جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

فضائلُ امیرالمؤمنین علیّ بن أبی طالب علیه السلام کتابی عربی نوشته احمد بن محمد بن حنبل شیبانی (درگذشت ۲۴۱ق) یکی از پیشوایان چهارگانه اهل سنت. این کتاب، از نخستین کتاب‌های مستقل درباره امیرالمؤمنین است. در این کتاب، روایاتی در فضائل و مناقب امام علی (ع) نقل شده است. نویسنده در دو بخش و ۵ عنوان، به زهد امام علی، نسب، مادر و فضائل او اشاره و ۳۶۹ روایت را ذکر می‌کند. احمد بن حنبل در این کتاب ماجرای تبریک خلیفه دوم به امام علی در روز غدیر را نقل کرده است. کتاب فضائل امیرالمؤمنین شامل ۳۶۹ حدیث در دو بخش (بخش اول: ۱۶۰ روایت و بخش دوم: ۲۰۹ روایت) است. مؤلف در پنج عنوان، کتاب را بخش‌بندی کرده است. عناوین کتاب اصلی کتاب شامل موضوعات زیر است: 1- اخبار امیرالمؤمنین علی بن ابی‌طالب (ع) و زهده؛ در این بخش روایاتی از رفتار و کردار امیرالمؤمنین (ع) نقل شده است. 2- تبار امیرالمؤمنین علی بن ابی‌ طالب (ع)؛ روایت پایانی این بخش کوتاه به شهادت امیرالمؤمنین (ع) در ۵۸ سالگی اشاره دارد. 3- اسم مادر و تبار ایشان؛ در این بخش ضمن اشاره به فضائل مادر آن حضرت، برخی ویژگی‌ های امیرالمؤمنین (ع) نیز بیان شده است. این بخش با حدیث ابلاغِ آیۀ برائت به پایان می‌ رسد که رسول خدا (ص) امیرالمؤمنین را از خودش معرفی می‌ کند. 4- فضائل علی؛ این قسمت با حدیثی در دوستی امیرالمؤمنین (ع) آغاز و با حدیثی که امیرالمؤمنین (ع) را از اهل بهشت معرفی می‌ کند به پایان می‌ رسد. 5- روایات فضائل امیرالمؤمنین (ع) به روایت ابوبکر قطیعی (راوی کتاب) از شیوخ خود غیر از عبدالله بن احمد حنبل را در برگرفته است.

لماذا اخترت مذهب الشيعه مذهب اهل البيت (علیهم السلام) درباره اثبات حقانيت اميرالمومنين (علیه السلام) و جانشينى ايشان بعد از رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) نوشته شده است. كتاب با دو مقدمه و مطالب در هشت فصل، تنظيم شده است. نويسنده در تمامى اين فصول، با استفاده از آيات و رواياتى كه در كتب اهل سنت منقول است، به اثبات حقانيت و ولايت اميرالمومنين علیه السلام و فرزندان معصومش علیهم السلام پرداخته و در دو فصل آخر، به ماجراى سقيفه اشاره نموده و مناظراتى را كه با افراد مختلف داشته، نقل كرده است. نويسنده در فصل اول، اشاره مى‌كند كه همه مذاهب چهارگانه اهل سنت، از شاگردان امام صادق (علیه السلام) بوده و از ايشان مطالب را گرفته و به چهار فرقه تبديل شده‌اند. از اين‌رو آنچه كه در كتب مذاهب اربعه، موافق مذهب جعفرى است، از «جعفر بن محمد الصادق (علیه السلام)» و آنچه كه مخالف با گفتار ايشان است، اجتهاد خود اين چهار نفر مى‌باشد. وى در اين فصل، به شرح حال خويش پرداخته و در ادامه، به اختلافاتى كه بين اين مذاهب چهارگانه و اختلاف فتاوايى كه دارند، اشاره نموده است. مثلا مى‌گويد كه شافعى معتقد است اگر كسى دستش به زن اجنبيه‌اى بخورد، وضويش باطل مى‌شود و حنفى خلاف آن را گفته است. همچنين مالك با اين دو مخالف ورزيده و مى‌گويد اگر اين تماس از روى شهوت باشد يا از عمد، وضوء واجب مى‌شود و الا مشكلى ندارد. شافعى دخترى كه از زنا به دنيا آمده را براى ازدواج جائز مى‌داند، اما سه مذهب ديگر مخالفت كرده‌اند. حنفى مى‌گويد كه وضوء با خروج خون از بدن ولو كم باشد، باطل مى‌شود و سه گروه ديگر خلاف آن را گفته‌اند. نويسنده در ادامه، طائفه شيعه را طائفه‌اى حقه و محقه خوانده و بهترين خلق خدا حساب مى‌كند و جزء فرقه ناجيه مى‌شمارد .وى در فصل دوم، به اثبات ولايت و حقانيت اميرالمومنين (علیه السلام) توسط آيات ولايت، تطهير، مباهله، مودت، صلوات، تبليغ يا حديث غدير پرداخته و همچنين در عنوانى به نام شيعه و سنت نبوى، به بررسى دلالى احاديثى چون حديث دار انذار، ثقلين، سفينه، منزلت و مدينة العلم پرداخته است. در فصل سوم، به نصوصى كه از طرف پيامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) درباره محصور بودن خلفاء در 12 امام اشاره شده، پرداخته شده است. نويسنده در فصل چهارم، از احاديثى كه در فضائل اميرالمومنين (علیه السلام) و ذريه‌ى ايشان سخن گفته شده، نام برده است. در فصل پنجم، احاديث و سخنانى از پيامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) نقل شده كه به اعلميت على (علیه السلام) و اهل بيتش بر سايرين دلالت دارد. همچنين شهادت بعضى از علماء به اعلميت على (علیه السلام) و اهل بيت ايشان بيان شده است. فصل ششم، در مدح پيامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) از شيعه على (علیه السلام) و اهل بيت اوست. در فصل هفتم به مصيبت سقيفه پرداخته شده و ماجراى سقيفه ذكر شده است. نويسنده در فصل آخر، مناظراتى كه با افراد مختلف و بزرگان علماى شافعى در زمينه ولايت و تشيع داشته اشاره كرده است.

