جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

معناشناسی شناختی مغفرت در قرآن در حقیقت به معنای مفهوم‌سازی‌های خداوند از این واژه است. برای شناخت این مفهوم سازی‌ها می‌توان از قواعد معناشناسی شناختی بهره برد. یکی از این قواعد پیش‌نمونه است. بر اساس نظریه پیش‌نمونه افراد و معانی مختلف یک واژه در نشانگر بودن واژه در یک سطح نیستند. برخی از معانی نسبت به سایر افراد و معانی برای واژه نماینده‌ترند. آیات در مورد پیش نمونه مغفرت در قرآن به دو دسته تقسیم می‌شوند. یک دسته آیاتی هستند که مؤلفه های تقابل با عذاب و نوعی اجر را در پیش نمونه خود دارند، یعنی عملی یا امری وجودی که در تقابل با عذاب است و نوعی پاداش به شمار می-رود. این دسته تقریباٌ بیشتر آیات را در بر می گیرند. دسته دوم آیاتی هستند که در مقابل گناهی از انسان واژه مغفرت را بکار برده‌اند. این آیات علاوه بر معنای پیشین شامل معانی عفو و اعراض نیز هستند. اما در مفهوم مغفرت مؤلفه های رحمت، شکر، ستر، تکفیر، تغطیه و اصلاح قابل اثبات نیستند. بنابراین در پیش نمونه مغفرت قرار نمی گیرند.

پرداختن به معرفت‌شناسی سایبر از این جهت اهمیت و ضرورت دارد که به تدریج فضای سایبر به منبع معرفتی بشر تبدیل شده است و بی‌تردید، در آینده به صورت بخشی از مغز بشر درخواهد آمد. امروزه ما برای به دست آوردن اطلاعات به گوگل، و نه کتاب‌ها و دایرةالمعارف‌های خاص و متخصصان، رجوع می‌کنیم. اینترنت و شبکه‌های اجتماعی مقوم جامعه اطلاعاتی امروز هستند. بدون آنها جامعه اطلاعاتی وجود نخواهد داشت. اما ذهن بشر به تدریج گسترش می‌یابد و به واسطة اینترنت به یک ذهن گسترش یافته تبدیل می‌شود. تعامل ذهن گسترش یافته با اطلاعات پردازشگری است. این ذهن اطلاعات را به شیوه‌های خاصی پردازش خواهد کرد. معرفت سایبری یا معرفتی که کاربران در فضای سایبر به دست می‌آورند، یا معرفت مجازی که آنها در فضای مجازی می‌یابند می‌تواند صورت‌های مختلفی داشته باشد. در این مورد اساس بحث را تقسیم پدیدارشناختی معرفت سایبری (مجازی) قرار می‌دهیم. از این نظر، معرفت سایبری بر دو قسم است: معرفت سایبری دم‌دستی، معرفت سایبری فرادستی. این مقاله در صدد بحث در این خصوص است.

از مهم‌ترین و پرتکرارترین استدلال‌ها در پشتیبانی از گریزناپذیری نقش‌آفرینی ارزش‌های ناشناختی در استدلال‌های علمیِ پشتیبان گزینش نظریه‌ها و مدعیات علمی، استدلالی است که می‌توان آن را استدلال مرزبندی نامید. در کوتاه‌ترین شکل ممکن برای نویسنده، شکل کلاسیک استدلال مرزبندی را می‌توان اینگونه صورتبندی کرد: (1) ارزش‌های شناختی به شکلی گریزناپذیر همچون ملاکی در پذیرش نظریه‌ها و مدعیات علمی نقش‌آفرینی می‌کنند. (2) ارزش‌های ناشناختی در ارزش‌های شناختی تنیده‌اند. (3) اگر نقش‌آفرینی ارزش‌های شناختی در استدلال‌های علمی گریزناپذیر باشد، نقش‌آفرینی ارزش‌های ناشناختی نیز گریزناپذیر خواهد بود. بنابراین، (4) نقش‌آفرینی ارزش‌های ناشناختی در استدلال علمی گریزناپذیر است. در بخش نخست مقاله، از این استدلال در برابر برخی نقدها پشتیبانی شده است. در بخش دوم، پس از طرح یک واکنش انتقادی که از آن تعبیر شده است به استدلال بی‌ربطی، که به گمان نویسنده چالش جدی تر و ژرف تری برای استدلال مرزبندی پدید می آورد، صورتبندی ای از تز گریزناپذیری با عنوان «گریزناپذیری ضعیف» در برابر تز «گریزناپذیری قوی»-که این دومی در مقاله به شکل کلاسیک استدلال نسبت داده شده است- پیشنهاد و از آن دفاع شده است.

