جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مسئله رابطه نفس و بدن، مسئله‏اى بحث‏برانگیز در حوزه علم‏النفس فلسفى است. ملّاصدرا نیز همچون حکماى مشاء در این‏باره نظریه‏پردازى کرده و به دستاوردهایى کم‏نظیر دست یافته است. در این مقاله به دنبال تبیین دیدگاه او درباره این مسئله‏ایم. ملّاصدرا با برخى از آموزه‏هاى مشائین درباره نفس موافق است، ولى رابطه بین موجود مادى و مجرد را ناممکن مى‏داند. وى با بهره‏گیرى از اصول فلسفى عام خویش، همچون اصالت و تشکیک وجود، حرکت جوهرى و سرانجام، ترکیب اتحادى ماده و صورت، به ترکیب اتحادى و ذاتى نفس و بدن نایل مى‏شود. وى حقیقت نفس را حقیقت تعلقى مى‏داند. به نظر ملّاصدرا نفس در آغاز، جسمانى و مادى محض است؛ ولى رفته‏رفته با حرکت جوهرى اشتدادى، ضمن حفظ مرتبه پیشین، به سمت تجرد پیش مى‏رود؛ یعنى نخست مادى محض است؛ سپس مادى ـ مثالى مى‏شود و ممکن است به مرتبه مادى مثالى عقلى نیز برسد. بازتاب طبیعى رابطه اتحادى نفس و بدن، و بهره نفس از ساحت مادى و تجردى، نظریه وحدت نفس و قواست که وى بر آن پافشارى مى‏کند. بر پایه این دیدگاه تأثیر و تأثر دوجانبه نفس و بدن، به تأثیر در میان مراتب تفسیر مى‏شود.

عظمت و والایی هر علمی، به عظمت موضوع آن است، با توجه به این معیار کلی و فراگیر ارزشمند ترین علم، همانا «توحید» است، از این روی معرفت و شناخت حقیقت لایزالی، سرآغازی هر اقدام و قیامی است. طرق رسیدن به این معرفت به عدد نفوس خلایق است، اما از دیدگاه اسلام و قرآن هرچند ایمان و باور قلبى و فکرى خوب است امّا یقین و یافتن بالاتر از آنست، اینجاست که باید براهینی را برای اثبات وجود خدا اقامه کرد که اقناع کننده نفس انسان باشد. این مجال به بررسی براهین ذات باری تعالی - با تکیه بر روش هایی که جنبه استدلالی دارند- پرداخته است، از جمله برهان حدوث، وجوب و امکان، صدیقین، نظم؛ می توان گفت بهترین برهان تقریر علامه طباطبایی و طریق کتاب و سنت جامع و مازاد بر همه روش ها است، علاوه بر اینکه کمالات آنها را داراست، از نقائص آنها نیز مبرّا می باشد.

اندیشه‌ی خشونت و ترور به فرمان‌های منسوب به خدا در کتاب های مقدس یهودیان بسیار آمده است. تفکر نژاد پرستانه، حس برتری جویی، عشق به تسلط بر دیگران و تحقیر آنان ناشی از اعتقاد های منحرف و فاسد در دین یهودیان می‌باشد. این عوامل برای ایدیولوژی صهیونیسم راه را باز کرد تا به آنها برای ایجاد یک حکومت جهانی مجوز دهد و برای تسلط بر انسانها و برده داری، قتل و ترور و خیانت و فریب دادن از آنها استفاده کنند. از مجموعه‌ای کنفرانس‌ها به رهبری" هرتزل" حکومت صهیونیسم متولد شد و با کمک انگلیس در سرزمین‌های فلسطینی، ملیت یهودیان تشکیل گردید. با محاصره نمودن و خرید زمین‌ها با زور و قتل و ترور مردم فلسطین این سرزمین مقدس تبدیل به دولت یهودیان یا قوم برگزیده به نام دولت اسرائیل گردید.

