جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مصلحت، به عنوان یکی از مفاهیم بنیادین و پویا در فقه اسلامی و آموزه‌های دینی، نقشی اساسی در تنظیم امور فردی و اجتماعی ایفا کرده و همواره ابزاری برای ایجاد توازن حکیمانه میان اصول ثابت شریعت و مقتضیات متغیر زمان و مکان بوده است. این مفهوم که ریشه در حکمت بالغه الهی و اهداف غایی شریعت (مقاصد الشریعه) دارد، در نظام جمهوری اسلامی ایران، اهمیت آن به سطحی بی‌سابقه رسیده و با تأسیس این نظام بر پایه نظریه ولایت فقیه، به یکی از ارکان اصلی تصمیم‌گیری در سطوح عالی کشور تبدیل شده است. اهمیت این مفهوم در مواجهه با مقتضیات متغیر زمان و مکان و چالش‌های پیچیده دوران معاصر، ضرورت بررسی جامع آن را دوچندان می‌کند. این پژوهش با هدف تبیین جامع مفهوم، مولفه‌ها و مصادیق مصلحت از منظر آموزه‌های دینی و تحلیل تطبیقی دیدگاه‌ها و سیره عملی امام خمینی, و آیت‌الله خامنه‌ای(حفظه‌الله)، به روش کتابخانه‌ای و با بررسی منابع اصیل دینی، آثار و بیانات امامین انقلاب و پژوهش‌های مرتبط انجام شده است. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که مصلحت در آموزه‌های دینی ریشه در حکمت الهی و مقاصد شریعت (حفظ دین، جان، عقل، نسل، مال، و تأمین عدالت اجتماعی) دارد و سیره معصومین, تجلی‌گاه مصلحت‌اندیشی حکیمانه مبتنی بر واقع‌بینی، اولویت‌بندی مصالح و اولویت مصالح عمومی بوده است. این اصول در اندیشه امام خمینی, در قالب نظریه ولایت مطلقه فقیه و فقه حکومتی، به عنوان ابزاری محوری و «مصلحت نظام» به عنوان اوجب واجبات مطرح گردید و بنیان‌گذار این رویکرد در اداره جامعه شدند. آیت‌الله خامنه‌ای(حفظه‌الله) نیز با ادامه این مسیر، به توسعه ابعاد عملی، نهادینه‌سازی فرآیندها، مانند تقویت مجمع تشخیص مصلحت نظام و تطبیق کاربرد مصلحت با نیازها و پیچیدگی‌های فزاینده دوران استقرار و توسعه نظام پرداختند. مقایسه تطبیقی نشان‌دهنده پیوستگی در اصول و تفاوت در تأکیدها و گستره کاربرد، متأثر از زمینه‌های تاریخی متفاوت است. یافته‌های کلان پژوهش نشان می‌دهد که مصلحت در اندیشه و عمل هر دو رهبر، ابزاری محوری، ضروری و کارآمد در فقه حکومتی برای تضمین پویایی، کارآمدی، اقتدار و بقای نظام اسلامی در مواجهه با واقعیت‌های متغیر و چالش‌های پیچیده دوران معاصر بوده است. هرچند به‌کارگیری مصلحت با چالش‌ها و نقدهایی روبرو است، اما تلاش برای ضابطه‌مند کردن، افزایش شفافیت و بهره‌گیری از کارشناسی در تشخیص و اجرای آن ادامه دارد. درک صحیح از این مفهوم برای فهم سازوکار تصمیم‌گیری در سطوح عالی نظام جمهوری اسلامی ایران و تحلیل عملکرد آن ضروری است.