ابن‌سینا در بخش‌های متعددی از کتب خود، در هنگام سخن گفتن از ادراک و یا قوای ادراکی، به واژه ذهن اشاره نموده است که حاکی از اهمیت ویژه ذهن در تحقق ادراکات است؛ به همین دلیل، بیان این مطلب صحیح به نظر می‌رسد که مقدمه درک بسیاری از مسائل حکمت‌سینوی ازجمله مباحث معرفت‌شناختی، داشتن فهم و بینشی دقیق از چیستی ذهن و رابطه آن با انواع ادراکات نفسانی است؛ این در حالی است که ابن‌سینا، در آثار خود، به‌صورت مستقل چیستی ذهن و ویژگی‌های آن را توضیح نداده است؛ این پژوهش با توجه به عبارات گوناگون مطرح‌شده در آثار ابن‌سینا و تحلیل آن‌ها، درصدد تبیین و حل مسئله مذکور برآمده است. برخی از یافته‌های مهم این پژوهش آن بوده که برخلاف بسیاری از فیلسوفان و همچنین علم شناختی معاصر که تمامی ادراکات نفسانی را منسوب به ذهن می‌دانند، ابن‌سینا، ذهن را سبب تحقق همه ادراکات نفسانی نمی‌داند. در آثار او، وجود توانایی‌های ذهنی، تنها محدود به نوع انسانی گشته است که البته خود این امر نیز، ناشی از عدم وجود عقل در دیگر انواع حیوانات است. اگرچه همه حیوانات ، دارای برخی از ادراکات خاص هستند که کمال اول نامیده می‌شوند، اما طبق نظرات ابن‌سینا، آن‌ها را نمی‌توان ذهنی دانست.

در این مقاله، استدلال فودور به نفع تفردگرایی روان‌شناختی و واکنش ویلسن به آن را بررسی می‌کنم. طبق استدلال علّی فودور هر نظریه علمی، حالات را با توجه به نیروهای علّی‌شان، متفرد می‌سازند. روان‌شناسی التفاتی فهم‌عرفی، حالات‌ را با توجه به محتوای وسیع متفرد می‌سازد. تفاوت در محتوای وسیع برای تفاوت در نیروهای علّی کافی نیست. بنابراین، روان‌شناسی التفاتی فهم‌عرفی، باید حالات‌ را با توجه به محتوای محدود متفرد ‌سازد. ویلسن معتقد است که استدلال فودور از طریق نیروهای علّی، با توسل به مفهوم وسیع نیروی علّی در مقدمه مربوط به تفرد نوع‌های علمی و توسل به مفهوم محدودتر نیروی علّی در مقدمۀ مربوط به سوپروینینس، موجب اشتراک لفظی مفهوم "نیروهای علّی" می‌شود. در نتیجه این دو مقدمه ناسازگار هستند. مدافع تفردگرایی با به‌دست دادن خوانش تفردگرایانه از نوع‌های نسبت‌مند علمی به رده‌بندی تفردگرایانۀ بازبینی‌شده متوسل می‌شود. بروفق این رده‌بندی، ویژگی‌های نسبت‌مند فی‌نفسه ویژگی ردگانی نیستند، و تنها به‌عنوان مقدمۀ ویژگی‌های درونی فیزیکی در رده‌بندی علم واقع می‌شود. ویلسن برای روشن شدن نادرستی ادعای فوق دربارۀ رده‌بندی‌های نسبت‌مند، به مثال مفهوم نسبت‌مند سیاره فودور متوسل شد. وی نتیجه می‌گیرد که مشکل "نیروهای علّی وسیع و محدود" با هیچ اصلاحی، برطرف نمی‌شود. در نهایت، از ایده ویلسن دفاع می‌کنم.

امروزه در تقابل با رویکرد ایستا (دکارتی) به خودآگاهی، در حوزه علوم شناختی و فلسفه ذهن رویکرد جدیدی به خودآگاهی شکل گرفته است که از آن با نام رویکرد پویا یا تکامل گرا یاد می‌شود. قائلین به این رویکرد که از جمله آنها می‌توان به داماسیو، راچت، لارنسن و بیکر اشاره کرد، علیرغم برخی اختلاف نظرها، در چند محور با یکدیگر اشتراک دارند. این محورها عبارتند از الف- حقیقت "من" یا "خود" وابسته به جوهری مجرد و مستقل از بدن نیست بلکه ریشه در بدن و اندام بدنی دارد. ب- حقیقت "خود" و به تبع آن خودآگاهی امری ایستا نیست بلکه یک فرآیند پویا و رو به تکامل است. ج- ارتباط با جهان و انسانهای دیگر نقش کلیدی در تکامل خودآگاهی دارد. د- خودآگاهی نسبت مستقیم با بدنمندی دارد زیرا خودآگاهی حداقل در مراتب ابتدایی آن ریشه در تمایز بین بدن و محیط پیرامون دارد. با نظر به آراء ملاصدرا در مورد خودآگاهی مشخص می شود که هر چند برخی مؤلفه های رویکرد پویا در آراء ملا صدرا نیز یافت می شود اما دیدگاه ملاصدرا دیدگاهی منحصر به فرد است که علیرغم پایبندی به بسیاری از مؤلفه ای رویکرد پویا نمی توان آن را ذیل این رویکرد قرار داد