مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

ترجمه ماشینی: جان وانسبرو به جنبه‌های مختلف تاریخ و فرهنگ خاورمیانه و مدیترانه کمک کرد، اما بیشترین اهمیت را در برانگیختن رویکردهای جدید برای مطالعه اسلام اولیه داشت. وانسبرو با شروع از این دیدگاه که گزارش‌های خود اسلام از منشأ آن، تفسیرهای الهام‌گرفته‌شده از تاریخ از تاریخ است تا سوابق واقعی رویدادها، وانسبرو نظریه‌های جدید و تأثیرگذاری را در مورد راه‌هایی که ظهور اسلام را باید درک و مطالعه کرد، ایجاد کرد. او بیشتر به خاطر آثارش در زمینه قرآن شناخته شد. وی در مطالعات قرآنی خود با استفاده از دانش عمیق خود از نظریه های ادبی و تاریخی کلاسیک و مدرن، ایده ها و رویکردهایی را که محققان در مطالعه کتاب مقدس و مسیحیت اولیه توسعه داده بودند، در کتاب مقدس اسلام به کار برد. تحلیل ادبی او از قرآن و تفاسیر آن، او را به دیدگاه‌هایی بسیار متفاوت از دیدگاه‌های مسلمانان سنتی و اکثریت دانشگاهیان غیرمسلمان سوق داد. «...[وانزبرو] این دیدگاه پذیرفته شده را زیر سؤال برد که قرآن متشکل از آیاتی است مرتبط با (یا در فهم سنتی، آیات الهی که به حضرت محمد در مکه و مدینه در دهه‌های ابتدایی قرن هفتم داده شده است) که آن را داشته است. در حدود سال 650 به نوشتن متعهد بوده است و این مهم ترین عنصر اسلام از زمان محمد (ص) به بعد بوده است. او استدلال می‌کند که این و سایر روش‌های استاندارد نزدیک شدن به قرآن، ناشی از پذیرش بیش از حد مشتاقانه سنت خود اسلام - عمدتاً بدنه تفسیر سنتی مسلمانان بر قرآن است. وانسبرو با توجه به این که ادبیات اسلامی بسیار کمی به طور ایمن تا قبل از سال 800 ارائه شده است، اسلام را به تدریج از اشکال فرقه‌ای یهودیت طی یک دوره 150 ساله یا بیشتر پس از فتوحات اعراب در اواسط قرن بیستم تکامل می‌یابد. قرن هفتم او تاریخ آن دوره شکل‌گیری، از جمله تصویر محمد (ص) و روایت‌های شکل‌گیری قرآن را به‌عنوان بازتابی از دیدگاه‌هایی که با ظهور فرهنگ و دین اسلام در فضایی از مجادله‌های شدید بین افراد مختلف شکل گرفته بود، درک کرد. گروه های موحد .... دیدگاه‌ها و رویکردهای او، هم در محافل دانشگاهی و هم، به دلایل واضح‌تر، در میان مسلمانانی که از آنها اطلاع دارند، بحث‌برانگیز است. اما آنها به دلیل دشمنی با اسلام بیان نشدند. برعکس، وانسبرو اصرار داشت که اسلام، همراه با یهودیت و مسیحیت، بیان معتبر سنت توحیدی دین است و باید با آن با جدیت علمی مشابه خواهرانش برخورد کرد. -- THE TIMES (لندن)

ترجمه ماشینی: این اثر یک محقق شیعه قرن سوم/ نهم به قرائت‌های مختلف از قرآن می‌پردازد. مهم‌ترین قسمت آن فهرست قسمت‌هایی است که گفته می‌شود توسط دشمنان علی و بیت او حذف یا خراب شده است.

تاریخ قرآن، نوشته محمود رامیار (۱۳۶۳-۱۳۰۱ ش)، مجموعه‌ای از علوم قرآنی است که به شناخت، سرگذشت، کتابت، جمع و تدوین قرآن می‌پردازد. این کتاب به زبان فارسی نگاشته شده و برای نخستین بار در ۱۳۴۶ش در تهران منتشر شده است. استواری و شیوایی متن و استفاده از منابع متعدد از ویژگی‌های آن است. این اثر نخستین بار در ۱۳۴۶ در تهران انتشار یافت. پس از ۱۵ سال چاپ دوم کتاب را با تجدید نظر و افزایش حجمی بیش از دو برابر حجم چاپ اوّل در دسترس قرآن پژوهان قرار داد. این کتاب در دومین دوره کتاب سال جمهوری اسلامی ایران بهترین کتاب سال شناخته شده است. انتشارات امیر کبیر این کتاب را ۱۳۶۹ش (چاپ سوم) در یک جلد و در ۸۰۸ صفحه چاپ کرده است. این چاپ فهرست‌های موضوعات، آیات، سوره‌ها، اشخاص و قبایل، امکنه و مؤسسات، کتابها (منابع و ماخذ)، غزوات (جنگ‌ها)، تصاویر و کتابنامه را نیز در بردارد.

