جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

یکی از موانع فهم و عمل به معارف قرآن، دور بودن از این کتاب الهی است که برای این کار راهکارهایی از جانب برخی از اندیشمندان اسلامی مطرح شده است که با عمل به چنین راهکارهایی بازگشت به قرآن به معنای واقعی تحقق می‌یابد. شناخت قرآن و پی بردن به معارف انسان‌ساز آن، آرزوی هر مؤمن موحدی است. از دیدگاه روایات نیز، انس با قرآن یکی از راهکارهایی است که به کمک آن می‌توان به‌اندازه وسع هر کس به معارف قرآن دست‌یافت. رهبر معظم انقلاب (دامت‌برکاته) در ارائه راهکارهایی در مسیر بازگشت به قرآن، به انس با قرآن تأکید فراوان داشته و یکی از مهمترین راه‌های بازگشت به قرآن را انس با کلام الهی دانسته است. این تحقیق با استفاده از روش توصیفی ـ تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای درصدد ارائه راهکارهایی برای انس با قرآن در اندیشه مقام معظم رهبری (دامت‌برکاته) است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد، راهکارهای معظم له برای انس با قرآن عبارت‌اند از: تلاوت قرآن، نگاه کردن به قرآن، استماع تلاوت قرآن، حفظ قرآن، ترجمه قرآن، تدبر در قرآن، مخاطب قرآن قرار گرفتن، عمل به قرآن و بهره‌مندی از هدایت قرآن.

مستشرق‌مداران که افق اندیشه خویش را بر مدار مستشرقان گره می‌زنند و مبانی، روش‌ها و گرایش‌های آنان را جهت استنباط به‌کار می‌بندند، هرمنوتیک فلسفی را نیز به جهت خوانش و فهم متون ارج نهاده و چشم‌انداز متن را به‌مثابه دیالوگ ابژه (متن) و سوژه (مفسر) و آمیزش آن‌ها با پیش‌فرض‌های سلسله وار تاریخ‌مند و از جهتی گشوده می‌نهند، ازاین‌رو در این مقاله به روش توصیفی –تحلیلی سعی شده است، نسبت آراء مستشرق مدارانی چون سروش، شبستری، ابوزید و فضل الرحمان در نسبت با هرمنوتیک فلسفی بیان گردد، کثرت معنایی متن و سیالیت آن و به عبارتی نسبی‌گرایی شناختی آن را به نقد کشانیده و کاربست آن را توسط مستشرق‌مداران با سنت تفسیری اسلامی در فهم متون وحی ناسازگار دانسته است.

کتاب «رابطه علم و دین در غرب» نوشته حجت الاسلام محمدعلی رضایی اصفهانی استاد جامعه المصطفی(صلی الله علیه و آله) العالمیه به‌تازگی توسط کانون اندیشه جوان منتشر و راهی بازار نشر شده است. حالات روانی، زمینه‌های اجتماعی و ویژگی‌های فردی، در شکل‌گیری حوادث تاریخی نقش بسزایی دارد. کاوش در این موارد می‌تواند ما را به فهم علل رویدادها رهنمون سازد. تعارض علم و دین، یا به تعبیر دقیق‌تر، تقابل عالمان دینی و دانشمندان علوم تجربی، به‌طور عمده در قرن شانزدهم و اوایل قرن هفدهم میلادی اتفاق افتاد. در این‌تعارض‌ها، عوامل و زمینه‌های مختلفی نقش داشتند که می‌توان آنها را به چند بخش تقسیم کرد؛ زمینه‌های روان‌شناختی، زمینه‌های جامعه‌شناختی، علل و زمینه‌های خاص موجود در روحانیان مسیحی، علل و زمینه‌های خاص موجود در دانشمندان علوم تجربی و نارسایی‌های موجود در حوزه‌های پژوهشی علم و دین. این کتاب با ذکر شواهد، به بررسی جزئیات هر کدام از این موارد می‌پردازد، البته محور اصلی شواهد و مثال‌ها در این نوشتار مسأله نزاع گالیله با کلیسا در خصوص حرکت زمین است؛ زیرا این مطلب مهم‌ترین و جنجالی‌ترین مسأله مورد تعارض علم و دین شمرده می‌شود. این‌کتاب در سه فصل به رابطه علم و دین در غرب می‌پردازد. نویسنده در فصل نخست، تاریخچه تعارض علم و دین و اقسام این تعارض را بررسی می‌کند. در فصل دوم، عوامل و زمینه‌های مختلف تعارض علم و دین در غرب به همراه شواهد تاریخی آن بررسی می‌شود. فصل سوم نیز به ارائه راهکارهایی برای عدم ایجاد تعارض علم و دین می‌پردازد.

