جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

عنوان :

سرچشمه های اندیشه های فلسفی سنایی

نویسنده:

علی هاشمیان بجنورد؛ استاد راهنما: احمد خاتمی؛ استاد مشاور: نصرالله حکمت، ابوالقاسم اسماعیل پور

نوع منبع :

رساله تحصیلی

منابع دیجیتالی :

فهرست منابع متن ناقص پایان نامه

چکیده :

در دوران بعد از ظهور اسلام جریان‌های فکری اعم از کلام و فلسفه به مرور زمان امکان ظهور یافتند و تا قرن پنجم به پیشرفت قابل توجهی دست یافتند. سنایی غزنوی یکی از شاعران جریان‌ساز در تاریخ ادبیات فارسی و به‌ ویژه ادبیات عارفانه است که بعد از این دوران پا به عرصه‌ی وجود نهاده است و او را بنیان‌گذار شعر عرفانی دانسته‌اند. با این حال برخی از پژوهشگران بر این باورند که سنایی با فلسفه نیز آشنایی داشته است. قصد ما از این پژوهش که با استفاده از منابع کتاب‌خانه‌ای صورت گرفته این است که با معرفی سرچشمه‌های اندیشه‌های فلسفی سنایی، میزان و نحوه تأثیرپذیری او از فلسفه، مباحث فلسفی مورد توجّه او و فلاسفه‌ای که مستقیم یا غیرمستقیم بر او تأثیر گذاشته‌اند را شناسایی نماییم. برای نیل به این هدف ابتدا با مطالعه آثار سنایی اندیشه‌های فلسفی او را استخراج نموده‌ایم. سپس کوشیده‌ایم تا با بررسی آثار فلاسفه پیشین در مباحث مورد توجه سنایی، مشابهت اندیشه سنایی با ایشان را اثبات نماییم. سنایی از اندیشه‌های فلاسفه مسلمان و یونانی در هستی‌شناسی و برخی مباحث مربوط به معرفت بهره برده است ولی نمی‌توان به این نتیجه رسید که او صرفا تحت تاثیر فلاسفه بوده و راه ایشان را ادامه داده است. او در میان اندیشمندان مسلمان بیش از همه تحت تأثیرمستقیم غزالی بوده است. با این حال بهره او از اندیشه‌های ابن‌سینا نیز غیر قابل انکار است. علاوه بر این رد پایی از آرای اخوان‌الصفا نیز در آثار سنایی به چشم میخورد. برخی از نظرهای سنایی، مانند بسیاری از اندیشمندان، ریشه در آثار فلاسفه پیش سقراطی، افلاطون و ارسطو دارد ولی او در میان یونانیان بیش از همه از افلوطین تأثیر پذیرفته است. میزان تأثیرپذیری او از افلوطین به اندازه‌ای است که میتوان به این نتیجه رسید که سنایی با آثار او و با اندیشه‌های نوافلاطونی رایج در میان مسلمانان آشنایی قابل توجهی داشته است.

مشخصات اثر

عنوان :

بررسی مفاهیم و اصول خودشناسی در حکمت و عرفان اسلامی بر اساس مثنوی های عطار و سنایی

نویسنده:

حمیرا باقری بیک نژاد؛ استاد راهنما: بهمن نزهت

نوع منبع :

رساله تحصیلی

منابع دیجیتالی :

فهرست منابع متن ناقص پایان نامه

چکیده :

یکی از مسائلی که در مطالعه متون حکمی و عرفانی همیشه محل پرسش بوده است، مسئله «سرآغاز معرفت» است. در متون حکمی و عرفانی و نیز در پژوهشهایی که پیرامون این متون صورت گرفته است، سرآغاز معرفت را گاه «طلب» گفتهاند، گاه «حیرت» و گاهی نیز «معرفت نفس» یا همان «خودشناسی» دانستهاند. آنچه که مسئله ماست، پرداختن به مسئله «معرفت نفس» و یا «خودشناسی» بهعنوان «سرآغاز معرفت» و «سلوک عرفانی» و نیز جایگاه و چیستی آن و درنهایت ریشههای آن (که به اعتقاد ما در آیات و احادیث و روایات و در کل آموزههای اسلامی میباشد) است. یکی از اهداف اصلی ما در این پژوهش پرداختن به خودشناسی به عنوان نقطه آغاز در سلوک عارفانه، در عرفان اسلامی است؛ آن هم به گونهای که حق سخن ادا شود و آنگونه که شایسته و بایسته است مورد بررسی قرار گیرد. با بررسی مثنوی های عطار و سنایی، این مسئله برایمان روشن میشود که ایشان خودشناسی را بنیاد و پایه تعالی و سلوک و کمال معرفتی میدانند. تلاش اصلی ما در این پژوهش با تحلیل و بررسی متون عرفانی عطار و سنایی، اثبات این مسئله است که: شناخت آدمی از خود، او را به اصل خویشتنِ خود می برد تا در جایگاه اصلی خود در این دنیا، به مقام خلیفه فی الارض ادامه دهد. چون ذات انسانها دارای وجه الهی است، سالک در سیر و سلوک خود و نیز با تربیت ذات و صفات خویش، ارتباط خود را با خداوند حفظ می کند. پس درنتیجه از طریق خودشناسی می توان به فنا فی الله رسید. چه بهتر که درس خودشناسی به عنوان برترین علم در بین جوامع بشری معرفی گردد تا از طریق آن مردمان رستگار شوند.