در قرآن کریم آیات متعددی دعوت به وحدت و همدلی بین مومنان کرده است همچنان که می فرماید : « یا ایّها الّذین آمنوا ادخلوا فی السلم کافه و لا تتبعوا خطوات الشیطان انّه لکم عدوّ مّبین » (بقره آیه 208 ) و نیز تاکید می کند که مومنان به شدت از تفرقه و دوری پرهیز کنند. همچنان که می فرماید: «وَ اعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمیعاً وَ لا تَفَرَّقُوا ...» (آل عمران آیه 103). این دعوت به وحدت و پرهیز از تفرقه از جهات مختلف در قرآن قابل بررسی است. پیامبران الهی همیشه بر اصل وحدت بین امت ها اهمیت قائل بودند و تلاش می کردند تا از بروز نفاق و تفرقه جلوگیری کنند. پیامبر گرامی اسلام(ص) نیز برای تحقق وحدت بین مسلمانان و جلوگیری از تفرقه همواره اقداماتی داشته اند برای مثال فتح مکه بدون جنگ و خونریزی، خطبه ی پیامبر در غدیر خم و ... . موضوع وحدت و یکپارچگی اجتماع مسلمین به طور مستقل مورد توجه و عنایت ائمه اطهار (علیهم السلام) قرار داشته است، به گونه ای که آن بزرگواران ضمن تأکیدهای فراوان بر ضرورت حفظ اتحاد مسلمین، آن را از وظایف اصلی شیعیان در بر خورد با مخالفان مذهبی می دانسته اند. امام علی (علیه السلام) می فرماید: به شدت از اختلاف و تفرقه بپرهیزید ، چه اینکه انسان های اندک پراکنده دستخوش دام های شیطان می گردند ، چنان که گوسفندان پراکنده و از محور به دور افتاده، طعمه گرگ می شود. بنابر آنچه گفته شد می توان گفت مسئله وحدت، یکپارچگی و همدلی یکی از عناصر مهم حفظ جامعه اسلامی است و تفرقه همانند آتشی ست که به جان امت اسلام می افتد و سبب منفعل شدن و در نهایت نابودی جامعه اسلامی خواهد شد. در میان مذاهب اسلامی اعتقادات، باورها و اصول مشترک زیادی وجود دارد از جمله اعتقاد به توحید، نبوت، معاد، کتاب آسمانی مشترک و ... اما با این حال در میان این مذاهب، مفاهیم و عقایدی نیز وجود دارد که در آن اختلاف است و مسلمانان از دیر باز تا کنون با استفاده از روایات، آیات قرآن، دلایل عقلی و مستندات تاریخی در تلاش برای اثبات درستی این عقاید مخالف هستند. از جمله این عقاید مخالف مسئله امامت، عدالت خداوند، برخی از احکام و .... می باشد. از دیر باز دشمنان اسلام از همین اختلافات بین مسلمانان سوءاستفاده کرده و با دامن زدن به این اختلافات و تحریک مسلمانان از راه های گوناگون دست به تفرقه افکنی بین مسلمانان زدند و از همین مسئله به عنوان مهم ترین سلاح خود استفاده می کنند. در خلال تحولات اخیر منطقه ای در رابطه با درگیری و تنش میان فلسطین و رژیم صهیونیستی مشاهده شد که برخی از مسلمانان اهل تشیع به کمک رسانی و حمایت شیعیان از مردم مظلوم غزه به دلیل سنی مذهب بودن آن ها معترض هستند. بررسی این موضوع نشان می دهد ریشه این اعتراضات نابخردانه در تلاش های دشمنان اسلام برای تفرقه افکنی میان مذاهب اسلامی می باشد. با توجه به ضرورت و اهمیت وحدت مسلمین و جلوگیری از تفرقه بر اساس مطالبی که به آن اشاره شد برخی از علمای اسلام اندیشه تقریب مذاهب را پایه گذاری کردند. و هدف آن ها نزدیک کردن هر چه بیشتر مذاهب مختلف مسلمانان به یکدیگر و از بین بردن اختلاف بین آن ها است. در تاریخ اسلام گاهی برخی از خلفا برای تقریب مسلمانان تلاش کرده اند اما به دلیل اینکه بیشتر اهداف آن ها مسائل سیاسی بوده است، سرانجام موفق نداشته اند. اما از قرن