جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

تعبیرات کنایی یکی از جلوه های زیبایی سخن و هنر سخنور است و صاحبان هر زبان به کمک تصویرهایی که از خلال کنایات پدید می آید، بر قدرت نفوذ و اثربخشی کلام خویش می افزایند. نصوص نهج البلاغه مشحون از این گونه تعبیرات است و یکی از چالش های ترجمه عبارت های آن، برگردان کنایات آن به زبان فارسی است؛ زیرا در میان انواع ترجمه های معنایی یا ارتباطی که مترجمان برای عبارات کنایی به کار برده اند، نارسایی هایی به چشم می خورد که محل تامل است و جای نقد دارد. در این مقاله به اقتضای مجالی که فراهم است، تعدادی از این قبیل ترجمه ها بررسی و در نهایت، پیشنهادهایی ارائه شده است. بدان امید که این تلاش مختصر درآمدی بر بررسی و نقد ترجمه همه کنایات نهج البلاغه باشد و بر غنای این بحث بیفزاید.

با توجه به اینکه مهمترین هدف از به کارگیری زبان، نقش ارتباطی آن است، در تحلیل هر کلامی باید به تمامی عواملی که در شکل گیری پیام آن کلام موثرند، توجه کرد. در ترجمه نیز با توجه به نقش اساسی کلام و هدف از ترجمه، باید عوامل شکل دهنده پیام کلام در زبان مبدأ و معادل های آن درزبان مقصد مورد بررسی قرار گیرد. یکی از مهمترین عوامل شکل دهنده پیام هر کلامی ساخت های نحوی زبان است،لذا در ترجمه از هر زبانی به زبان دیگر یکی از پیش نیازها، تحلیل مقایسه ای میان ساخت های نحوی دو زبان است. در ترجمه قرآن از عربی به فارسی، تاکنون پژوهشی فراگیر و در خور این موضوع صورت نگرفته است. این نوشتار گامی است برای پژوهش های عمیق تر در این زمینه.

شعر فارسی، از اوایل سده سوم هجری، در قالب عروض عربی سر برآورده و در ترکیب هایی ساده و نسبتا ابتدایی و مضامینی گاه بسیار ناپخته این سو آن سو پراکنده شد. مقاومت و سپس پویایی این شعر نو پا، در برابر شعر استوار و دیرپای عربی که آبشخور شعر جاهلی و به خصوص قرآن کریم سیراب می شد، خود پدیده ای ست شگفت آور. پیداست که سخن سرایان ایرانی - تقریبا همه بدون استثنا - بر زبان و شعر عربی آگاهی تمام داشتند و لاجرم در سروده های خویش از آن تاثیر می پذیرفتند.اما شعر فارسی به سرعت نضج یافت شاعران اندک اندک دست به نوآوری زدند و نکته هایی یافتند که گاه در شعر عرب، مانند نداشت. پس آنگاه این سوال مطرح می شود که آیا شعر عربی در این هنگام از فارسی تاثیری پذیرفته است یا نه.ما در منابع خود تعدادی شعر یافته ایم که بنا بر تصریح مولفان، ترجمه اشعار فارسی بوده است.از این میان، آن دسته از اشعار را که معادل فارسی شان یافته شده (به استثنای یک مورد) برگزیده در اینجا نقل کرده ایم.

در دوره حاکمیت صفویان اقدامات گوناگونی برای ترویج و تثبیت مذهب تشیع در ایران انجام شد که یکی از آنها ترجمه متون عقیدتی و دینی شیعه به زبان فارسی، با هدف عمومی سازی فرهنگ تشیع بود. دراین راستا، تعدادی ازکتب سیره و مناقب امامان نیز به قلم برخی مترجمان و نویسندگان به فارسی برگردانده شد که در بین آنها کشف الغمه فی معرفه الائمه، اثر علی بن عیسی اربلی بیشتر مورد توجه مترجمان قرار گرفت؛ به طوری که چند برگردان فارسی همزمان از آن پدید آمد. این ترجمه ها گرچه به ارتقای سطح علمی عمومی شیعیان کمک می کرد، ولی به سبب اموری، همچون حذف اسناد روایات و یا گرایش به ادبیات حماسی، مشکلاتی نیز به همراه داشت که مهمترین آنها کاسته شدن از ارزش عملی کتابهای مورد نظر بود.