مشخصات اثر

عنوان :

جایگاه مقامات طریقت در «حدیقه الحقیقه» سـنایی (همراه با تحلیــل وسنجش آن با دیگـر دیدگاه‌های عرفانی)

نویسنده:

لیلا حسن زاده

نوع منبع :

رساله تحصیلی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

ایرانداک,

کلیدواژه‌های اصلی :

علوم انسانی , : مقامات طریقت

چکیده :

هنگامی که آیین مقدس اسلام، با معارف عمیق الهی بر جهان ظلمانی و دلهای تاریک انسانها پرتو افشانی کرد و طالبان حقیقت و جویندگان کمال انسانی را از سرچشمه‌ی زلال دانش و معرفت برخوردار نمود، سبب شد تا دلهای بیدار با تعمق بیشتری در شناخت حق و راههای رسیدن به حقیقت مطلق بیندیشند و با استمداد از حق تعالی و قرآن کریم و احادیث و اقوال و سیره نبوی و اولیا، به سیر و سلوک در طریق معرفت بپردازند. این سیر و سلوک و طریقت و راه و رسم آن تصوف نامیده شد.یکی از مباحث مهم درمیان اهل تصوف و علاقمندان و رهروان سیر و سلوک صوفیانه "مقامات" است. سالک راه طریقت در رسیدن به کمالات انسانی در سیر الی الله ناگزیر از کسب، اقامت و گذر از این مقامات است. عارفان از گذشته‌های دور تا کنون تعاریف و توصیفات مختلفی از مقامات داشته‌اند و بر طبق دیدگاهی که نسبت به مقامات داشته‌اند، مراحل گوناگونی را برای آن برشمرده و تعریف کرده‌اند. در این رساله سعی بر این است که ضمن آوردن این تعاریف از سوی عارفان و ارائ? آنها، به مشترکاتی از این دیدگاهها در مقامات رسیده و به بررسی این مقامات در اثر عرفانی"حدیقه الحقیقه و شریعه الطریقه"، اثر ابوالمجد مجدود بن آدم سنایی غزنوی پرداخته شود. "حدیقه الحقیقه" از آثار معتبر عرفانی زبان و ادب فارسی و مورد توجه عارفان و مشایخ صوفیه از عصر سنایی تا به امروز بوده است.

مشخصات اثر

عنوان :

بررسی تطبیقی مسائل کلامی در حدیقه سنائی و مثنوی مولوی

نویسنده:

مریم شفیعی تابان

نوع منبع :

رساله تحصیلی , مطالعه تطبیقی

مشخصات اثر

عنوان :

بررسی تأویل و سطوح مختلف آن در حدیقه سنایی

نویسنده:

پویان لاری زاده ، علی اصغر میر باقری فرد

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

کلیدواژه‌های اصلی :

بلاغت , حدیقه , اقتضای حال , انواع تاویل

چکیده :

تأویل از ویژگی‌های مشترک زبان قرآن و متون عرفانی است. در این مقاله با تمرکز بر تأویلات حدیقة سنایی، تقسیم‌بندی‌های متنوعی برای تأویل ارائه می‌گردد. تأویل‌های حدیقه را می‌توان در دو گروه کلی تأویل مستقیم و غیرمستقیم بررسی کرد. همچنین این تأویل‌ها با توجه به اقتضای حال مخاطب، گوینده و متن به سه نوع مخاطب‌محور، گوینده‌محور و متن‌محور تقسیم می‌شود. در بررسی سطح باطنی تأویل‌های حدیقه می‌توان دریافت گاه این سطوح، چندلایه و تودرتوست. به همین سبب از مبحثی با عنوان سطوح مختلف تأویل یاد می‌شود. تمثیل در حدیقه از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. سنایی بیشتر در قالب تأویل مستقیم، معنای باطنی (تأویلی) بسیاری از تمثیل‌های حدیقه را بیان کرده است اما گاه وسعت معنایی تمثیل به‌گونه‌ای است که خواننده نیز می‌تواند با توجه به اقتضای متن و حال خود سطوح دیگری از تأویل‌ را ارائه کند. بررسی تأویلات حدیقه از منظر علم معانی و با توجه به مقتضای حال، همچنین بررسی سطوح مختلف تأویل از اهداف و نوآوری‌های این پژوهش است. تأویل آیات الهی، تأویل داستانهای پیامبران، احادیث و سخنان بزرگان، مفاهیم و اصطلاحات عرفانی، نکات اخلاقی، برجسته‌ترین موضوعات تأویلی در حدیقه است.

