جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

اختلاف قرائت‌های قرآنی گاه سبب پدیدآمدن وجوه اعرابی متفاوت و توسع در معانی آیات قرآنی شده و گاه این اختلاف‌ها در یک آیه و یا حتی در یک واژه به اوج خود رسیده است که بررسی و مشخص کردن وجوه مقبول، فصیح و أفصح آن‌ها نگاه تازه‌ای از پیوند قرائت‌های قرآنی، وجوه اعرابی و دلالت‌های معنایی آن‌ها به‌دست می‌دهد، این مقاله براساس شیوۀ وصفی- تحلیلی درصدد است واژۀ «الأرحام» را در آیۀ نخست سورۀ نساء از این نگاه بررسی کند. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که وجوه اعرابی حاصل از قرائت‌های سه‌گانه در واژۀ «الأرحام»، ده وجه است و هر وجه نیز دلالت معنایی خاص خود را دارد. هم‌چنین قرائت‌های قرآنی عامل تأثیرگذار در ایجاد وجوه اعرابی است که نحویان و مفسران در واژۀ «الأرحام»، بیان کرده‌اند. این وجوه اعرابی حاصل، خود سبب ایجاد ترکیب‌های نحوی متفاوت و هم‌چنین پدیدار شدن معانی تازه در واژۀ «الأرحام»، شده است.

قرآن‌کریم کتاب اصلاح و هدایت است که با طراحی و نقل مؤلفه‌های فرهنگی، فرهنگ زمانه را از پیرایه‌های جاهلانه اصلاح نموده و به چالش کشیده است. هماهنگی و شباهت‌های قرآن با برخی از مؤلفه‌های فرهنگ زمانه مستمسک ناقد قرآن گشته و شاهدی شده تا از محیط­زدگی قرآن سخن گوید. این مقاله با بررسی خاستگاه اصلی پندارۀ دکتر سُها، گونه‌های فرهنگ زمانه را به بحث می‌نشیند؛ و به این نکته می‌رسد که قرآن متأثر از فرهنگ زمانه نشده، بلکه طی مراحلی آن­را اصلاح نموده؛ قرآن فرهنگ برخاسته از جاهلیت را نکوهش و فرهنگ پیراسته از جاهلیت را می‌پذیرد و فرهنگ التقاطی زمانه را در مرحلۀ اول پاک‌سازی و در مرحلۀ دوم تثبیت و توسعه می‌بخشد. حاصل پژوهش حاضر آن است که نقل مؤلفه‌های فرهنگی فرهنگ زمانه در قرآن به معنای محیط­زدگی قرآن نیست بلکه به معنای استخدام هوشمندانۀ صاحب وحی از فرهنگ زمانه جهت اصلاح فرهنگ می‌باشد.