این مقاله در دو بخش مجزا ولی مرتبط با هم، نقش استعاره در زندگی و مشکلات احتمالی ترجمه استعارات را به اختصار بررسی می کند.بخش نخست که اساسا مبتنی بر نظریات لیکاف، در کتاب استعاراتی که با آنها زندگی می کنیم، می باشد، نشانگر این امر است که نظام تصوری زندگی ما استعاری است و تعبیرات استعاری ما بر اساس این نظام شکل می گیرند و مثالهایی از زبان فوتبال، به عنوان محبوبترین ورزش ایران و جهان آورده شده که به خوبی موید این نظریه است. در تمامی این مثالها تصور استعاری این است که فوتبال یک جنگ است و تعبیرات استعاری ناشی از این تصور نیز از طریق مثالهای مرتبط بیان شده است و از آنجا که زبان فوتبال جز لاینفک زبان زندگی روزمره می باشد، به جاری بودن استعاره در زندگی واقف می شویم.در بخش دوم ضمن بررسی تقسیم بندی استعارات از دیدگاه نیومارک در می یابیم به همان اندازه که ترجمه بعضی استعارات، مانند استعاره های قالبی مشکل و در بعضی موارد غیرممکن به نظر می رسد، ترجمه استعارات ابداعی ساده است و در ضمن استعاره جدیدی، به نام استعاره نو، جدا از تقسیم بندی نیومارک معرفی می شود و تمامی این موارد با نمونه هایی از ترجمه اشعار سهراب سپهری توسط مسعود فرزان و دانشجویان درس کاربرد اصطلاحات در ترجمه نگارنده همراه می باشند.

اصل مقاله به صورت متن کامل انگلیسی، در بخش انگلیسی قابل رویت است.

این تحقیق، ترجمه کتاب آزادی در فلسفه سیاسی اسلام تألیف حجّت الاسلام دکتر منصور میراحمدی به به زبان اردو است. کتاب مذکور در سه بخش تنظیم شده است. بخش اوّل آن، سه فصل را دربر می‌گیرد و فصل نخست به مفهوم آزادی، اقسام آن و انواع برداشت‌ها از مفهوم آزادی اختصاص دارد. در فصل دوم از این بخش دیدگاه فلاسفه مسلمان درباره مفهوم و محدوده آزادی، تحوّل مفهوم آن در فلسفه سیاسی اسلام و نظریات برخی فیلسوفان قدیم، مانند فارابی، خواجه نصیرالدّین طوسی و فلاسفه معاصر، همچون: استا مطهّری، علاّمه محمّدتقی جعفری و آیت الله محمّدتقی مصباح یزدی را می‌خوانیم. در فصل سوم از بخش اوّل، تحلیلی اسلامی از مفهوم آزادی ارایه شده و مولّفه‌های مهّم آزادی سیاسی، تقسیم آزادی سیاسی بر اساس رفتار سیاسی و حقوق اساسی مردم و تشکل‌های سیاسی بیان می‌شود. بخش دوم به مبانی آزادی در فلسفه سیاسی اسلام می‌پردازد. نگارنده در فصل اوّل از این بخش، مبانی آزادی در فلسفه سیاسی لیبرالیسم و مبانی انسان‌شناسی، هستی شناسی و معرفت شناسی آن را شرح می‌دهد. وی در همین زمینه مبانی حقوقی و اخلاقی آن را در نظام های فلسفی و سیاسی غرب و اسلام مقایسه و تفاوت آزادی در اسلام و نظام لیبرالیستی را تبیین می‌کند. بخش سوم به قلمرو و محدوده آزادی در نظام سیاسی اسلام اختصاص دارد. در این بخش ابتدا محدوده آزادی در فلسفه سیاسی لیبرالیسم مطرح شده و آزاد بودن افراد جامعه تا هنگامی که به حقوق دیگران تجاوز نشود و آن ها شکایتی از فرد یا گروه خاصّی نداشته باشند، ارزیابی شده و ارتباط میان آزادی و منافع و امنیت جامعه و امنیت ملّی، تحلیل می‌شود. نویسنده در فصل دوم از بخش سوم، قلمرو آزادی در اسلام، فلسفه سیاسی و مصادیق آن را ذکر می‌کند. رابطه اختیار انسان با آزادی او، مفهوم آزادی بیان و عقیده و مبانی آن در اسلام، از دیگر مندرجات این نوشتار محسوب می‌شود، که نگارنده با استفاده از ادلّه قرآنی، روایی و عقلی، آن ها را واکاوی می‌کند.

در عصر شتابان ارتباطات علاوه بر ترجمه های گوناگون در زمینه های مختلف شاهد ترجمه های مکرر از یک اثر نیز هستیم. دلایل پرداختن به ترجمه اثری که قبلا ترجمه شده چیست؟این مقاله در نظر دارد با ارایه تعریفی از ترجمه مجدد به بررسی تفاوت های موجود بین ترجمه و ترجمه مجدد بپردازد. در این پژوهش تاثیر گذر زمان بر روی متون و ترجمه آنها مورد مطالعه قرار می گیرد تا مشخص گردد چرا برخی از ترجمه ها همواره می درخشند و برخی دیگر در طی زمان رنگ می بازند؟برای مشخص کردن دلایل ترجمه کتابی که پیش از آن ترجمه شده داستان شازده کوچولو نوشته آنتوان دو سنت اگزوپری را به عنوان نمونه انتخاب کردیم تا ابعاد این مساله را بررسی کنیم.