آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

شرح كلمة لا اله الا الله للامير غياث الدين منصور الدشتكي الشيرازي المتوفي 948 فرغ منها المؤلف عاشر ربيع الاول 926 و هي ناقصة الاول راجع در ج 4ص 516. [مكتبة اميرالمؤمنين 2/629 و 1/168]

داراي يك مقدمه و هشت اصل. در مقدمه علم كلام را بدين گونه تعريف مي كند: «ان الكلام علم باصول تقتربها علي اثبات العقائد الدينيه علي خوارج الملة الحنيفية و تبيين كيفيتها لمن سلم انيتها» . دشتكي در اصل 6 (كه در توحيد است) از «بعض القاصرين من المعاصرين» ياد مي كند كه ظاهراً مقصود او دواني است. در اصل 7 (كه در نبوت است) كلمه اي كوتاه در باب امامت دارد و اصل 8 در وعد و وعيد و معاد است و درباره امامت جز همان چند سطر سخني ندارد و در پايان سطور مذكور (در ذيل اصل 7) پس از نقل اختلافات در نصب امام، خود چنين مي گويد: «و الحق ان معرفة الامام و اانته بما تيسر واجب عقلا و سمعا و يجب اتصافه بما ذكر سيما العدالة و ان لم يجد (كذا ... ) امام موصوف بما ذكر صحت نصب خليفة او امير او ملك يقوم مقامه في المحافظه علي قوانين الشرع» . «عبدالحسين حائري» داراي يك مقدمه و هشت اصل است. (حافظيان ابوالفضل) آغاز كتاب: حيز الكلام ما زين بجواهر الحمد و درر السلام فلك الحمد علي ما هديتنا بانوار امام جعلت طوالع الكلام من مطالع منطقه كشفاً مقاصد الأجلة ‌الاعلام ... و بعد، فإن العبد الآنس ... يقول: إني مقرر في كتابي هذا أصول العقائد التي يجب الإقرار بها في دين انجام كتاب: و أما وجوب وقوع الجسماني لايعود الروح فقط، بل باعادة اجزاء البدن أيضاً فثابت بالضرورة من دين محمد خاتم الرسالة‌. [مجلس شورا 10/1758؛ نشريه 9/243]

در مناظراتي كه بين پدر مولف (صدر الدين دشتكي) و ملا جلال دواني در قالب چند حاشيه صورت گرفته، پدر مولف موفق به نگارش سومين حاشيه در رد بر حاشيه اجد دواني نشده است و وفات نموده، لهذا مولف اين رديه را در رد بر دواني نگاشته است. كتاب تجريد از خواجه نصيرالدين طوسي است و برين كتاب شروح متعدد نوشته شده كه از آنجمله است اين شرح ميرغياث الدين. او كه پسر سيد صدرالدين دشتكي است از اجله فلاسفه قرن دهم مي باشد و پدر و پسر در فلسفه صاحب نامند. درين شرح نويسنده مي گويد قبل برين حواشي بر شرح جديد تجريد نوشتم و چون بدست مردمان افتاد آنان را عرق عصبيت و حسد بر آن داشت كه شبهاتي و مناقشاتي بر من وارد كنند لذا اين كتاب را در رفع شبهات آنها دوباره نگاشتم. روش كار اين ست كه «قوله» مي گويد در ذيل آن «قول» نظر خود را ابراز مي دارد و در ذيل آن برفع شبهات مي پردازد (عبدالله انوار) سومين حاشيه او است و در ديباچه آن از حاشيه دوم خود به نام تجريدات الغواشي و تشييدات الحواشي ياد كرده است. «محمد تقي دانش پژوه» تعليقات كتبها رداً علي الحاشية الأجد الدوانية علي الشرح الجديد للقوشچي علي تجريد الكلام. و فيها تعريضات للدواني. و النسخة ناقصة من أولها و آخرها. (انصاري محمد باقر) حاشيه اي است بر شرح جديد تجريد قوشچي. غرض از تدوين حاشيه آن بوده که دواني و صدر در مباحث کلامي مطالبي بر رد يکديگر در قالب حاشيه بر شرح تجريد نوشته اند و آخرين بار دواني حاشيه سوم را در رد بر حاشيه دوم صدر دشتکي نگاشت، اما اجل دامان دشتکي را گرفت و وي فرصت نيافت تا پاسخ دواني را بدهد. لذا غياث الدين، فرزند وي، اين حاشيه را در دفاع از آراي پدر و رد دواني تأليف کرد. آغاز كتاب: آغاز: رب يسر و تمم ياغياث المستغيثين قد كشف جمالك علي الاعالي كنه حقايق المعالي آغاز 2: يا من كشف جمالك علي الاعالي كنه حقايق المعالي ... انجام كتاب: علي النحو الذي هو وجه له فانه لايظهر لهذا القيد وجه وجيه. [مجلس 7/94؛ الهيات 523؛ کتابخانه ملک 1/168؛ كتابخانه ملي 8/360؛ الهيات تهران ص 523؛ مجلس شورا 7/94، فهرست اين كتابخانه ج5-126 كشف الظنون ج1- تجريد -252 و الذريعة ج 3- 352 و ج 6: 67.؛ دانشگاه تهران 16/220؛ اهدائي به آستان قدس ص 264؛ عكسي مركز احياء 4/272؛ كتابخانه مدرسه آخوند ص 1409؛ ذريعه 6/67 و 3/352 و 6/67؛ دائرة المعارف بزرگ اسلامي 2/122؛ طبقات 10/254 «منصور الدشتكي الثاني» ؛ شيخ علي حيدر 1/288؛ مطالعات اسلامي ص 109]

