باشد. شهرت عمده فخ به دليل واقعه‌ اى است كه در روز 8 ذى‌ الحجه سال 169ق در زمان هادى عباسى در آن مكان روى داد. در اين روز كه به يوم فخ معروف است، عده زيادى از علويان به جهت قيام بر خليفه عباسى كشته شدند. پيشواى قيام كنندگان، «حسين بن على بن حسن فخى»، معروف به صاحب فخ، نبيره امام حسن مجتبى (ع) بوده‌ است». کتاب مشتمل بر يك مقدمه مفصل و ارزشمند از محقق کتاب «ماهر جرّار» و متن مى‌ باشد كه فاقد هر گونه تبويب يا فصل‌ بندى است. مؤلف در بيان مطالب از آيات قرآنى و اشعار عربى بهره گرفته است. وى مطالب اساسى کتاب را در چهار قسمت معرفى نموده كه بدين شرح است: 1.معركه فخ؛ 2.جان سالم به در بردن يحيى و ادريس و فرار آن دو به حبشه؛ 3. اخبار ادريس در آفريقا و مغرب تا وفات وى به‌ وسيله سم؛ 4. اخبار يحيى و سرگردانى او در شهرهاى مختلف، و رسيدن وى به ديلم، هراس هارون الرشيد از او، و سرانجام دستگيرى و كشتن او.

«فی علم الکلام» عنوان مجموعه سه جلدی از کتابی است که توسط آقای دکتر احمد محمود صبحی تالیف شده است و موضوع آن درباره شناخت عقايد مهم ترين فرقه هاي اسلامي چون معتزله، اشاعره و زيديه مي باشد. در جلد اول اين كتاب به معتزله و در جلد دوم به اشاعره و در جلد سوم آن به زیدیه می پردازد.

کتاب «تیسیر المطالب فی امالی ابی طالب» اثر ابوطالب یحیی بن حسین؛ کتابی است حدیثی از شیعه زیدیه که توسط شیخ شمس الدین جعفر فرزند احمد بن عبد السلام از علما و مجتهدین زیدیه، نگاشته شده است. مؤلف در این کتاب احادیث کتاب «الامالی» را در باب معجزات پیامبر اکرم (ص) و فضائل و شمائل وی و همچنین فضایل حضرت امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب (ع) و ائمه اطهار را جمع آوری نموده است. سپس احادیثی در زمینه فضل علم و قرآن کریم، ترغیب به حفظ احادیث، ایمان و خصال و اخلاق فرد مؤمن، خطبه‌ ها و مواعظ، فضیلت مساجد، فضیلت حج، امر به معروف و نهی از منکر، صله رحم، و آداب معاشرت، نشانه‌ های قیامت، شفاعت پیامبر اکرم (ص)، بهشت و جهنم و سایر موارد بدان افزوده و آن را در شصت و چهار باب ترتیب داده است.