چهاردهم هجری به بعد با مقالات سید جمال الدین اسدآبادی، تقریب مذاهب جان تازه ای به خود گرفت. و پس از او با تلاش و اهتمام برخی علمای شیعه و اهل سنت مانند محمد عبده، محمد تقی قمی و .... مجامع مهمی برای تقریب مذاهب تشکیل شد که نقش بسزایی در تحقق این اندیشه ی مهم داشته اند. در قرن اخیر و با ظهور بیشتر جریان‌های تندروی اسلامی همانند وهابیت، اسماعیلیه، صوفیه و... و علنی شدن دشمنی بدخواهان اسلام و تلاش بیشتر آنان برای تفرقه افکنی بین مسلمانان جهت جلوگیری از قدرت گرفتن آنها، مسئله‌ی تقریب مذاهب اسلامی به یکی از دغدغه‌های مهم دلسوزان جهان اسلام تبدیل ‌شده است. کتاب‌ها و مقالات بسیاری نوشته شده است؛ ولی با این همه، بحث تقریب هنوز در چهارچوب احساسی و شعارگونه محدود شده است. و همچنان دچار خلا های پژوهشی می باشد. یکی از تأثیرگذارترین رهبران وحدت‌طلب و پیشوایان اصلاح‌گرای معاصر، امام خمینی(ره) است. او نیز همچون سید جمال‌الدین اسدآبادی، بنیان گذار حرکت اصلاحی و وحدت‌طلبی، از برجسته‌ترین منادیان همبستگی و انسجام اسلامی به شمار می‌رود. در نگاه امام خمینی(ره) تعالیم اسلامی بر محوریت امت اسلامی و برادری و برابری اسلامی استوار است. وی تعدد و اختلاف و دشمنی را در جامعه اسلامی از دسیسه‌های استعمار و قدرت‌های جهان‌خوار می‌داند. امام خمینی(ره) سخت معتقد به وحدت مسلمانان- با قطع نظر از گرایش‌های مذهبی آنان- در مقابل استعمارگران و دشمنان اسلام بود و وحدت اسلامی را رمز پیروزی و موفقیت مسلمانان می‌دانست. و هر حرکتی را که به تفرقه و تشتت صفوف مسلمانان و بهره‌برداری و استیلای استعمارگران می‌انجامید، محکوم می‌کرد و با صدور فتاوای تقریب‌گرایانه و پیام‌های پیاپی راه‌های عملی وحدت شیعه و سنی را بیان می‌نمود. آیت الله خامنه ای، به عنوان رهبر مقتدر حکومت اسلامی یکی از طلایه‌داران تقریب مذاهب اسلامی دارای مبانی و شاخص هایی منطبق بر آموزه‌های اصیل اسلامی است. وحدت از نگاه ایشان یک مسأله استراتژیک است ، ایشان نه تنها با گفتار و بیانات‌شان در این زمینه گام برداشته‌اند بلکه در حیطه عمل ، با تأسیس مجمع جهانی تقریب مذاهب و مجمع جهانی اهل‌بیت علیهم‌السلام که هر دو در راستای تقریب مذاهب و وحدت اسلامی فعالیت می‌کنند در این جهت قدم برداشته‌اند.

اصل توحید و خداشناسی، مبنایی‌ترین اصل در معارف دینی است که معارف دینی دیگر، با واسطه یا بدون واسطه بر روی آن بنا شده است. توحید به منزله‌ی ریشه‌ای است که سایر اصول دین و فروع آن ساقه و شاخه‌ها و میوه‌های این ریشه می‌باشند و از سوی دیگر غایت و مقصدی است که معارف دین، راهنمای رسیدن به قله‌ی آن هستند و می‌توان گفت توحید حرف اول و آخر دین است و این توحید و خداشناسی رکن و محور اصلی و اساسی منظومه فکری مقام معظم رهبری است که پس از تبیین منطق اسلام به‌عنوان سنگ بنای منظومه فکری ایشان بیان می‌گردد؛ لذا دغدغه اصلی رساله پیش رو شناخت دقیق توحید و کارکردهای آن در ابعاد (فردی، اجتماعی)، اصول توحید (اصل نفی عبادت غیرخدا، نفی طبقات اجتماعی، امور مالی) و آثار روانی توحید در منظومه فکری مقام معظم رهبری است و درصدد پاسخگویی به این سؤال اساسی است که مهم‌ترین کارکردهای توحید در منظومه فکری مقام معظم رهبری چیست؟ در تحقیق حاضر روش توصیفی - تحلیلی مبتنی بر داده‌های اسنادی- کتابخانه‌ای استفاده شده است.

