جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

دراین نوشتارمبانی فکری حسن حنفی درباب رابطة دین وسیاست به چالش کشیده می شود، به صورت خاص مبانی معرفت دینی حاکمیت سیاسی دینی ایشان مورد تحلیل وارزیابی قرارمی گیرد، حنفی تلاش می کند که با دیدگاه انتقادی برمبانی عقلی وعقلایی متفکران دینی سنتی ونواندیشان دینی راست گرا بتازد وآنان را ازگردونة رقابت درتقابل باجهان مدرن ویافته های امروزی بشرخارج سازد، لکن دراین جستارنشان داده می شود که مبانی عقلی ایشان گرفتارنقدهای است که خودش ازآن فرارمی کرد، مهم ترین اشکالاتی که بردیدگاه ومبانی ایشان وارد می شود این است که مبانی ایشان گرفتار نسبیت درمعرفت وشناخت، نسبیت دراصول وارزشهای اخلاقی، عدم توجه به تفاوتهای اساسی درمیان فرهنگ دینی غرب وجهان اسلام است، ترکیب دیدگاه ومبانی فکری فلسفی غرب مانند: اگزیستانسیالیست الحادی، مارکسیست، پرگماتیست وپوزیتویست، به علاوة تفکرناسیونالیستی پان عربیسم ازتفکر او معجونی ساخته که لوازم باطل مزبور را درپی دارد.

بحث پوشش و حجاب از نظر دین همواره مورد نقد و انتقاد قرار گرفته است به گونه ای که عده ای از مردم پوشش و حجاب اسلامی را رد کرده آن را خلاف طبیعت انسان می دانند. امروزه با توجه به پیشرفت مادی بشریت، مدعیان آزادی انسان شبهه های گوناگون درباره ی‌ پوشش اسلامی و حجاب ایجاد کرده اند و حجاب اسلامی را سد راه در پیشرفت زنان معرفی کرده اند. از این رو دین بعنوان ایجاد کننده ی محدودیت‌ ها در پیشرفت انسان، اساس دین و حقیقت آن مورد سؤال قرار گرفته است. در این مقاله سعی شده است که مهم ترین شبهاتی را که معمولاً پیش می آیند و زنان مسلمانی زیر اثر تبلیغات غربی ها و افراد ضد دین برای بد حجابی خود از اینگونه شبهات استفاده می کنند به وضوح تشریح کرده پاسخ داده شود.

یکی از شبهات مطرح درباب توحید از دیرباز ، شبهه ابن کمونه است . ابن کمونه از شاگردان شیخ اشراق می باشد و قائل به اصالت ماهیت می باشد و با ایراد این شبهه ، بزرگانی بسیاری درصدد جواب به این شبهه برامدند اما با توجه به اینکه بسیاری از اینان تا قبل صدرالمتالیهین با مبنای اصالت ماهیت در مقام پاسخ به این شبهه بودند جواب انان کافی به نظر نمی رسد امام صدرالمتالهین شیرزای با مینای اصالت وجود پاسخ مناسب را به این شبهه داده است.

باور ایمان عقلانی ناشی از اعتماد واقعی به عقل است؛ این‌که عقل دارای چنین توانایی باشد اکثر متکلمان مسلمان و همه فلاسفه برآن اذعان کرده‌اند و آن را مورد تأیید قرار داده‌اند. تفاوتی که در این رابطه در میان اقوال متکلمان مشاهده می‌گردد ناشی از روش‌ها و رویکردهای متفاوت آنان به مقوله عقل می‌باشد. تردیدی که نسبت به توانایی عقل در حوزه ایمان مشاهده می‌گردد، یا ناشی از افراط‌گرایی امثال معتزله است که داده‌های وحیانی را در مرتبه بعد از عقل قرار دادندکه نتیجه آن تولد افکار ابوالحسن اشعری در تردید توانایی کارکرد عقل در حوزه ایمان بود؛و یا این‌که هدف، جلوگیری از ضرر احتمالی بود که توصیه می‌شود مؤمنین عقاید خود را از کتاب و سنت اخذ نمایند؛ و یا این‌که ناشی از فهم نادرست و نگرش خصمانه به عقل است که گروه‌های امثال حدیث‌گرایی و ظاهرگرایی در چنبره آن گرفتار شدند. در این میان، اندیشه‌های معقولانه از کیفیت ورود ایده‌های عقلانی در تفسیر و تحلیل گزاره‌های نقلی وجودداشت که نه تنها مناسبات عقل و نقل را خصمانه نمی‌دید، بلکه این دو نعمت الهی را در تعامل باهم، یاری‌رسان طریق معرفت می‌دانست. گروه کلامی امامیه با چنین برداشتی که از عقل داشتند با آغوش باز در سیر تکاملی تاریخ کلام خویش از عقل بهره‌ها بردند و بسیاری از رموز عالم هستی را شناختند و معرفت شان را از هستی با ملاک عقلانی، عقل‌باور و استدلال‌پذیر ساختند.

شیخ صدوق و شیخ مفید در اصل عصمت پیامبران و اهل‌بیت (ع) اشتراک نظر دارند ولی در چیستی و فراگیری آن برای نامبردگان اختلاف. پژوهش کتابخانه‌ای پیش رو، نخست مفهوم عصمت را ‌می‌کاود و آنگاه به ریشه و پیشینه‌ی این مفهوم در قرآن ‌می‌پردازد. سپس دیدگاه‌های شیخ صدوق و آنگاه شیخ مفید را جداگانه بررسی ‌کرده، در پایان نقطه‌های اشتراک و افتراق شان را بازگو می‌کند. پس از بیان دیدگاه‌های مخالف و موافق هر دو طرف، دلیل‌های شان سنجیده شده و نوآوری هریک نیز بیان می‌شود.