مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

«الاسماء و الصفات» كتابى است به زبان عربى در يك جلد، نوشته ابوبكر احمد بن حسين بن على بيهقى (384-458ق.)، محدث و فقيه شافعى نيشابور، درباره اسماء و صفات خداوند است. مولف چنان كه خود اشاره كرده، اين اثر را به درخواست و تشويق ابو منصور محمد بن حسن بن ايوب اصولى نگاشته است. از جمله مباحث مهم كلامى اسماء و صفات خداوند است كه از قرن دوم هجرى در محافل كلامى اماميه و اهل سنت، از جمله معتزله مطرح شد. اسماء و صفات معمولا از ديدگاه پديدار شناسى و معنا شناسى و هستى‌ شناسى بررسى مى‌ شود. متكلمان و محدثان، از جمله ابوبكر بيهقى بيشتر ديدگاه نخست را اختيار كرده‌ اند. بيهقى صفات خداوند را به دو دسته تقسيم كرده است: 1- صفات ذاتى كه ازلى و ابدى باشد.2- صفات فعل كه فقط ابدى‌ اند. از مهم‌ ترين و مفصل‌ ترين مباحث الاسماء و الصفات بحث درباره اثبات صفات الهى است. نخستين صفتى كه مولف نام برده صفت حيات است. يكى از ابواب اين كتاب به بحث درباره قديم بودن قرآن اختصاص يافته است. بيهقى در ابوابى ديگر به مبحث اصلى خود بازگشته و از اسماء و صفاتى غير از آنچه ذكر شد، سخن گفته و موضوع تأويل را مطرح كرده و به توضيح و تفسير برخى از آيات كه در آن‌ ها از نفى مثل خداوند سخن رفته و همچنين به بحث درباره ذات خداوند، نفس، صورت، اثبات وجه، عين، يدين و معانى ديگر پرداخته است. از جمله مباحث پايانى كتاب صفات فعل است. نخستين صفت فعل كه مولف از آن سخن گفته خلق است.