شرحي است مزجي بر رساله اي كه پدر مؤلف مير صدرالدين دشتكي در اثبات واجب نوشته و شارح آنرا «الحقائق المحمدية» نام نهاده بود. در پايان شرح هشت فصل در پاره اي از مباحث اعتقادي آميخته با مسائل فلسفي افزوده است. (سيد احمد اشكوري) شرح بر رساله پدر خود اوست و در 11 محرم 947 تأليف و تدريس آن بر پسرش صدر ثاني به انجام رسانيده و پسر ماده تاريخ آن را «اثبات الواجب» قرار داده و همين را به پدر هم گفته و او پسنديده است. نام كتاب و مؤلف در ديباچه هست و در مجالس المؤمنين از آن بنام شرح اثبات الواجب ياد گرديده است. (دانش پژوه و علمي انواري) صدرالدين محمد دشتكي (م 903) رساله اي در اثبات واجب بنام «الحقائق المحمديه» نوشته در 12 فصل و فرزندش غياث الدين منصور (م 948) بر آن شرحي بنام كشف الحقائق المحمديه نوشته و 7 فصل بر آن افزوده و در فصل هفتم سرگذشت پدر خود را آورده. وي در سرگذشت پدر خود نوشته: «او در بامداد سه شنبه 2 شعبان 828 هلاليه هجريه موافق با 19 حزيران سنة الف و سته و ثلثين و سبعماه الاسكندريه المطابق للثاني و العشرين از مهر ماه قديم سنه اربع و تسعين و سبعماة يزد جردي متولد شد» . (عبدالحسين حائري) اين يكي جز اثبات الواجب خود غياث الدين دشتكي است كه گويا مشارق النور او باشد. «دانش پژوه» شرح اثبات واجب صدرالدين دشتكي، شارح: فرزندش غياث الدين منصور دشتكي شيرازي (948ق) (محمد آصف فكرت) آغاز كتاب: يا غياث المستغيثين نسألك كشف الحقائق و الاطلاع علي بدائع الاسرار و الدقائق ... و بعد، فإن العبد الآنس بمولاه ... يقول: لقد أعجب في المقال من قال: إن العلوم أقوم قيل و أهم مأرب انجام كتاب: و أحسنهم ابهة و جلالا و اكثرهم علماً و أشدهم حلماً ... و هو المولي هو الذي بدأ و صار طالباً في المعارضة، علي ما يظهر من حواشيهما القديمة. تمت و نعم ربنا عمت، و له الحمد. [فهرست آستان قدس 4/224 و 11/270؛ مرعشي 7/109؛ كتابخانه ملك 5/220؛ مجلس سنا 1/16 (دانشگاه 2623-الهيات 1: 640)؛ الهيات تهران ص 640؛ مدرسه نواب 511؛ الهيات 640- آستان قدس 4: 224؛ فاضليه ش 38 ص 22؛ كتابخانه مجلس شورا 5/451و 16/313؛ ذريعه 1/109و 13/60 و 6/12 و18/31و7/35و 1/80؛ فهرست كتابخانه آستان قدس 4: ش: 939-942؛ دانشگاه 6/2118؛ دليل المخطوطات 1/124؛ التراث العربي 4/332؛ عكسي مركز احياء‌ ميراث اسلامي 3/470؛ فيلم دانشگاه 1/645؛ نشريه 2/242؛ مدرسه صدر بازار 2/341؛ فهرست الفبائي آستان قدس ص 321 و 666؛ رايانه آستان قدس]