از دیدگاه ویلیام تسدال گفت‌وگوی میان هابیل و قابیل در آیات 27-32 سورۀ مائده، به اشکال مختلف در ترگوم جاناتان و اورشلیم بیان شده است. همچنین وی بر این باور است صحنۀ تدفین هابیل در قرآن، در کتاب پیرقه ربی الیعزر نیز آمده و آیۀ 32 سورۀ مائده، تقریباً ترجمۀ تحت‌اللفظی فرازی از متن میشناه سَنهِدرین از کتاب تلمود است. مقالۀ پیش رو که به شیوۀ توصیفی- تحلیلی سامان یافته، در پی آن است تا پس از بررسیِ دقیق زمان تاریخ‌گذاری آثار فوق، به نقد و ارزیابی دیدگاه تسدال در مورد اقتباس آیات یادشده از محتوای کتب مذکور بپردازد. بررسی‌ها نشان می‌دهد نظریۀ تأثیرپذیری پیامبر (ص) از آموزگاران یهودی، احتمال نسنجیده و شاذی است که از عدم تسلط کافی تسدال بر متون روایی و تاریخی مسلمانان حکایت دارد. همچنین منابعی را که او ادعا می‌کند اساس آیات فوق قرار گرفته، در زمان پیامبر (ص) مطرح نبوده و تاریخ‌گذاری برخی از آنها پایه و اساس روشنی ندارد. در آیۀ 32 سورۀ مائده نیز قرآن مفهومی فراتر، عام‌تر و عمیق‌تر از آنچه که میشناه سنهدرین بدان اشاره نموده، بیان فرموده است و با دیدگاه مد نظر تسدال همخوانی ندارد.

شهر کوفه در سال 17ق در زمان خلیفه اول تاسیس گردید و در زمان خلافت حضرت علی علیه اسلام به عنوان پایتخت انتخاب شد. در صدر اسلام، این شهر مرکز دانش و کتابت بود و بیشترین نویسندگان و کسانی که به خواندن و نوشتن آشنا بودند، از این شهر برخاستند. کوفیان خط عربی را به شیوه ای خاص می نوشتند و آن را به صورتی وسیعی منتشر کردند تا جایی که خط عربی صدر اسلام را اصطلاحا خط کوفی می گویند. با این حال، در زمان خلیفه سوم، با نظارت امیرالمومنین علی علیه السلام چندین قرآن نوشته شد و به بلاد اسلام همچون: مدینه، کوفه، بصره و شام فرستادند. این قرآن ها به عنوان «قرآن مادر» تلقی می گردید و کاتبان از روی این قرآن ها کتابت می کردند.

