جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

یکی از طرق تحمل حدیث کتابت است . در این روش راوی در محضر امام حضور ندارد ، بلکه از طریق ارسال نامه و دریافت پاسخ مکتوب از سوی امام ، روایت را دریافت می‌کند . به همین دلیل نیز برخی از کارشناسان علم حدیث اعتبار این نوع روایات را کمتر از روایات مسموعه می‌دانند و به طور کلی آن‌ها را فاقد حجیت می‌دانند . مهمترین دلیل این نظر معلوم نبودن پیک این قبیل از روایات در اغلب موارد است که ‌آن‌ها را در حد حدیث مرسل تنزل می‌بخشد. مکتوب در معنای خاص خود ، آن نامه‌ایست که افراد به صورت استفتاء خدمت امام معصوم ارسال نموده و پاسخ گرفته‌اند.مکتوبات حدیثی ، گر چه بخش کوچکی از روایات معصومین : را تشکیل می‌دهند ؛ اما به علت این‌که عموماً دارای موضوعات فقهی هستند ، از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند، علی الخصوص وقتی که اساس صدور حکمی فقهی قرار می‌گیرند.مهمترین امتیاز مکتوبات نسبت به سایر روایات ، عدم نقل به معناست . این امتیاز ، به مکتوبات ، جایگاه ویژه‌ای در میان احادیث شیعه می‌بخشد.

ام محمد باقر (7) پنجمین امام از ائمه دوازده گانه شیعه امامی، به عنوان خلیفه رسول خدا (6) در عصر خود مسئولیت های امامت را به انجام رسانید. شرح و تفسیر قرآن کریم به همراه تبیین سنت نبوی به عنوان بخشی از اقدامات امام محمد باقر (7) سبب شد تا میراثی گرانبها از ایشان درحوزه حدیث شیعه باقی بماند. بررسی روایات بر جای مانده از ایشان به لحاظ کمّی نشان می دهد که حدود 12-10 درصد از احادیث شیعه امامی در منابع روایی معتبرایشان، از امام محمد باقر (7) صادر شده است و از این جهت ایشان سومین جایگاه را در میان امامان شیعه به خود اختصاص داده است. تحلیل کیفی روایات ایشان نیز نشان می دهد که امام باقر (7) نسبت به مسائل و موضوعات مورد نیاز جامعه بازخورد مناسب نشان داده و به صدور حدیث پرداخته است. عصر امام باقر (7) دوران گسترش دیدگاه های فقهی و کلامی بود. از طرفی سیاست «ممنوعیت نقل و نگارش حدیث نبوی» موجب پیدایش عوارض و آفاتی در حدیث نبوی شد و از سوی دیگر اهل بیت پیامبر (6) از مسئولیت حاکمیت و قضاء کنار گذاشته شدند. در این شرایط برای برخی جریان های فقهی، کلامی و... فضای باز سیاسی - اجتماعی فراهم آمد تا به ارائه دیدگاه های خود پرداخته و به نیازهای فزاینده جامعه در عرصه های مختلف پاسخ دهند. در این زمان امام محمد باقر (7) با استفاده از وضع موجود بهاحیاء و بسط علمی و عملی مکتب تشیع و تبیین دیدگاه اسلام ناب محمدی (6) پرداخت. مکتبی که امام باقر (7) در عصر خود تأسیس نمود، چیزی جز مکتب نبوی نبود. این مکتب بعدها به وسیله سایر ائمه هدی (:) خصوصاً امام صادق (7) و تربیت یافتگان مکتب باقرین (8) توسعه یافت. تحلیل روایات امام باقر (7) نشان می دهد که بخش عمده روایات ایشان فقهی و در درجه بعد اعتقادی است. این آمار نشان دهنده نیازها ومشکلات موجود در عصر آن امام و بازتاب حضور دیدگاه های مختلف در هر یک از این حوزه ها است. پیدایش فرق و مشرب های فکری متعدد (خصوصاً در عرصه فقه و اعتقادات) سبب شد تا امام با صدور احادیث فقهی (در مقیاس وسیع تر) و نیز احادیث اعتقادی و اخلاقی و... به روشن ساختن مسیر حق از باطل و اصلاح علمی و عملی امت اسلام اقدام نموده و در جهت تبیین سنت نبوی همت خویش را به کار گیرد.