یکی از راه های رستگاری همان نگهداری خویشتن خویش از زشتی ها و بدی هاست که در قرآن و روایات "تقوی" معرفی شده است، پس کسانی که می خواهند به رستگاری رسیده و زندگی پاک داشته باشند و خداوند از آنها راضی باشد و از نعمت های دنیوی و اخروی بی بهره نباشند، باید خود را از بدی ها حفظ کنند و کارهای خوب و شایسته انجام دهند تا هم خود و جامعه پاکیزه بماند. این گروه که چنین تلاش می کنند، متقین نامیده می شوند و قرآن کریم برای اهل تقوی ویژگی هایی را بیان می کند که این مقاله به بیان و بررسی این اوصاف میپردازد.

بحث اصالت وجود و ماهیت، از زمان مطرح شدن آن توسط میر داماد (ره) و ملا صدرا (ره)، همواره محل نزاع صاحبان اندیشه بوده است، به تبع این نزاع‌ها با گذشت زمان تفسیر‌های مختلف و مباحث جدیدی از اصالت وجود و ماهیت شکل گرفته است. اگر منظور از اصالت عینیت و سنخیت باشد، آیا می توان هم وجود و هم ماهیت را اصیل دانست(؟) و اینکه آیا وجود و ماهیت در مصادیق با هم متحدند(؟) آیا ماهیت خودش از سنخ وجود است، یا این که سنخاً به حسب تقرر ماهویش با وجود متفاوت است(؟). در این گفتار سعی شده است، تا به این پرسش ها پاسخ داده شود و به بررسی دو تفسیر ذیل از اصالت وجود و اعتباریت ماهیت پرداخته شود. 1. «الموجود موجود بالذات و الماهیه موجوده بالعرض»، ماهیت نه مصداق خارجی دارد و نه واقعیت خارجی؛ این همان تفسیری است که بیشتر از فرمایشات علامه طباطبایی و بعضی از شاگردان این بزرگوار مطرح می شود. 2. «الموجود موجود بالذات و الماهیه الموجوده موجوده بالذات»، ماهیت هم مصداق خارجی دارد و هم واقعیت خارجی. به ظاهر می توان گفت که این تفاسیر گوناگون شاید به عبارت خود مرحوم آخوند باز‌گردد.

براساس آیه 60 سوره مبارکه اسرا پدیده نامبارک «شجرة ملعونه» درعالم رؤیا ازجانب خداوند به پیامبر (صل الله علیه وآله) نشان داده شده وآنرا مایة آزمایش برای بندگان معرفی کرده است، اکثر دیدگاهای مفسران شیعه وبرخی اهل سنت درتفسیر رؤیا آنرا درخواب دیدن بنی امیه میدانند، بدیهی است که با پذیرفتن این نظریه مشخص می شود که مصادیق بارزاین درخت نفرین شده همان سلسله سلاطین بنی امیه است که بنیان گذارآن شخص ابوسفیان بود که درنتیجه ضربات سنگین را برپیکرة اسلام تزریق نمود اما براساس قرائن وقواعد اصحاب شجرنمی تواند منحصربه زمان ومکان باشد این پدیدة شوم ممکن است درهربرهه از زمان ومکان خودنمائی کند وبا توجه به شرائط فعلی می تواند ثمرات به مراتب خطرناک تری داشته باشد نگارنده تلاش دارد درصفحات اندک برخی ازمهم ترین مصادیق وثمرات این جریان را به تحریر درآورد.

خداوند روح انسان را جاودانه قرار داده و انسان به واسطه مرگ با سیر تکاملی به سوی جهان آخرت انتقال می‌یابد. به همین خاطر انسان نباید این تکامل را نادیده بگیرد و لازم است در این دنیا خود را برای سرای جاودانه آماده کند. علت ترسیدن کافران از مرگ، اعتقاد نداشتن به قیامت و انکار آن است و اینکه مرگ را به معنای نابودی می دانند. بنابراین عوامل مختلفی همچون نداشتن شناخت صحیح از مرگ، نداشتن ایمان، ارتکاب گناهان، فراهم نکردن توشه سفر برای آخرت باعث وحشت از مرگ می‌شود و هر اندازه ایمان و عمل، بیشتر باشد ترس از آن کاهش می‌یابد. و یاد مرگ هم طبق آموزه های دینی اثرات مهم و غیر قابل انکار بر زندگی فردی، اجتماعی، دنیایی و اخروی می گذارد.

