جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

اعتقاد به‌وجود منجی و موعود آخرالزمان در میان ادیان الهی جایگاه ویژه‌ای دارد. اعتقاد به مهدی موعود در فرقه‌ وهابیت که سابقه انکار برخی از مفاهیم اصیل دینی را دارد و از سوی دیگر، رویکرد حدیث‌گرایانه، اهمیت موضوع را دو چندان می‌سازد. نوشتار حاضر به­روش تحقیق کتاب­خانه‌ای و با رویکرد تحلیلی _ انتقادی، به بررسی نگرش اعتقادی وهابیت به مسئله مهدویت می‌پردازد. در این پژوهش سعی می‌شود تا ایراداتی که بر عقاید وهابیون مانند، نَسَب و تولد حضرت، فلسفه غیبت و طول عمر حضرت وارد است، طبق اسناد و کتب اهل­سنت و احادیث متواتر، مورد نقد و بررسی قرار گیرد و رد ادعای وهابیون ثابت شود. هدف ما بیان نظر وهابیت است هرچند ممکن است در برخی موارد با مذاهب دیگر مشترک باشد.

پژوهش حاضر به بررسی دیدگاه ابن‌تیمیه در موضوع سوگند به ­غیرالله می­پردازد. ابن‌تیمیه از نظر فقهی برخلاف عموم فقها، سوگند به­ غیرالله را حرام می­داند؛ اما اختلاف اساسی ابن‌تیمیه با سایر علمای اسلام در نگاه اعتقادی او به موضوع است. وی با استناد به حدیثی مرسل، قسمِ به ­غیرالله را شرک و مخالف توحید الوهی می­داند. این مقاله با استفاده از متون حدیثیِ مورد قبول ابن تیمیه، به بررسی و تحلیل این مسئله می­پردازد و روشن می­گردد، مشرک دانستن مسلمانان، به سبب سوگند به­ غیرالله، برخلاف ظاهر آیات و سنت صحیح پیامبر و سیره صحابه است. علاوه بر اینکه شرک دانستن قسم به­ غیر­الله، برخلاف مبانی ابن ‌تیمیه در بحث عبادت و مبنای برتری سلف بر خلف است؛ همچنین ابن­ تیمیه در معنا کردن روایات دچار سوء برداشت شده و فهم خود را بر روایت، تحمیل نموده است؛ افزون بر آن، ابن‌تیمیه در مقام عمل نیز ملتزم به گفتار خود نبوده و بارها سوگند به ­غیرالله خورده است.

بسیاری از دانشمندان اهل‌سنت، نزول آیه 274 سوره بقره، معروف به «آیه انفاق» را در شأن امیرالمؤمنین امام علی دانسته‌اند. ابن­تیمیه با اقامه چند شبهه سعی در انکار این موضوع دارد. این مقاله سعی دارد، با مراجعه به منابع معتبر اهل‌سنت، به بررسی این ادعا بپردازد؛ بر اساس گزارشات و سند­های متعدد، این شأن نزول از سوی بسیاری از دانشمندان شیعه و اهل‌سنت صحیح و پذیرفته شده است و روایات آن از طرق متعدد و توسط علمای بسیاری نقل شده است. ابن‌تیمیه با استشهاد به ­ضعف سند در یک مورد، سعی دارد که روایتِ در این خصوص را کذب و دروغین معرفی کند؛ در حالی­که همین روایت از طرق دیگری نیز رسیده که ضعف سند را جبران کرده است. وی در مغالطه‌ای آشکار، با استدلال به عام بودن مفهوم آیه، درصدد رد و تکذیب سبب نزول است؛ در حالی­که همه می­دانند، سبب نزول، هیچ ارتباطی به عام بودن مفهوم آیه ندارد و در حین اینکه مفهوم آیه عام است و همیشه می‌توان به آن عمل کرد، اما سبب نزول آیه خاص بوده و از طریق روایات و نقل ثابت می‌شود. وی ادعا می‌کند که سبب نزول فضیلت نیست؛ در حالی­که همه دانشمندان آن را فضیلت شمرده‌اند و حتی خود او در دیگر موارد، به فضیلت بودن آن استدلال کرده است.