تربیت دینی یکی از ارکان اساسی در شکل‌گیری شخصیت فردی و اجتماعی انسان‌هاست و اصول و مبانی آن نقش حیاتی در رشد و تعالی فرد و جامعه ایفا می‌کند. در این راستا، فهم صحیح از مبانی و اصول تربیت دینی در بستر اسلام، می‌تواند مسیر رسیدن به اهداف عالی انسانی و اسلامی را هموار سازد. از این رو، بررسی دیدگاه‌های دو تن از اندیشمندان برجسته دینی معاصر، آیت‌الله خامنه‌ای و آیت‌الله جوادی آملی، در زمینه تربیت دینی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. مبانی تربیت دینی از منظر حضرت آیت‌الله خامنه‌ای و آیت‌الله جوادی آملی به‌طور مشترک بر اهمیت تربیت انسان به‌عنوان موجودی متعالی و معنادار تأکید دارند. از دیدگاه این دو اندیشمند، تربیت دینی نه‌تنها به آگاهی‌های دینی، بلکه به پرورش معنوی و اخلاقی انسان‌ها نیز توجه دارد. آیت‌الله خامنه‌ای به نقش تربیت در تقویت ایمان، معرفت دینی و عمل صالح تأکید دارند و معتقدند که تربیت دینی باید انسان را به مرحله‌ای برساند که هم در زندگی فردی و هم در ارتباط با جامعه، اصول اسلامی را عملی کند. آیت‌الله جوادی آملی نیز به مبانی فلسفی و معرفتی تربیت دینی پرداخته و بر تأثیر عقل و معرفت در تربیت انسان تأکید دارند. ایشان اعتقاد دارند که تربیت دینی باید بر اساس شناخت دقیق از حقیقت و نیازهای انسان باشد تا فرد بتواند به کمال حقیقی خود برسد. در مجموع، هر دو اندیشمند بر ضرورت تبیین اصول تربیت دینی از منظر قرآن و سنت و تأثیر آن در ساختار شخصیت فرد و جامعه تأکید دارند.

حکمرانی انبیاء الهی به معنای روش و کیفیت فرمانروایی انبیاء از موضوعاتی است که منجر به ایجاد دو دیدگاه دین گرایی در امور سیاسی - اجتماعی و دین گریزی گردیده است. در رویکرد نخست که با نگاهی حداکثری به دین به وجود آمده، ادیان الهی بویژه دین اسلام برای هدایت همه جانبه انسان نازل شده و دارای آموزه‌های مختلفی است که برخی از آنها تنها با کمک حکومت قابل اجرا می‌باشد لذا انبیاء وظیفه داشتند با ایجاد حکمرانی الهی، زمینه را برای هدایت مردم آماده و احکام الهی را اجرا نمایند. در رویکرد دین گریزی که توسط اندیشمندان سکولار ترویج می‌شود با نگاهی حداقلی به دین ، دخالت در سیاست و ایجاد حکمرانی برای ادیان و انبیاء الهی نفی گردیده و برنامه‌ی آنها صرفا در حوزه‌ی امور عبادی و اخلاقی منحصر و محدود می‌گردد. حضرت امام خمینی و مقام معظم رهبری با پذیرش دیدگاه نخست معتقدند جامعه اسلامی به خاطر ماهیت دین اسلام و تبعیت از انبیاء وظیفه دارد برای اجرای قوانین اسلام و شکل گیری حیات طیبه‌ای که مورد انتظار خداوند است به ایجاد حکمرانی الهی اقدام نمایند. در حیات طیبه دغدغه حکمرانان اجرای احکام الهی و پایبندی به ارزش‌های دینی بوده و ضمن توجه به اصالت آخرت و بعد معنوی انسان‌ها به نیازها و پیشرفت‌های مادی نیز توجه خواهد شد. انقلاب اسلامی ایران نیز با تکیه بر اهداف و آموزه‌های دینی و به دنبال نهضت انبیاء درصدد رسیدن به حیات طیبه‌ای که در آن آرامش، معنویت، پیشرفت، اخلاق و ... در سایه توحید الهی شکل خواهد گرفت، می‌باشد. هدف از این تحقیق که با روش توصیفی، تحلیلی و با شیوه کتابخانه‌ای صورت پذیرفته، اینست که حکمرانی انبیا الهی و بازتاب آن را در اندیشه‌ امامین انقلاب اسلامی تبیین نماید.