در اين پايان‌نامه كه با موضوع «نقش باور به امامت در سامان‌دهي شيوه زندگي از ديدگاه قرآن و حديث» مي‌باشد، به چند مطلب و نكته مهم پرداخته شده است.در ابتداي تحقيق، به نكاتي پيرامون تبيين مسئلۀ امامت پرداخته شده، گرچه براي اين پايان‌نامه، بحث امامت مبحثي ثابت شده است امّا بنابه دلايلي لازم ديده ‌شده كه فصلي را در مورد مسئلۀ امامت قرار داده و نكاتي پيرامون آن بيان شود و از طريق برهان عقلي و نقلي (قرآن وحديث) به‌طور مختصر به اثبات امامت و ويژگي هاي منحصر‌به فرد مقام امامت پرداخته شود.و در مرحله بعد برخي از آياتي كه در شأن ائمه اطهار(ع) نازل شده و يا در رابطه با ايشان مي‌باشد مطرح شده و از طريق مباني عقلي و نقلي به نتايج و الگوهايي كه از اين آيات براي زندگي افراد مي‌توان گرفت، دست يافته و ذيل هر يك از آيات بيان گرديده است.و در مرحله سوم به برخي از مختصات شيعيان كه به زندگي آنها رنگ و بوي خاصي داده است و زندگي آنها را از ساير مذاهب بسيار متفاوت ساخته، پرداخته شده است، از جمله اين مختصات مي‌توان به اين موارد اشاره كرد: اعتقاد به عرضۀ اعمال به خدمت معصومين، انتظار مهدي‌غايب، گريه بر مصيبت اهل‌بيت(ع)، نذر كردن براي اهل‌بيت، تبرك جستن به آثار اولياء، و اعتقاد به شفاعت اولياء، متعه يا همان ازدواج موقت.و بعد از آن در مرحلۀ چهارم به برخي از احاديث معصومين(ع) كه در خصوص معرفي شيعيان واقعي و رفتار و منش آنها مي‌باشد پرداخته شده تا بدين وسيله از لابه‌لاي آن احاديث كه مربوط به صفات شيعيان مي‌باشد، صفاتي در ارتباط با نحوۀ سامان‌دادن به ابعاد زندگي شيعيان برگزيده ودر مرحلۀ آخر به شرح آن صفات پرداخته شود.و در آخرين مرحله يعني مرحلۀ پنجم، از ميان ابعاد مختلف زندگي به سه بعد مهم آن يعني بعد فردي، خانوادگي و اجتماعي شيعيان پرداخته و به منظور شرح مطالب، به برخي از فرامين و سفارشات معصومين(ع) و همچنين در برخي موارد به سيرۀ عملي آن بزرگواران اشاره شده و در انتهاي مباحث، برخي از آثار و نتايج اين صفات كه منجر به سامان‌دهي به شيوۀ زندگي مي‌شود را بيان كرده تا شايد جرقه‌اي براي حركت به سوي اين صفات در دل خواننده گرامي زده شود.لازم به‌ذكر است كه كليد واژه‌هاي اين تحقيق كلمات و عبارات ذيل مي‌باشد.