موضوع این رساله نقد برخی شبهاتی است که «یوسف دره حداد»درکتاب«نظم القرآن والکتاب،معجزة القرآن»درانکاراعجازقرآن مطرح کرده است واز روش توصیفی، تحلیلی وانتقادی بهره گرفته ایم.باعنایت به این که قداست قرآن واثبات نبوت پیامبراعظم(ص)منوطبه وحیانی ومعجزه دانستن این کلام الهی است برخی دشمنان قرآن بویژه مستشرقان باعلم به این مطلب،برای رسیدن به اهداف خود، باپیش فرض «غیر وحیانی وغیرالهی بودن» قرآن واردبحث شده اند.وبخش وسیعی ازتحقیقات خودرا درجهت اثبات این مدعا متمرکزنموده وسعی کرده اند باطرح شبهاتی درجهت زیرسوال بردن معجزه جاوید پیامبراکرم(ص)، نبوت آن حضرت را منکرشوند تادرنتیجه دین اسلام اعتبارخود را ازدست دهد.دره حداد نیزیکی ازاین مستشرقان است.ازجمله اهّم مبانی وی این است که پیامبراکرم(ص)مصلح اجتماعی ونابغه عصرخود بوده وقرآن کریم محصول اندیشه بشری آن حضرت است که درتعامل با محیط وفرهنگ زمانه،بابهره گیری ازکتب مقدس «تورات وانجیل» شکل گرفته است. وی سعی می کند با استناد به آیاتی ازقرآن که دلالت برتصدیق وتفصیل تورات وانجیل دارد وهمچنین شباهت دربسیاری ازاخباروقصص قرآن وعهدین مدعای خود را اثبات نماید.حال آن که اشتراک ادیان الهی درکلیاتی همچون توحید،نبوت،معاد،عبادت،عقلانیّت واخلاق ازیک سو، نشانه ی پایه ونسخ ناپذیربودن این معارف است وازسوی دیگر،نشانه آن است که همه ادیان الهی منشاء واحدوخاستگاه الهی دارند.لذاانکاراخبارغیبی«قصص قرآن» واقتباس ازعهدین باتوجّه به تفاوت آنهادرمحتوا،اهداف و واقع گرایی قصص قرآنی نقض می شود.مبنای وی درخصوص تحریف آیات قرآن «نقیصه،زیادت»نیزباتوجه به اجماع مسلمین درانکارهرگونه تحریف درآیات قرآن، رد می شود.ادعای انکاراعجازادبی قرآن باتاکید وی به غیروحیانی بودن الفاظ قرآن وغیرقابل فهم بودن آیات،نیزمنطقی نیست؛ زیرا قرآن کتابی است که درهمه جوانب« لفظ ومعنا» وحیانی بوده وبرای همگان قابلفهم می باشد.ازاین رومدعیّات وی درانکاراعجازقرآن براساس تفسیرهای نادرست بوده ومبتنی برهیچ دلیل ومنطقی نیست.

قرآن کریم آغازگر اخلاق و سبب پیدایش دانش آن در دنیای اسـلام اسـت .اخـلاق بـهعنوان آمـوزه بنیادین همواره در آیات قرآنی مورد سفارش قرار گرفته و غایت بعثت پیـامبر ـ کـه خـویش را معلـم اخلاق میداند ـ ،بیان شده است .با توجه به اهتمام ویژه قرآن کریم به اخـلاق ،ایـن پـژوهش بـا روش توصیفی ـ تحلیلی با بازگویی نقش مستقیم و غیرمستقیم قرآن در پیدایش دانش اخلاق اسلامی اسـت . قرآن کریم با خصوصیات جامعیت اخلاقی، بازشناسی فضائل از رذایل، نظاممند بودن ساختار اخلاقی و ارزش ویژه آن به اخلاق درصدد اثبات ادعای نگارنده مبنی بر پیدایش دانش اخلاق اسلامی همگـام با نزول قرآن و بر اساس پایهها و اصول و مبانی آن است. قرآن کریم از سویی عامل جهتدهنده دانـش اخلاق بر اساس مبانی و اهدا الهی است، از جهت دیگر بازگوکننـده نقـش ایـن کتـاب در پیـدایش ، گسترش و زمینهسازی بسیاری از تحولات علمی در علوم اسلامی ـ انسانی است

