جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

معاد از جمله اصول اعتقادی مسلمانان است و بسیاری از آیات کریمه قرآن به این مبحث اختصاص‌دارد؛ که بیانگر اهمیت معاد در دیدگاه اسلام هستند. با بررسی آیات قرآنی می‌توان به حقیقت جهان آخرت و چگونگی حشر روح انسان‌ها و معاد جسمانی پی‌برد؛ که مظاهر این پدیده در روایات ائمه‌اطهار(ع) نیز کاملا مشهود است. تمامی ادیان الهی در مورد معاد و اعتقاد به آن اتفاق‌نظر دارند اما نگرش متفاوت آنها در«کیفیت معاد و روز رستاخیز» است، لذا نوشتار حاضر با هدف بررسی حقیقت صراط در قیامت و فلسفه معاد جسمانی تألیف‌یافته؛ و نگاهی منتقدانه به بخش‌هایی از کتاب«صراط مستقیم» اثر«محمدحسن وکیلی» و مقاله«معاد جسمانی» دارد. شرح معنای لغوی و اصطلاحی واژه صراط، دیدگاه قرآن در مورد صراط و جایگاه آن در روایات معصومین(ع)، نقد و بررسی نظریات ملاصدرا درباره معاد و صراط مستقیم، حقیقت صراط از منظر علمایی همچون: شیخ صدوق، شیخ مفید و آیت الله سید جعفر سیدان از دیگر مطالب مندرج در کتاب به‌شمارمی‌روند.

کتاب حاضر، نوشته «حاج میرزا جواد آقا تهرانی» از علمای حوزة خراسان در روزگار معاصر به شمار می‌رود. این کتاب، اثری است دینی، تحلیلی، استدلالی با حجم تقریباً متوسط به زبان فارسی با آمیزه‌هایی از عربی، تبیینی، دارای نثر علمی متوسط ولی پر دقت، برای عالمان و دانش پژوهان که به شیوه آموزشی قابل تدریس است که در چهار باب «خداشناسی»، «پیامبر شناسی»، «امام شناسی»، «معادشناسی» در معارف قرآن و حدیث جمع‌آوری شده است.

مسئله‌ی معاد جسمانی که در شرع مقدس اسلام به آن اشاره گردیده همواره محل اختلاف‌نظرهای زیادی بوده است به‌نحوی‌که بعضی همانند متکلمین معتقدند که معاد هم جسمانی و هم روحانی است و درعین‌حال فلاسفه را متهم به التزام به معاد روحانی تنها می‌دانند در مقابل، فلاسفه این نظر متکلمین را درست ندانسته و معتقدند که احدی از فلاسفه معاد را روحانی صرف نمی‌دانند و همگی آن را اعم از روحانی و جسمانی می‌دانند. از دیگر موارد نزاع در این مسئله می‌توان به اختلاف دیدگاه‌های بین مکتب تفکیک و پیروان حکمت متعالیه در کیفیت معاد جسمانی اشاره کرد که هریک از این دو گروه آن را به معنایی گرفته‌اند. پیروان مکتب تفکیک مخصوصاً استاد سیدان که از نمایندگان متأخر این مکتب است بر طبق اصول خاص خودشان که بیشتر برگرفته از ظواهر آیات و روایات است قائل به بازگشت همین بدن عنصری و مادی دنیا در نشئه آخرت‌اند؛ ایشان معتقدند طبق فهم عامه مردم و عرف جامعه در مسئله معاد و با استناد به‌ظاهر آیات و روایات که دال بر بازگشت همین بدن عنصری در قیامت‌اند، آنچه در روز قیامت محشور می‌شود همین بدن عنصری دنیوی است. اما در مقابل نظر پیروان حکمت متعالیه مخصوصاً استاد جوادی آملی همانند نظر موسس این مکتب یعنی ملاصدرا که متفرع بر اصول ابتکاری خویش است، بر این می باشدکه کیفیت معاد جسمانی همان‌گونه است که در آیات و روایت به آن پرداخته‌شده است اما نه به آن صورتی که فهم عرفی و قاطبه جامعه آن را برداشت می‌کنند بلکه اثبات این مطلب با استدلال عقلی و روش فلسفی است. ایشان با برشمردن اصول و تمهیداتی معاد جسمانی را اثبات می‌کنند به این صورت کهانسان در هر نشئه‌ای دارای بدنی متناسب با همان نشئه است. اهمیت مسئله به این خاطر است که معاد از اصول مسلم دین مبین اسلام است و لذا چگونگی این امربسیار مهم است تا در ایمان مسلمین خلل و باور اشتباهی راه پیدا نکند. در این تحقیق در مورد اندیشه و نظرات این دو مکتب درباره معاد جسمانی مطالعه شده و سپس به بحث و بررسی مشترکات و نکات اختلافی دو گروه پرداخته‌شده است . درنهایت در قسمت پایانی تحقیق با ذکر دلایلی به اثبات معاد جسمانی از دیدگاه حکمت متعالیه ملتزم گردیده‌ایم.