قرآن کریم هدف از بعثت انبیای الهی را اقامه قسط بیان نموده است؛ قسطی که برای مردم و به دست مردم محقق خواهد شد (سوره حدید آیه 25). برای تحقق این هدف، وجود ارتباط بین مردم با انبیاء الهی (پیشوایان) و ارتباط و همبستگی و هم جبهگی بین مردم، همچنین وجود مرزبندی با دشمنان، ضروری به نظر می‌رسد. از این ارتباط سه‌گانه در اندیشه سیاسی امام خامنه‌ای (مدظله العالی) به ولایت و انواع آن، تعبیر شده است. ایشان در مجموعه سخنرانی‌های خود که در کتاب «طرح کلی اندیشه اسلامی در قرآن» به چاپ رسیده است؛ به ضرورت و اهمیت ولایت پرداخته و با تاکید بر اینکه ولایت، چیزی جدا از نبوت نیست، آن را در امتداد بحث نبوت و با ابتنا بر آیات اولیه سوره مبارکه ممتحنه، انواع ولایت را «ارتباط بین مومنان با ولی»، «ارتباط بین مومنان با یکدیگر» و «سلب پیوند بین مومنان با جبهه دشمنان (کفار، معاندین و مخالفین)»، تبیین نموده‌اند (حسینی‌ خامنه‌ای‌، 1400، ص‌439). بنابراین ارتباط عمیق و دائمی با ولی، ارتباط و پیوستگی و همبستگی بین مومنان و نفی ولایت طاغوت، سه نوع از ولایت هستند که به اعتقاد ایشان، برقراری این سه ولایت در بین مومنان، جامعه اسلامی را ایجاد می‌نماید (حسینی خامنه‌ای ،1400، ص 412-409). مفهوم ولایت، از جمله مفاهیم محرک، سازنده و نگهدارنده تفکر شیعه بوده است و می توان مدعی شد رمز ماندگاری شیعه در طول تاریخ تشیع، همین مفهوم است. در اندیشه امام خامنه‌ای (مدظله العالی) ولایت مفهومی جذاب، کاربردی و فوق العاده ای دارد: «ولایت، معنای عجیبی است. اصل معنای ولایت، عبارت از نزدیک بودن دو چیز با یکدیگر است. فرض بفرمایید وقتی‌که دو ریسمان، محکم به هم تابیده می‌شوند و جدا کردن آنها از یکدیگر، به آسانی ممکن نیست، آن را در عربی ولایت می‌گویند. ولایت، یعنی اتّصال و ارتباط و قرب دو چیز به صورت مماس و مستحکم با یکدیگر. همه‌ معانی‌ای که برای ولایت در لغت ذکر شده است معنای محبّت، معنای قیومیت و بقیه‌ معانی، که هفت، هشت معنا در زبان عربی هست از این جهت است که در هرکدام از اینها، به نوعی این قرب و نزدیکی بین دو طرف ولایت وجود دارد.» (بیانات در جمع کارگزارهای نظام، 06/02/1376). همچنین در قرآن کریم دو عامل مهم نصرت فردی و اجتماعی به ترتیب الله و مردم هستند؛ در اندیشه سیاسی امام خامنه‌ای، مومنین مصداق بسیج هستند: «قرآن کریم میفرماید: «هوالذی أیّدک بنصره و بالمؤمنین(آیه 62 سوره انفال)»؛ ای پیامبر! خدای متعال تو را، هم به وسیله نصرت خودش و هم از طریق مؤمنین، مؤیّد قرار داد و کمک کرد. این خیل عظیم مؤمنینی که در این جا مورد اشاره آیه قرآن قرار گرفته‌اند، عبارت دیگری است از آن چه که امروز به نام «بسیج» در جامعه ما وجود دارد» (بیانات در دیدار جمعی از بسیجیان، 08/09/1374). از سویی دیگر با نگاهی عمیق به سیر تاریخی پس از بعثت رسول خاتم حضرت محمد( صلی الله علیه و آله وسلم) ، علل موفقیت یا شکست جبهه حق را می‌توان وجود یا عدم وجود همین سه نوع ولایت در سیر و سیره اولیاء و اوصیای الهی (علیهم السلام) و پس