کتاب «فضائل أمیر المؤمنین علی بن أبي طالب (ع) فی القرآن الکریم » نوشته سعيد أبو معاش، به شرح و بررسی آیاتی از قرآن کریم در شان و «منزلت امام علی (ع)» می پردازد. در این نوشتار که هشتمین جلد از یک مجموعه ده جلدی است، آیاتی از برخی سوره‌ های قرآن در مورد فضایل و شایستگی‌ های امام علی نقل و شرح داده شده است. نویسنده در ذیل این آیات نیز روایاتی نیز در توضیح، تفسیر و تاویل آنها نقل کرده که در آن‌ها مقام و منزلت والای معنوی امام علی (ع) نزد خداوند متعال، اثبات برتری آن امام بر سایر صحابه رسول خدا (ص)، مساوات امام علی (ع) با پیامبر اسلام در آیه مباهله، شرح و تفسیر آیه برائت، نسب نورانی امیرالمومنین و عدم مقایسه امام علی (ع) با سایر مردم بیان شده است.

کتاب «فضائل أمیر المؤمنین علی بن أبي طالب (ع) فی القرآن الکریم » نوشته سعيد أبو معاش، به شرح و بررسی آیاتی از قرآن کریم در شان و «منزلت امام علی» (ع) می پردازد. در این نوشتار که دهمین جلد از یک مجموعه ده جلدی است، آیاتی از سوره اعراف، انبیا، قصص، نور، حجرات، طه ذکر شده و روایاتی در تفسیر و تاویل این آیات که مربوط به فضایل و کرامات امام علی (ع) است نقل و شرح داده شده است. بیان نسبت بین امام علی و پیامبر (ص) و اخوت بین آنان، ارث بردن امام علی (ع) از علوم نبوی، اثبات امامت امام علی (ع) و خلافت آن امام مفاد اصلی این آیات و روایات است.

«مناقب علي و الحسنین و أمّهما فاطمة الزهراء» کتابی است نوشته محمدفواد عبدالباقی که درباره احادیث فضایل و مناقب امام علی علیه السلام و حسنین علیهماالسلام و حضرت فاطمه سلام الله علیها می باشد.

کتاب «موسوعة أهل البیت علیهم السلام» نوشته علی آشور، که به بررسی زندگی چهارده معصوم در بیست جلد می پردازد. جلد سوم این کتاب به احوال علي بن ابي طالب علیه السلام می پردازد. برخی از عناوین مرتبط با جلد سوم شامل: نسب امیر المومنین (ع)، اسما امیر المومنین (ع)، فضائل امیر المومنین (ع)، علم امیر المومنین (ع)، زهد امیر المومنین (ع)، سبب قتل امیر المومنین (ع)، وصیت علی (ع) قبل الشهادة و غیره می باشد.

کتاب «فضائل أمیر المؤمنین علی بن أبي طالب (ع) فی القرآن الکریم» نوشته سعيد أبو معاش، به شرح و بررسی آیاتی از قرآن کریم در شان و «منزلت امام علی (ع)» می پردازد. در این نوشتار که دومین جلد از یک مجموعه ده جلدی است، مجموعه‌ ای از آیات قرآنی از سوره‌ های بقره، آل عمران، نسا، مائده، انعام، انفال، توبه و... تا پایان قرآن کریم که در موضوع فضایل و کرامات متعدد امام علی (ع) وارد شده است، مورد تفسیر اجمالی قرار گرفته است. نگارنده با استناد به روایات تفسیری به تاویل و تفسیر این قبیل از آیات قرآنی پرداخته است.

کتاب «معاً في الغدیر» نوشته محمدباقر انصاری، نخست مختصری از ماجرای غدیر و چگونگی بوقوع پیوستن این حادثه عظیم اسلامی بیان شده و سپس حدیث و خطبه مفصل «پیامبر اكرم (ص)» در روز غدیر یعنی هجدهم ذی حجه سال پایانی حیات پیامبر (سال دهم هجری) كه در آن خطبه امام علی (ع) را به امامت و ولایت مسلمین منصوب كردند شامل می ‏شود. سپس اعمال و آداب روز غدیر و مستحبات این روز بزرگ بیان شده و ابعادی از عظمت این روز منعكس می ‏شود.