جریان مطالعات قرآنی مستشرقان از قرن دوازده میلادی به بعد سه دوره مشخص داشته است که دوره اول به انتقاد از قرآن بود و دوره دوم مطالعات قرآنی همراه حرکت استعماری و تبشیری گردید و در دوره سوم نقاب علمی به چهره زد، یکی از آثار دوره سوم کتاب «تفسیر معاصرانه قرآن کریم» (The study Quran) در سال‌های اخیر به قلم چند نفر از مستشرقان آمریکایی و با سرویراستاری دکتر سید حسین نصر در هشت جلد شکل گرفت که جلد اول آن (شامل سوره حمد، بقره، آل عمران) به فارسی ترجمه و منتشر شد. در این نوشتار به نقد روش‌شناختی این اثر پرداخته شده است. نخست نقاط قوت این اثر از جمله: زبان انگلیسی اصیل و ترجمه روان آن و دفاع از وحیانیت قرآن بیان شده سپس به نقد مبانی، روش تفسیری و رویکرد عرفانی و نیز مواضع نویسندگان در مورد پلورالیسم دینی، کم رنگ کردن آیات مخالف یهود و مسیحیت، و نیز کمرنگ سازی آیات اهل بیت، دیدگاه شیعه و اعجاز قرآن پرداخته شده است. و در نهایت این کتاب را موجب مهجوریت قرآن در عصر حاضر بویژه در جوامع غربی دانسته شده است.

نویسنده ، با بهره گیری از آیات ، کتب روایی ، تفسیری ، لغوی و علوم طبیعی ، موضوع اعجاز علمی قرآن را در پنج بخش بررسی کرده است وی در بخش اول کتاب کلیاتی درباره مسائل علمی و تفسیر آن مطرح و ملاک ها و معیارهای معتبر و صحیح برای تفسیر علمی قرآن را بیان نموده و در ادامه ، موضوع اعجاز قرآن و ابعاد آن را بررسی می کند . در بخش دوم ، قرآن و علوم کیهان شناسی و مسائل آن از جمله ، آغاز جهان ، مراحل خلقت جهان ، خلقت هفت آسمان و زمین و جاذبه عمومی را تشریح نموده است . بخش سوم به قرآن و علوم ریاضی اختصاص دارد که مساله اعجاز عددی را مورد بررسی قرار داده است بخش چهارم به قرآن و علوم زیست شناسی مربوط است که بحث پیدایش حیات در روی زمین و خلقت انسان اولیه و نظریه تکامل داروین از مهمترین مسائل بحث شده در آن است . در بخش پایانی موضوع قران و علوم پزشکی از جمله : قرآن و بهداشت ، قرآن و درمان بیماری ها ، قرآن و اسرار خلقت انسان را تشریح نموده است نکته قابل ذکر ، این است که مؤلف در این کتاب آیاتی که می تون از آنها موضوعات علمی را استفاده نمود و (بیانگر اعجاز علمی قرآن است ) مطرح و پس از ذکر آرای مفسرین درباره آنها ، اعجاز علمی آیاتی رامیپذیرد که با مسائل علمی مخالف نبود و از حالت فرضیه علمی بودن خارج شده و به صورت یک قانون و قاعده کلی در آمده باشد .عنوان حکمت ها و اسرار علمی ، یکی از عناوین عمومی کتاب است که پس از طرح موضوع و آیات درباره آن ، حکمت ها و اسراری را که آیه در بردار دارد بیان می نماید انتشارات کتاب مبین این کتاب ۲ جلدی را در سال 1۳۸۸ منتشر ساخته است.

در این نوشتار نخست به پیشینه هزارساله اصول الفقه اشاره شده، سپس ضرورت تأسیس دانش اصول التفسیر بیان گردیده است؛ چراکه اصول الفقه رایج عمدتاً پاسخگوی دانش فقه است و اصولاً برای دانش­های دیگر همچون تفسیر پایه‌ریزی نشده است. در دانش اصول التفسیر برخی مباحث جدید مانند هرمنوتیک، زبان قرآن و ... نیاز است که در اصول الفقه رایج نیست. برخی مباحث اصول الفقه موردنیاز تفسیر هست؛ اما برخی ربط چندانی به تفسیر ندارد. ازاین‌رو، تأسیس دانش مستقل اصول التفسیر ضروری است. آنگاه مفهوم‌شناسی اصول التفسیر و تفاوت‌های آن با دانش‌های همگن مانند اصول الفقه، قواعد التفسیر و مبانی و روش‌های تفسیری تبیین شده، سپس به آسیب‌شناسی اصول التفسیر (مبانی، منابع و روش‌ تحقیق) پرداخته شده است. در این مقاله از روش تحقیق تحلیل تاریخی استفاده شده است.