صلاة همان عبادت مخصوص به معنای نماز است و اصل آن به معنای دعا است و نماز از جمله عباداتی است که هیچ شریعتی از حضرت آدم علیه السلام تا حضرت محمد صلی الله علیه و آله و سلّم از آن خالی نبوده است ما مسلمانها بر سنت پیامبر خدا حضرت محمد مصطفی صلی الله علیه و آله و سلّم هستیم ما باید بر طبق سنت پیامبر خدا نماز بخوانیم زیرا پیامبر خدا فرمودند: "صَلُّوا کَمَا رَاَیتُمُونی اُصَلِّی" نماز بخوانید همانگونه که مرا دیدید نماز خواندم. ولی البته امروزه می بینیم دربرخی ازجزئیات نماز بین مسلمانان از مذاهب مختلف اختلافاتی است وبرخی ازمذاهب زوائدی به نماز اضافه کرده اند که مورد قبول دیگر مذاهب نیست از آن جمله دست بسته نماز خواندن است همه مسلمانان با اختلاف مذاهبِ شان بر اصل این مسئله اتفاق دارند که تکتف در نماز واجب نیست ولی در عین حال از جهاتی دیگر با یکدیگر اختلاف کرده اند، برخی مطلقاً قائل به استحباب هستند، چه در نماز واجب و چه در نماز مستحب و برخی دیگر قائل به جواز در نماز مستحبی و کراهت در نماز واجب اند و برخی مانند امامیه قائل به حرمت و مبطلیت نماز هستند مطلقاً چه در نماز واجب و چه در نماز مستحب و یا مسئله تامین آمین گفتن بعد از قرائت حمد آمین گفتن هست که طبق نظر فقهای حنفیه، شافعیه، مالکیه و حنابله آمین گفتن مستحب است و طبق نظر امامیه نه تنها گفتن آمین در نماز مستحب نیست بلکه موجب بطلان نماز می گردد، زیرا کلام آدمی است و دلیلی بر استحباب آن در نماز وجود ندارد پس زوائد نماز اهل سنت بنابر دیدگاه امامیه دست بستن در نماز و آمین گفتن است و ایندو بدعتی محض هستند که در دین وارد شدند.

اگر جسم آدمی به مراقبت، پرورش و نیرومندی نیازمند است روح آدمی نیز به حفاظت و تکامل و رشد نیاز دارد. اگر جسم خود را در لباس می پوشانیم و در هر محیطی قرار نمی دهیم قصد محدود کردن آن را نداریم بلکه به جهت حفظ بهتر آن، چنین می کنیم و اگر روحمان را از آفات و آسیب ها محافظت می کنیم برای آن است که آلودگی ها و پستی ها دامن آن را نیالاید.این گونه صیانت از قلب و روح را «تقوا» نامیده اند. تقوا از ماده «وقایه» یعنی؛ حفظ نفس از هر آن چیزی که به آن آسیب می زند.

ابتدای بیست و نه سوره قرآن با یک یا چند حرف از حروف الفبا آغاز شده، که مشهورترین نام آنها حروف مقطعه می باشددر بحث حروف مقطعه، مباحث ارزشمندی از قبیل؛ چرایی صدور این حروف از سوی خداوند، نحوه قرائت،تعداد، ارتباط معنایی آن با آیات پس از خود، مطرح می باشد. به دلیل رمز آلود بودن این حروف، و به جهت رازگشایی از این حروف، تأویلات و تفسیر های مختلفی ارائه شده است