از آن در دوران غیبت ردیابی و اثبات کرد. پیروزی انقلاب اسلامی در ایران را می‌توان نمونه‌ای دیگر از تجلی حضور همین انواع ولایت در جهت تلاش برای تحقق هدف بعثت انبیاء الهی بر پایه همین سیر تاریخی و با استفاده از ظرفیت ولایتِ امام معصوم یا نایب ایشان، برشمرد؛ به طوری که اساسی ترین هدف جمهوری اسلامی ایران و انقلاب اسلامی را می‌توان در مقدمه سازی برای ظهور و بروز انواع ولایت در جامعه دانست؛ در این میان یکی از کسانی که در سپهر نظر و عرصه عمل تقید کامل و جامعی به مسئله ولایت داشته، شهید حاج قاسم سلیمانی بوده‌اند ایشان در بیانات و بویژه در وصیت نامه سیاسی و اجتماعی خود در رابطه با ولایت اشارات دقیقی دارند و ولایت را نسخه نجاتبخش امت اسلام می‌داند. در طول زندگی سیاسی و مبارزاتی سپهبد شهید حاج قاسم سلیمانی به عنوان مجاهدی برخاسته از تفکر انقلاب اسلامی و معتقد به ظرفیت‌های تمدن ساز مفهوم و مصداق ولایت به عنوان نسخه نجات‌بخش امت اسلام، مفهوم ولایت و انواع آن، توامان با مبارزات برای پیروزی انقلاب اسلامی، در دوران سرنوشت ساز دفاع مقدس، امنیت مرزهای جنوب شرق کشور، فرماندهی نیروی قدس و سامان‌دهیِ نهضت‌های آزادیبخش جهان اسلام و رفع فتنه داعش، متجلی گردیده است و رمز و راز موفقیت ایشان نیز در ظهور و بروز همین انواع ولایت بوده است به طوری که ایشان صاحب مکتب در اندیشه امام خامنه‌ای (مدظله العالی) شده اند. نوآوری این پژوهش نگاه ویژه و بررسی مفهوم ولایت در اندیشه امام خامنه‌ای (مدظله العالی) ، انواع ولایت و مراتب آن و تجلی آن در مکتب سلیمانی با بهره گیری از چهار دهه از زندگی شهید حاج قاسم سلیمانی برای تحقق اهداف انقلاب اسلامی است. بنابراین هدف و مسئله اصلی این پژوهش شناسایی و تبیین شاخص‌های انواع سه‌گانه ولایت در مکتب شهید سلیمانی با بهره‌گیری از مفهوم ولایت در اندیشه حضرت امام خامنه‌ای (مدظله العالی) ،برای پاسخ دادن به این پرسش است که : « مفهوم ولایت در اندیشه امام خامنه‌ای (مدظله العالی) چیست و تجلی آن در مکتب شهید سلیمانی چگونه بوده است؟»

طبق اند یشه های آیت الله خامنهای )زیدعزه(، حجاب را مسئلها ی ارزشی دانسته که علاوه بر اینکه جا یگاه زن را در امور فردی تعالی بخشیده امور اجتماعی و حضور اجتماعی زنان را تحت تاثیر خود قرار داده است. بر همین اساس ایشان در بیانات مختلف به تبیین دیدگاه منطقی و عقلانی اسلام درباره ابعاد مختلف حضور زن در خانواده و فعالیت نامحدود آنان در اجتماع، سیاست و مدیریتهای سطوح گوناگون پرداخته است. پوشش بانوان با خودکنترلی، عزتمندی و تکریم شخصیت بانوان زمینه ارتقای اخالقی و در نهایت سلامت حرفه ای و شغلی را درمحیط کار رقم میزند. براین اساس ، پوشش نه تنها مانع بهره وری و اثربخشی درمحیط کار نیست بلکه رعایت پوشش اسلامی ضمن حفظ شخصیت و کرامت زن از یکسو زمینه خودکنترلی و خویشتنداری آنها را فراهم میکند و با تمرکز و دستیابی به آرامش روحی و ذهنی، زمینه رشد اخلاقی سازمان و حرفه و نیز بالا رفتن بهره وری را در محیطهای کاری به همراه خواهد داشت.