این پایان نامه تحقیقی است درباره‌ی تدبّر و تفقّه؛ و به بررسی اهمیّت، ضرورت و تأثیر آن در زندگی فرد و اجتماع می‌پردازد. این کار در چند بخش به انجام رسیده است:درفصل اوّل کلّیّاتی درباره‌ی تدبّر و تفقّه بیان شده است.در فصل دوّم معنای لغوی و اصطلاحی تدبّر و تفقّه بررسی شد و چند لفظ که از جهاتی با این دو کلمه وجه مشترک معنایی داشتند، بیان گردید و نتیجه‌ی بحث درباره‌ی معنای لفظ تدبّر: «تفکّر و تأمّل فراگیردر آیات قرآن برای فهمیدن، درک معانی و حکمت‌ها واهداف آن است که سرانجام به عمل کردن بر آنچه که از این تفکّر حاصل شد، منجر گردد».و حاصل کلام درباره‌ی معنای لفظ تفقّه - در معنای مطلق آن در آیات الهی- یعنی: «تلاش برای یادگیری و فهم تمام آنچه در قرآن بیان شده است.» و این درک و فهم، نزد افراد مختلف در نوسان است؛ و هرکس به ظرفیّت خویش علومی را کسب می‌کند.در فصل سوّم به چند سوال پاسخ داده شد از جمله: آیا قرآن برای عموم قابل فهم است؟ آیا ظاهر قرآن قابل فهم است؟ و پاسخ‌های مثبت به این سوال داده شد. همچنین شبهاتی چند ارائه شد و از آیات قرآن و بیانات معصومان برای پاسخ به آن شبهات استفاده گردید و حاصل کلام در این بخش آن شد که قرآن برای تمام مردم نازل گشته، اعمّ از عرب و غیر عرب، دانشمند یا فرد عادّی، که به تناسب، هرکس می‌تواند از معانی ظواهر قرآن بهره ببرد.در فصل چهارم درباره‌ی اهمیّت و فوائد تدبّر و تفقّه در قرآن مطالبی ارائه گردید و اینکه قرآن کتابی هادی و مبارک است که هم برای صلاح فرد و هم جامعه بیانات استواری دارد. و راه سعادت دنیوی و اخروی را می‌توان در سایه‌ی عمل به احکام قرآن طی کرد. خود قرآن بیاناتی دارد درباره‌ی ستایش تدبّر کنندگان در قرآن و نکوهش کسانی که در آن تدبّر نمی‌کنند.در فصل پنجم درباره‌ی ضرورت تدبّر در قرآن گفته شد، بیاناتی همچون حصول علم نافع، وجوب تمسّک به آن، نقش اختلاف زدایی آن در جامعه‌ی اسلامی و مواردی دیگر.در فصل ششم و هفتم بیاناتی درباره‌ی موانع تدبّر و تفقّه و شروط مطالبی آورده شد. موانعی همچون توجّه صِرف به لفظ آیات بدون توجّه به معانی آن و بیاناتی درباره‌ی اصلاح این موانع، و شروطی همچون آشنایی با زبان عربی و التزام به این شروط برای حصول درک و فهم هرچه بهتر از تدبّر و تفقّه خویش در آیات قرآن.

یکی از اصول مهم زیستِ متکی بر قرآن کریم و روایات معصومین:، «خدامحوری» است که در آموزه‌های اسلامی بر‌ آن تأکید شده است. بر اساس این اصل، کل نظام هستی از یک هستی محض و یکتا منشعب شده که ضرورت وجود او از ناحیه خود اوست. اگر مبنای زندگی فردی و اجتماعی بر اساس توحیدباوری و تقواپیشگی باشد، بسیاری از مشکلات اجتماعی و خانوادگی از میان برمی‌خیزد؛ به این ترتیب که زندگی فرد تحت مدیریت و ارادۀ خدا قرار می‌گیرد و در نتیجه تمسک به آن در حوزۀ فردی، خود‌فراموشی و خودخواهی از میان می‌رود و خوف از خدا، آرامش درونی، پایداری در مقابل گناه و فهم دین و بینش شریعت، جای آن را می‌گیرد. هم‌چنین در حوزۀ اجتماعی می‌توان کنترل رفتارهای جمعی، تعدیل حُبّ و بغض‌های اجتماعی، مردم‌‌دوستی و مهرورزی و بسط روحیه گذشت در حریم خانواده را از مهم‌ترین آثار اجتماعی آن برشمرد.

این پایان نامه با غرض تبیین جایگاه نماز در تزکیه انسان و سیر تکامل فردی و اجتماعی از دیدگاه آیات وروایات معصومین (ع) نوشته شده است و مباحث آن عبارتند از: انسان کیست؟ عناوین و اسامی نماز درقرآن، جایگاه نماز در دستورات خداوند به پیامبران وبزرگان دین، نماز معیار انتخاب پیامبران و اولیاء دین به رهبری از طرف خداوند، نقش سازندگی نماز در کمال انسان و قرب او به خدا، توجهات خاص خداوند به نمازگزاران، نقش سازندگی توجه به حدود و اوقات نماز، نقش نماز در حفظ انسان از آلودگیها و وساوس شیطانی، کیفی بی توجهی به نماز، نماز عبادت تمام موجودات جهان.

