جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

رساله حاضر می کوشد ثابت کند فلسفه اسلامی در قلمرو مابعدالطبیعه دستاوردهای جدیدی دارد که آن را از فلسفه یونان متمایز کرده و موجب شده است به عنوان نظام فلسفی نوینی شناخته شود. برای این منظور ابتدا سنّت های فلسفی قبل از اسلام را گزارش و تأثیر آنها را در شکل گیری فلسفه اسلامی بررسی کردیم و نشان دادیم تنها فلسفه یونانی بود که در تشکیل فلسفه اسلامی نقش قابل توجه داشت. سپس با بررسی آراء ارسطو و شارحان او و نیز آراء ابن سینا دستاوردهای ابتکاری فلسفه اسلامی معرفی شدند. ابن سینا با طرح چهار مبحث: وجوب و امکان، حدوث و قدم، وحی و معاد سرفصل های نوینی در فلسفه اولی گشود و تحول عظیمی در آن ایجاد کرد. افزون بر این با افزودن مسأله ها، برهان ها، تقریرها و راه حل های جدید در مباحث قدیمی نیز آن را کاملاً متحول کرد. او در مبحث تعریف فلسفه اولی با بدست دادن موضوع آن و معرّفی اجزاء و فروعات آن، جایگاه آن را در میان علوم دقیقاً معین کرد. در مبحث وجود تفکیک بین وجود محمولی و وجود رابطی، اشتراک معنوی، تشکیک و تقسیمات گوناگون وجود؛ در مبحث ماهیت اعتبارات سه گانه ماهیت، تحلیل معنای جنسی و فصلی، توضیح چگونگی اتحاد آندو در تشکیل ماهیت واحد؛ در مبحث جوهر استدلال های او بر وجود هیولی؛ در مبحث تقدم و تأخر معرّفی تقدّم بالوجود (یا بالعلیهْْ) و تحلیل دقیق آن؛ در مبحث علّت و معلول، نگاه هستی شناختی به علّت و نظریه پردازی درباره علّت هستی بخش، تفکیک علّت حقیقی از علّت معدّه و علّت وجود از علت ماهیت، بررسی ملاک نیازمندی معلول به علّت، اثبات امتناع تسلسل و دور، تمایز ابداع از تکوین، مناسبات علّت و معلول، پاسخ به اشکالات علّت غایی و در خداشناسی اثبات وجود خدا با سه برهان: وسط و طرف، وجوب و امکان و تسلسل، اثبات توحید با برهان های مختلف، تبیین صفات خدا به ویژه علم خدا، بررسی فعل خدا به ویژه نظریه فیض و بالاخره توضیح چگونگی دخول شرّ در قضاء الهی از مهمترین دستاوردهای ابن سینااست. ابن سینا با در پیش گرفتن روش تقسیم و تحلیل در طرح مباحث مابعدالطبیعی و بدست دادن ابتکارات فراوان از روش مدرسی فاصله گرفت و به عنوان فیلسوف تمام عیار ظاهر شد.

هدف پژوهش حاضر ترجمه اثر ارزشمند ابن سینا و آشنایی با اندیشه های وی پیرامون مبدا آفرینش و نحوه فیض ربوبی است. روش پژوهش به صورت کتابخانه ای است. در این تحقیق به معرفی اندیشه های شیخ الرئیس در باب٬ مواد ثلاث ( مواد سه گانه عقلی) و ادله اثبات واجب و توحید و بحث ذات و صفات و افعال باری افعال پرداخته شده است.‬

هدف از نگارش این رساله بین دو دیدگاه مربوط به ابن سینا و امام فخر رازی در خصوص مقوله قضا و قدر و تحلیل این مسئله غامض و همچنین بیان نقاط اشتراک و اختلاف این دو دیدگاه است روش پژوهش : به شیوه مطالعه و تحقیق کتابخانه ای و تبیین و تحلیل مطالب براساس ماخذ و منابع گوناگون و تجربیات نگارنده است ابزار و اندازه گیری : استفاده از منابع کتابخانه ها، تحقیق ها، پایان نامه ها و نص آیات و احادیث است طرح پژوهش : بعد از مقدمه فصلی به بیان پیش گفتار پرداخته شده و سپس در دو فصل نظرات به صورت منسجم و مرتبط و روان طرح گردیده و در آخر در چند صفحه نتیجه گیری شده است : نتیجه کلی : اساسا دیدگاه ابن سینا به مسئله قضا و قدر با نحوه نگرش فخر رازی به این مبحث به کلی متفاوت است . چرا که ابن سینا فیلسوفی مشائی و عقلی مسلک که قضا و قدر را مرتبه ای از مراتب علمی واجب تعالی تلقی می نماید در حالی که فخر رازی دانشمندی متکلم و هدف او منحصرا دفاع از مدعیات و باورهای دینی اش است .