هنگامی که جهان در دامن مدرنیته افتاد و روزگار رو به خواسته‌های خودخواهانه مدرنیسم پیش می‌رفت، گروه‌هایی تلاش می‌کردند که انسان و بشر را از عواقب مدرنیسم نجات دهند. عواقبی مانند زوال انسانیت با انسان‌گرایی، افول نوع‌دوستی با فردگرایی و به قهقرا رفتن الهیات با عقل‌گرایی. جنبش سنت‌گرایان با این دیدگاه که بایست همه چیز به حقیقت خود برگردد و سنت زوال ناپذیر خالده بر جهان حکومت کند، ادعای خود را بیان کردند. رنه گنون فرانسوی اولین کسی بود که این جنبش را در قرن بیستم راه‌اندازی کرد. سپس افرادی مانند فریتیوف شوآن، کوماراسوآمی، مارتین لینگز و سید حسین نصر به این جرگه وارد شدند. آن‌ها در زمینه‌های مختلفی از جهان‌شناسی، انسان‌شناسی، هستی‌شناسی و دین‌شناسی به فعالیت پرداختند. از زمینه‌های دیگری که آراء و نظراتشان را بیان کردند، هنر است که از نظر آنان به سه زمینه هنر سنتی، هنر دینی و هنر قدسی تقسیم می‌شود. در زمینه هنر قدسی که در دل هنر سنتی قرار دارد و به مباحث دینی می‌پردازد و نقطه اعلا و ناب هنر محسوب می‌شود، چند هنر را معرفی کرده‌اند که از جمله آنها هنر خوشنویسی است و تقدس آن را هم در نگارش و کتابت قرآن و متون دینی می‌دانند. در این‌جا سعی شده است مطالبی که سنت‌گرایان درباره هنر خوشنویسی و کتابت قرآن بیان کرده‌اند جمع‌آوری و بررسی شود و با اثر خوشنویس و کاتب نام‌دار و برجسته قرآنی، یعنی احمد نیریزی تطبیق داده شود تا مشخص گردد آیا این آراء در عالم واقع با اثر خوشنویسی قابل تطبیق هستند یا نه؟ علت انتخاب خط نسخ، کتابت قرآن‌های سده‌های اخیر با این خط است و علت انتخاب نام احمد نیریزی برای تطبیق با آراء سنت‌گرایان هم حضور او در نقطه اوج خط نسخ ایرانی است. با بررسی پیش‌زمینه‌های فکری و نظری سنت‌گرایان و تطبیق فنی و اصولی آراء در می‌یابیم که این آراء به شکل سمبولیک و متافیزیکی بیان شده‌اند و جزو مبانی پایه‌ای و اعتقادی خوشنویسی می‌باشند. سنت‌گرایان در این آراء با دریافت معرفتی مشابه سیره درویشان به مبانی اخلاقی خوشنویسی پرداخته‌اند و در عالم واقع با اصول بنیادین خوشنویسی آثار احمد نیریزی قابل تطبیق هستند؛ به‌ویژه با دو اصل «شأن» و «صفا» در خوشنویسی که جزو مبانی اعتقادی و معرفتی خوشنویسی و صفات درونی خوشنویس می‌باشد تطبیق بیشتری دارد. توجه به این نکته ضروری است که آراء سنت‌گرایان درباره خوشنویسی به دلیل وجود این آراء در رسالات و تذکره‌های خوشنویسی، نو و بدیع به‌حساب نمی‌آیند؛ چرا که آبشخور هر دو، در زمینه عرفان و سیره درویشان است.

القرآن الكريم و روايات المدرستين نوشته علامه سيد‌‎مرتضى عسكرى و به زبان عربى است كه در سه جلد نگارش يافته است. نویسنده در اين كتاب به نقد و بررسى رواياتى كه اهل سنت و شيعه دربارۀ قرآن كريم روايت كرده‌اند مى‌پردازد.محور بحث در اين كتاب دو اثر؛ یكى از عالمى شيعى؛ یعنى محدث نورى به نام «فصل الخطاب في تحريف كتاب ربّ الارباب» و ديگرى از عالمى سنى به نام احسان الهى ظهير با نام «الشيعة و القرآن» مى‌باشد.هريك از اين دو نویسنده درصدد نقد و ارزيابى يكديگر برآمده‌اند.نویسنده كتاب قسمتهایى از اين دو اثر را كه مربوط به ابحاث قرآنى است نقل و به نقد و بررسى آنها مى‌پردازد. نویسنده قبل از ورود در بحث در جلد اول كتاب، كه در واقع مدخل ورود به بحث اصلى است-به بررسى ويژگى‌هاى جامعه عصر نزول پرداخته و در پایان روايات ذيل را با واقعيت‌هاى تاريخى ناهمخوان مى‌يابد.روايات جمع‌آورى قرآن، روايات زياده و كاستى در قرآن، روايات اختلاف مصاحف، روايات نسخ و إنساء، روايات اختلاف قرائات يا قرائتهاى مختلف و... در جلد اول نویسنده جامعه عرب جاهلى عصر نزول را از چهار زاويه مورد بررسى قرار مى‌دهد: نظام قبيله‌اى؛ وضع اقتصادى جزيرة العرب نظام اجتماعى آن أديان در عصر جاهليت. در بخشى ديگر «تاريخ قرآن» مورد بررسى قرار گرفته و قرآن و آنچه در آنست يعنى معارف دينى و احكام و آداب اسلامى و اقسام معرفت، ويژگى‌هاى سوره‌هاى مكى قرآن؛ یعنى ويژگى‌هاى ادبى و فكرى اين سوره‌ها، داستان شروع دعوت به اسلام كه با دعوت خويشاوندان نزدیک آغاز و با دعوت تمام قبايل عرب پایان يافت، مقابله قريش با قرآن، سياست پيامبر در مورد قرائت و إقراء، تدوين قرآن در مكه و ويژگى‌هاى جامعۀ اسلامى در زمان پيامبر اكرم در اين بخش مورد بحث واقع شده و در پایان اين جلد به توضيح اصطلاحات اسلامى و قرآنى نظير:وحى، قرآن و كتاب و مصحف، سورة و آيه، جزء و حزب و غيره پرداخته شده است.