ایده ایجاد دنیای اسلام یا همان تمدن بین‌المللی اسلامی، به‌عنوان پنجمین مرحله از فرآیند تحقّق اهداف اسلامی، جایگاه ویژ‌ه‌ای در اندیشه و بیانات حضرت آیت‌الله خامنه‌ای دارد. ایشان در بیانیه گام دوم انقلاب، تحقق این تمدن نوین را به‌عنوان آرمانی بزرگ و هدف نهایی انقلاب اسلامی معرفی کرده و آن را مقدمه‌ای برای «ایجاد تمدن نوین اسلامی و آمادگی برای ظهور» می‌داند. این نگاه، مبتنی بر امید به آینده و نقش فعال مسلمانان در ساختن تمدن نوین است؛ موضوعی که در آموزه‌های ادیان مختلف نیز جایگاهی بنیادین دارد. در راستای تبیین دیدگاه آیت‌الله خامنه‌ای به‌عنوان اندیشمند دینی در سه سطح فردی، اجتماعی و بین‌المللی، مقاله حاضر با روش توصیفی و تحلیلی و با بهره‌گیری از منابع کتابخانه‌ای، می‌کوشد به این سوال پاسخ دهد که گام‌‌های بینشی و رفتاری تمدن‌ساز عصر ظهور در سطح بین‌المللی از منظر آیت‌الله خامنه‌ای چه تحلیل قرآنی و حدیثی دارد؟ یافته‌های این پژوهش حاکی از آن است که مهم‌ترین گام‌‌های بین‌المللی تمدن‌ساز، دارای دو بُعد «سلوک بینشی» و «سلوک رفتاری» است. در بُعد بینشی، ایمان به خدا و باور به تحقق وعده‌های الهی و در بُعد رفتاری، عبودیت، قدرتمندی و تبرّی، از مهم‌ترین گام‌های بین‌المللی، از منظر آیت‌الله خامنه‌ای در این عرصه شمرده شده که هر دو بُعد مؤیدات قرآنی و حدیثی دارد.

استکبارستیزی به‌عنوان یکی از مؤلفه‌های اساسی در اندیشه سیاسی مقام معظم رهبریK، ریشه‌ای قرآنی و تاریخی دارد و به‌عنوان یک راهبرد کلان، در مسیر حفظ عزت و استقلال امت اسلامی مطرح می‌شود. این پژوهش با هدف بررسی ره‌آوردهای استکبارستیزی در اندیشه قرآنی امام خامنه‌ایK، به تبیین مبانی، ضرورت، و پیامدهای این رویکرد می‌پردازد. پرسش اصلی تحقیق این است که استکبارستیزی چه دستاوردهایی برای جوامع اسلامی به همراه دارد؟ فرضیه تحقیق بر این مبناست که استکبارستیزی، علاوه بر پیامدهای سیاسی و اقتصادی، آثار فرهنگی، اجتماعی و معنوی گسترده‌ای دارد. روش تحقیق توصیفی-تحلیلی بوده و اطلاعات مورد نیاز از منابع کتابخانه‌ای و بیانات مقام معظم رهبریK گردآوری شده است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که استکبارستیزی منجر به شکسته شدن هیمنه استکبار جهانی، حمایت از مستضعفان، رهایی از سلطه‌پذیری، کسب استقلال سیاسی و اقتصادی، و تقویت هویت دینی و فرهنگی در جوامع اسلامی می‌شود. همچنین، استقلال در حوزه آموزش و توسعه علمی از دیگر دستاوردهای این رویکرد است. با توجه به آموزه‌های قرآنی، استکبارستیزی نه‌تنها یک راهبرد سیاسی، بلکه یک امر فطری، عقلانی و اعتقادی است که همواره در طول تاریخ جریان داشته و نقش اساسی در پیشبرد جوامع اسلامی ایفا می‌کند.

تدبر و فهم آیات الهی مهم‌ترین وظیفه مسلمین در قبال قرآن است والبته باید منشأ عمل به پیام‌های الهی گردد. این مهم، در اکثر قریب به اتفاق توصیه‌‌های مقام معظم رهبری به حفظ قرآن، اصلی‌ترین دستواره ولُب اللباب استدلال‌هایشان قرارگرفته است. عدم توجه به این دلایل می‌تواند جامعه را به آفت «حفظ بدون تدبر در آیات شریفه و عمل به آنها»تبدیل کند که در مواقعی خطرآفرین است. معظم‌له به‌عنوان رهبر اندیشمند امت اسلامی، توصیه‌‌های اکیدی در طول مدت زعامت خود، در مورد حفظ، عنوان فرمودند. این پژوهش با رویکرد توصیفی- تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای اقدام به دسته‌بندی وتحلیل آن‌ها در دو ساحت فردی و اجتماعی نموده است. برآیند تحقیق این است که هدف رهبر فرزانه انقلاب از توصیه به حفظ، تدبر و فهم آیات، عمل به آن‌ها و ایجاد ذهنیت و معرفت قرآنی در بین آحاد مردم است که نتیجه آن رسیدن به عزتمندی فردی و اجتماعی و حرکت سریع در راستای اهداف غایی اسلام می‌باشد و البته تمام این موارد از پشتیبانی مؤیدات قرآنی و روایی برخوردار است.