هدف پژوهش آشنایی بیشتر با آراء نظریات ابن سینا و دکارت در مورد معرفت شناسی می باشد. روش پژوهش به صورت کتابخانه ای است. نتیجه کلی این است که هر دو فیلسوف حصول معرفت را امری ممکن تلقی کرده و انسان را قادر به شناخت خویش و محیط اطراف خود می دانند اما راهها و روشهای رسیدن به این معرفت در نزد این دو فیلسوف متفاوت است.

مباحث دینی، فلسفی و کلامی است. ابن سینا فیلسوف مسلمان و توماس و آکوئینی متکلم مسیحی، دو اندیشمند برجسته اند که در این زمینه دارای نظرات خاصی می باشند. روش ابن سینا به غیر از مبحث معاد جسمانی، روشی کاملاً فلسی است؛ در حالی که توماس، روشی فلسفی – کلامی اتخاذ می کند. دربارة نفس، هر دو اتفاق نظر دارند که جوهری غیر مادی است و لذا با مرگ بدن، از بین نمی رود. همچنین هر دو قائل به حدوث نفس بوده و برای خلود آن هم اقامة برهان می نمایند. عالم برزخ در فلسفة ابن سینا جایگاهی ندارد، زیرا او منکر وجود مثال منفصل می باشد. اما توماس با استفاده از متون نقلی، وارد بحث در جزئیات عالم برزخ می شود. هر دو نفر، اصل معاد را ضروری می دانند، ولی ابن سینا دست عقل را برای اثبات معاد جسمانی بسته می داند و بلکه آن را ممتنع می شمرد. بر همین اساس، تنها راه قبول معاد جسمانی را، تعبد به شرع مقدس می داند. عمده ترین مانع او، مادیت قوة خیال است. او ضمن اقامة برهان بر مادی بودن خیال و امتناع اعادة معدوم و تناسخ و ذکر شبهة آکل و مأکول و تضاد سعادت و جسمانیت، به عدم امکان پذیرش معاد جسمانی در دستگاه فلسفی خویش می رسد. اما توماس با تأکید بر این نکته که انسان، موجودی مرکب از نفس و بدن است، و اینکه سعادت نهایی در این دنیا قابل دسترسی نیست، قائل به ضرورت معاد جسمانی می شود. البته کیفیت جسمانیت انسان در معاد با این دنیا تفاوت هایی دارد: آدمی در آن عالم، حیات حیوانی ندارد و لذا از خوردن، خوابیدن و تولید مثل خبری نیست. همچنین نیابت و حیوانی هم وجود نخواهد داشت و ابدان بهشتی دارای درخشش خاصی خواهند شد. اما در خصوص معاد روحانی، ابن سینا با اثبات تجرد نفس، بقای آن را تضمین می نماید و با تقریر پنج اصل، قائل به وجد لذت و الم عقلی یا سعادت و شقاوت نفوس انسانی می شود. البته این سعادت و شقاوت دارای درجاتی می باشد. از منظر او، سعادت عبارت است از اینکه شخص، عالمی عقلی گردد که در آن صورت همة هستی و نظام معقول آن و خیری به آن افاضه می شود، نقش بندد و شقاوت، محروم شدن از این کمال است. توماس با رد احتمالات متعدد راجع به سعادت نهایی انسان مانند کمالات بیرونی، کمالات درونی، تحصیل علوم نظری، معرفت عامیانه به خداوند، معرفت برهانی به او و حتی معرفت ایمانی به او؛ به این نتیجه می رسد که سعادت نهایی هنگامی محقق می گردد که عطش کمال جویی انسان کاملاً سیراب شده باشد و این معنا جز با رؤیت عقلی بی واسطة ذات خداوند حاصل نمی گردد، و البته از آنجا که این هم تنها برای ذات خداوند میسر است، لذا حصول سعادت برای انسان تنها در قیامت و آن هم با اشراق خاص الهی ممکن می باشد. این تعریف توماس از سعادت، در حقیقت، توجیه فقراتی از کتاب مقدس است