جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در این مقاله می کوشیم تا نقش و جایگاه زن را در آثار انتقادی واقع گرایی نجیب محفوظ بررسی کنیم.

هدف این مقاله تبیین خاستگاه جنبش جوانان ایران در مقطع زمانی 1350-1380 می باشد. در این سه دهه با افزایش جمعیت جوان کشور از 7 میلیون نفر (21 درصد جمعیت کشور) به بیش از 21 میلیون نفر (32 درصد جمعیت)، جنبش جوانان به یکی از جنبشهای مهم در عرصه سیاسی اجتماعی کشور مبدل شده است. برای تبیین خاستگاه این جنبش در متغیر «شکاف نسلی» و «دموکراسی» بررسی شده و نتایج حاصله نشان می دهد خاستگاه جنبش جوانان در ایران تقابل دموکراسی و اقتدارگرایی بوده است نه شکاف نسلی. در تحلیلهای این مقاله علاوه بر آمارهای رسمی از نتایج برخی نظرسنجیها نیز استفاده شده است.

تدفین گورخمره ای از شیوه های رایج تدفین دوران اشکانی است. تاکنون گورستان های متعددی از این دوران در نقاط مختلف کشف و حفاری شده اند. ولی در منطقه مریوان به دلیل عدم انجام بررسی ها و مطالعات باستان شناسی هیچ گونه اطلاعی از وضعیت تاریخی و باستان شناسی منطقه و وجود گورخمره در این ناحیه وجود نداشت. خوشبختانه با انجام عملیات پژوهشی تعدادی گورستان گورخمره ای با چند شیوه تدفین از دوران اشکانی کشف و شناسایی شد که با مطالعه اولیه این مجموعه اطلاعات ارزشمندی در خصوص شیوه های تدفین و نگرش مذهبی اشکانیان کوچرو در حاشیه دریاچه زریبار حاصل آمد که در این مقاله به شرح آن خواهیم پرداخت.

مشارکت فرایندی است که افراد دخیل در آن به صورتی فعال، آگاه، آزاد و مسوول، برای رسیدن به هدفی مشترک تلاش می کنند. مشارکت زنان به عنوان یکی از اصول تحقق توسعه، از زوایای مختلف قابل بررسی است. هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی عوامل اجتماعی و فرهنگی موثر بر مشارکت اجتماعی زنان روستایی در فراگرد توسعه است.نظریه های اندیشمندان حوزه نوسازی و همچنین نظریات فمینیستی، خصوصا آرای فمینیستهای لیبرال، پایه نظری این بررسی است. صاحب نظران نوسازی با در نظر گرفتن مشارکت به عنوان یکی از ملزومات اساسی نوسازی، متغیرهای روان شناختی و ادراکی را در میزان مشارکت موثر می دانند. این گروه ویژگیهای درونی نظیر اعتماد به نفس، نوع نگرش زنان به خود، انگیزه موفقیت، حس همکاری و ... را در تحقق مشارکت دخیل می دانند. این در حالی است که فمنیستهای لیبرال بر عوامل بیرونی و زمینه های ساختاری و اجتماعی مشارکت تاکید دارند. به این معنی که ایجاد زمینه های ساختاری مشارکت در گرو وجود فرهنگ مشارکت است. یعنی اگر شرایط ساختاری مناسبی فراهم باشد، به ویژگیها و متغیرهای درونی مشارکت می انجامد.این پژوهش به روش مصاحبه (در فاصله ماههای مهر تا اردیبهشت سال 1382) در یکی از روستاهای استان آذربایجان شرقی انجام شده و نتایج مصاحبه های به عمل آمده از 155 زن این روستا که بین سنین 15 تا 60 سال قرار داشتند مورد تحلیل قرار گرفته است. میانگین مشارکت اجتماعی زنان روستایی بر اساس این تحقیق، سطح پایینی را نشان می دهد و تنها 4 درصد پاسخگویان، مشارکت اجتماعی بالایی داشته اند. مشارکت این تعداد عمدتا به صورت مشارکتهای سنتی و مذهبی، مشارکت در مراسم مولودی، هیاتهای مذهبی و خانه بهداشت بوده و در واقع نوعی مشارکت منفعلانه است. از سوی دیگر بر اساس تحلیلهای آماری انجام شده، وجود رابطه بین مشارکت اجتماعی زنان روستایی با متغیرهای نگرش زنان نسبت به خود (عوامل درونی)، سن، تحصیلات (عوامل زمینه ای) میزان دسترسی آنها به مراکز شهری و همچنین وسایل ارتباط جمعی (عوامل ساختاری) تایید شد.