صفحات :

از صفحه 33 تا 64

مشخصات اثر

عنوان :

نقد جایگاه عرفانیِ سیرالعباد بر اساس ساحتهای شخصیّتی سنایی

نویسنده:

هادی جوادی امام زاده ، محمد بهنام فر

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

کلیدواژه‌های اصلی :

سیرالعباد الی المعاد

چکیده :

چکیده: مسائل اخلاقی و نقد اجتماعی- دینی از مضامین ثابت و پایه‌ای در آثار حکیم سنایی است که با زبان لطیف و تأثیرگذارِ سخنِ منظوم، به بیان این موارد پرداخته است. مثنوی سیرالعباد الی المعاد از جمله‌ی آثار سنایی است که برخی از محققان ادبی، با این تصوّر که عرفانیِ محض نامیدن این اثر، بر ارزش ادبی و جایگاه عرفانی آن می‌افزاید، رأی بر‌ عرفانی و فلسفی بودنِ آن داده‌اند؛ امّا نتایج این تحقیق که با روش کتابخانه‌ای و شیوه‌ی تحلیل محتوایی انجام گرفته، این فرضیه را که سیرالعباد، یک منظومه‌ی عرفانیِ محض نیست و هر سه ساحت شخصیتی سنایی (عارف، مداح، و ناقد اجتماعی) در این اثر، بازتاب دارد، تأیید می‌کند؛ چرا که روند مباحث در این مثنوی به گونه‌ای است که مضامین عرفانی در قالب مقدمه‌هایی جهت بیان مباحث اخلاقی، نقد اجتماعی- دینی و مدیحه‌سراییِ همراه با درخواست صله‌ی یکصد دیناری از محمد بن منصور (قاضی سرخس) نمایان می‌شوند و این سیر تغییر محتوا، رابطه‌ی مستقیمی با ساحتهای شخصیّتی سنایی در سیرالعباد داردکه از سوی برخی صاحب‌نظران مورد توجه قرار نگرفته است.

صفحات :

از صفحه 103 تا 123

مشخصات اثر

عنوان :

اقبال و گفت و گوی تمدنها

نویسنده:

محمدحسن حائری

نوع منبع :

مقاله , کتابخانه عمومی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

تهران: دانشگاه شهید بهشتی,

کلیدواژه‌های اصلی :

اقبال لاهوری , گفتگوی تمدنها در قرآن , فلسفه خودی , فلسفه فرهنگ , رابطه فلسفه و ادبیات

کلیدواژه‌های فرعی :

حکمت , شعر فارسی , پاکستان , تفکر فلسفی تاریخی تعقل , تصوف پویا , اتحاد دینی , عرفان شریعت نگر , فلسفه یونان , ادبیات عرفانی , اسکولاستیسیسم , ضرب کلیم ,

چکیده :

اقبال لاهوری در کتاب ضرب کلیم خود بر این باور ایستاده است که: اگر روزی تهران به عنوان ژنو عالم مشرق مرکز گفت و گوی تمدنها قرار گیرد سرنوشت جهانیان تغییر خواهد کرد. در این مقاله با بهره گیری از اشعار فارسی و اردو و دیگر آثار این دانشمند دیدگاه وی در زمینه برخورد با فرهنگ غرب و شیوه های بهره یابی از آن و روش گفت و گوی تمدنها باز نموده شده است و ضمن اشاره به تاثیرپذیری اقبال از اندیشه های سنایی، ناصرخسرو، مولوی، صائب، بیدل و غالب دهلوی به بررسی فلسفه فرهنگی اجتماعی وی در اسرار و رموز پرداخته شده و جایگاه شاعری و پایگاه تفکر وی مورد بحث قرار گرفته است و با اشاره به روش سخنوری پارسی گویان شبه قاره، به شیوه ای استدلالی، اقبال به عنوان عصاره تفکر ادبی و فلسفی و عرفانی ایران و نتیجه سیر طبیعی تحلیل در جهان ادب فارسی معرفی شده است.

صفحات :

از صفحه 145 تا 158

مشخصات اثر

از :	{0}
پست الکترونیک :	{1}
تلفن :	{2}
دورنگار :	{3}
Aaddress :	{4}
متن :	{5}

جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

ورود

ثبت نام

در تلگرام به ما بپیوندید