یکی از مسائلی که ابن­تیمیه و وهابیت با علمای اهل­سنت مخالف هستند، مسئله نقش یزید در به شهادت رساندن امام حسین علیه السلام است؛ با تحقیقات انجام‌ شده، به­دست می‌آید که یزید، برخلاف ادعای ابن­تیمیه، دستور به ­کشتن امام حسین علیه السلام داد و با شهادت امام حسین علیه السلام، بسیار خوش­حال شده بود. اهل­بیت: نیز به­عنوان اسیر به شام فرستاده شدند و بعضی از علمای اهل­سنت مانند ذهبی و آلوسی، یزید را ناصبی نامیدند. قیام امام حسین علیه السلام در مقابل یزید، حق و موافق شرع بوده است؛ برخلاف توهمات ابن­تیمیه که معتقد است، در قیام امام حسین علیه السلام فساد بوده است. ابن­تیمیه اعتقاد دارد، لعن یزید جایز نیست؛ در حالی­که بسیاری از بزرگان اهل­سنت مثل احمد و اصحابش (خلال، عبدالعزیز، ابویعلی و ابن­جوزی)، قائل به لعن یزید بودند و برای آن دلایلی ذکر کرد­ه­اند. یزید از جمله کسانی بود که اصرار بر گناه داشت و گزارشی مبنی بر توبه یزید در تاریخ ثبت نشده است.

سلفی­ها دایره تکفیر را در مسائل گوناگونی گسترش داده و به نوعی اکثر مسلمانان را تکفیر می­کنند. مسئله تارک­الصلاة از جمله فروعات فقهی است که سلفی­ها آن را دستاویزی برای تکفیر مسلمانان قرار داده‌اند. ابن­تیمیه دو مورد را محل نزاع و اختلاف بین علما بیان نموده است. مورد اول، اشاره به ترک نماز به­دلیل کسالت و تنبلی، همراه با اقرار به وجوب نماز و مورد دوم، ترک نماز، بدون اقرار و بدون انکار نماز است. در این دو مورد، نظر ابن­تیمیه حکم کفر به­معنای خروج از ملتِ تارک نماز است. در این تحقیق، با روش توصیفی به نقد نظریه پرداخته می­شود و روشن می­گردد اولا، نظر ابن­تیمیه مخالف نظر مشهور اهل­سنت بوده، ثانیا، اخبار و آیات دلالت می­کنند، افرادی تا ابد در عذاب جهنم خواهند بود، که منکر باشند؛ اما اگر کسی منکر نباشد، نمی‌توان آن آن شخص را محکوم به کفر کرد؛ همچنین در تارک­الصلاة، اگر شخصی وجوب نماز را انکار نکرده باشد، نمی­توان حکم به کفر او داد. محل نزاع دوم از متفردات ابن­تیمیه بوده و اشکالاتی را دارد که در مقاله به آن پرداخته شده است.

داعش یکی از گروه­های جهادی تکفیری است که امروزه به­طور پراکنده در ممالک اسلامی فعالیت دارد و مدعی تشکیل حکومت جهانی و مقابله با صلیبیان و شکست آنان و در نهایت، رساندن پرچم به موعود می­باشد. یکی از دستورات اسلام، تاکید بر برخورد مناسب با اسیران جنگی می­باشد؛ ولی رویکرد برخی گروه­های تکفیری مانند داعش، خلاف این سیره است؛ تا جایی­که این گروه، خشن­ترین و ناپسندترین برخوردها را با اسیران دارند. داعشی­ها در شیوه تعامل با اسیران، سه شیوه خاص را اتخاذ نموده­اند که عبارت­اند از: سوزاندن اسیران جنگی، ذبح اسیران با ابزاری مانند چاقو و...، غرق نمودن اسیران در آب. با مراجعه به کتاب، سنت و همچنین گفتار بزرگان فریقین در ذیل آیات و روایات، سوء برداشت آنان و همچنین تضاد عملکرد ایشان با معارف ناب اسلامی روشن می­گردد.