در میان پادشاهان متعدد دوره ساسانی، نرسی (293-302. م) تنها پادشاهی است که از او نقش برجسته بسیار مهم و جالب توجه ای در محل نقش رستم فارس به یادگار مانده است که در آن مراسم اعطای حلقه سلطنتی از جانب آناهیتا (الهه حاصلخیزی، باروری وربه النوع پاسدار آب) به نمایش در آمده است. این در حالی است که در سایر نقوش برجسته این دوره، حلقه سلطنتی که از دیدگاه پادشاهان ساسانی نماد نمایندگی خدا بر روی زمین است، از سوی خدای بزرگ «اهورامزدا» تفویض می شود.درباره هویت واقعی و محتوی تاریخی این نقش برجسته تاکنون تعابیر و تفاسیر متعددی شده است لیکن انتساب بانوی حاضر در این نقش برجسته به «شاپور دختک دوم» همسر نرسی - آخرین و پر بحث ترین نظریه ای است که از سوی دکتر علیرضا شاپور شهبازی که چندین سال سرپرستی حفریات و مطالعات باستان شناسی تخت جمشید را بر عهده داشت، در یک نشریه آلمانی مطرح شده و به چاپ رسیده است. این انتساب در حقیقت بهانه ای است که نگارندگان این سطور را بر آن داشت تا ضمن بر شمردن عقاید و نظرات محققان مختلف پیرامون نقش برجسته مورد بحث، به نقد و بررسی هر یک از آنها پرداخته و با ارائه دلایل مستند و کاملا باستان شناسانه از صحت و صدق انتساب بانوی مذکور به الهه آب «آناهیتا» و سقم تمامی فرضیات دیگر، دفاع نماید.

اسباب نزول در تفاسیر روایی جایگاه ویژه ای دارد. نگرش مفسران در این تفاسیر از زوایای مختلفی قابل بررسی است. بهره گیری آن ها از روایات در این زمینه و همچنین میزان اعتماد آن ها به این قبیل روایات می تواند بیانگر دیدگاه های مفسر در ارتباط با اسباب نزول باشد. تفسیر گران سنگ فیض کاشانی (تفسیر صافی) در حلقه تفاسیر روایی، دارای ویژگی هایی از این جهت است. بهره گیری از روایات تفسیری در ابعاد گسترده و زوایای گوناگونی چون: بیان سبب نزول در مورد فرد یا افراد، در بیان فرایض و احکام، در شان ائمه (ع)، در بیان فضای نزول آیات، در بیان تدریجی احکام، در تبیین سوال مردم، در دفع توهم از مدلول ظاهری آیات و مانند آن از گستردگی و دامنه استفاده از این قبیل روایات در تفسیر یاد شده حکایت دارد. از سوی دیگر نحوه تعامل این مفسر با روایات به ظاهر متعارض در این باب برخاسته از مبنای فقه الحدیثی اوست که در این گونه موارد معمولا به جمع وتوفیق بین این روایات روی می آورد. بنابراین، وی نه به شیوه متداول اصولیان که در رویارویی با تعارض اخبار بر اساس قاعده تعادل و تراجیح به دنبال اخبار مورد وثوق می گردند و جز آنچه را که پذیرفتند از اعتبار ساقط می دانند، بلکه بر اساس شیوه خاص خود در روایات تفسیری همواره در جستجوی محملی است، تا به شکلی این گونه تعارض ها را از میان بردارد. بر این اساس وی با حمل برخی روایات بر تنزیل و برخی دیگر بر تاویل و همچنین به شیوه جری و تطبیق و مانند آن در صدد است به این هدف دست یابد. این پژوهش برای تبیین این شیوه در گونه های مختلف روایات اسباب النزول در تفسیر فیض کاشانی است.

کانت الروایه الشفویه والطریقه الإسنادیه هی الصوره الغالبه علی کثیر من کتب الحدیث والفقه والنصوص الرجالیه والتفسیریه وحتی المصادر التاریخیه والادبیه التی دونت فی القرون الاولی من التاریخ الإسلامی. سیطره هذا الاسلوب علی روایه الحدیث إلی جانب الإعتقاد الذی کان سائدا بان العرب کانوا یمتلکون ذاکرات قویه تغنیهم عن کتابه ما یتلقون من تعالیم لفتره طویله، جعل بعض الکتاب یعتقد بان المصادر لهذه الکتب کانت شفویه تماما. و ما نرمی إلیه فی هذا المقال هوالتعرف علی مصادر کتابه الحدیث والتاریخ الروائی معتمدین علی شواهد تثبت استخدام الکتابه فی عصر النبوه وشیوعها الواسع فی عصر الصحابه والتابعین، کما اوضحنا دور الکتابه التاریخی فی تسجیل و تدوین التراث العلمی والدینی للمسلمین. ثم بینا ما احدثته الذاکره العربیه المزعومه من إبهامات و مشاکل فی التراث العلمی للقرون الإسلامیه الاولی، و اوضحنا الجوانب المختلفه للنظریه القائله بان معظم الراویات والاحادیث وصلت إلی جامعی الاحادیث وکتاب التاریخ عبر الکتابه المستمره للاساتذه والطلاب، إذا هناک علاقه و تعامل بین الروایات الشفویه فی القرون الاولی والمصادر المکتوبه.