با توجه به اهمیت موضوع استفهام و گستردگی آن در قرآن کریم و توجه به تأثیر آن در فهم صحیح قرآن و جلوگیری از انحرافات تفسیری، تحقیقی همه جانبه در این مجموعه، صورت گرفته است. در این راستا، انواع استفهام و معانی مجازی آن، ویژگی و احکام، بلاغت، کاربرد، کارکرد و گونه های استفهامی قرآن مورد بررسی قرار گرفته و در پایان استفهامات هر سوره با ذکر تعداد و ادات آن مشخص شده است. با بررسی استفهامات قرآنی می توان گفت فقط در 18 سوره از 114 سوره، استفهام ذکر نشده است و از 1260 استفهام صریح و مقدر، 996 مورد در سوره های مکی و 264 مورد در سوره مدنی نمود بیشتری دارند. کاربرد استفهام در معنای حقیقی اندک است و بیشتر در معنای مجازی استعمال شده است. کثرت معانی مجازی به ترتیب عبارتند از:انکار، تقریر، تعجب، توبیخ، نفی، تعظیم، وعید، تشویق، تهکم، استبعاد، امر، تمنا، تذکر، عرض، تحضیض، تهویل، تحقیر، تنبیه و استهزاء. موارد دیگر استفهام مجازی در قرآن کمتر استعمال شده است. استفاده از اسلوب استفهام، به منظور طلب آگاهی و کسب خبر از چیزی که قبلاً معلوم نبوده و به سخن در آوردن مخاطب به دلیل اغراضی که سائل آگاه مد نظر دارد، با اداتی روان و ساده چون (همزه، هل، کیف، کم، متی، من، ما، ایّ، این، ایّان)، در قرآن مطرح شده است. این اسلوب گویای این حقیقت است که کلام الهی همواره از بلیغ ترین و فصیح ترین سخن استفاده نموده تا منظور خود را بدون هیچ غموضی و با ساده ترین الفاظ که عمیق ترین معنا را در بر دارد، به انسانها برساند. از شیوه های رایج استفهامات قرآنی این است که خداوند گفتمانی را در قالب پرسش و پاسخ بین افراد و گروه های مختلف نظیر خدا و پیامبران، پیامبران و مردم، ملائکه و خداوند، ابلیس و خداوند، بهشتیان و جهنمیان، .... و بالعکس به تصویر می کشد و با نشان دادن فرجام عملکرد آنان، شخصیت واقعی آنها را به مخاطب می نمایاند. این روش، علاوه بر اینکه به کلام خدا زیبایی خاص می بخشد، تأثیری شگرف بر روح و جان انسان می گذارد، عواطف و احساسات او را بر می انگیزد، حس کنجکاوی او را ارضا می کند و او را به فهم عمیق تر مسائل می رساند. این خود یکی از زیباترین هنرهای بلاغی و روش عالی تربیتی قرآن کریم در هدایت انسان ها به کمال، محسوب می شود. موضوع و محور اساسی استفهامات قرآنی در سور مکی بر پایه توحید، معاد و نبوت استوار شده و در سور مدنی، و احکام و اخلاق، نمود بیشتری داشته و تمامی آنها با سه مقولة مهم تعقل، اختیار، و شناخت پیوند ناگسستنی دارند. امید است با استفاده از درج مطلب ارایه شده در باب استفهام که مبتنی بر کتاب های علوم قرآنی، ادبیات عرب، بلاغت، تفاسیر مختلف و کتاب های روان شناسی می باشد و با کاربردی کردن اطلاعات این تحقیق، بستر مناسب را برای فهم صحیح استفهام در قرآن ایجاد نموده و هنر قرآن را در به کارگیری این اسلوب بلاغی بیشتر از گذشته آشکار نماییم.