جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

امید از جمله موضوعاتی است که از ابتدای خلقت بشر همواره مورد توجه بوده، لکن بررسی‌های علمی آن قدمت چندانی ندارد؛ همه ادیان و مذاهب اخلاق‌محور، با ترسیم آینده‌ای روشن، در صدد ایجاد و تقویت روح امید در انسان‌ها بوده‌اند. اخلاق اسلامی که مبتنی بر آموزه‌های قرآن و روایات می‌باشد ابعاد مختلف این مسئله را با واژگانی چون، رجا، أمل، تمنی، طمع، انتظار، لعل، عسی، و... مورد بررسی قرار داده است. در دهه‌های اخیر روانشناسان مثبت‌نگر نیز تحقیقات وسیعی در این خصوص انجام داده‌اند؛ از منظر هر دو دیدگاه، امید یعنی «داشتن انتظار مثبت برای رسیدن به هدف»، از این رو امید به عنوان یک موقعیت انگیزشی مثبت و یک فرایند شناختی – هیجانی تعریف می‌شود که منجر به حرکت هدفمند به سوی یک هدف مشخص می‌گردد و دارای حداقل سه مولفه اصلی اهداف، تفکر گذرگاه و تفکر عامل است.در این رساله تلاش بر آن است تا وجوه اشتراک و افتراق امید از منظر اخلاق اسلامی و روانشناسی مثبت مورد بررسی قرارگیرد؛ از این رو با استفاده از منابع و مآخذ کتابخانه‌ای و با اتکای به روش توصیفی – تحلیلی و با الهام از روش معناشناسی ایزوتسو، گزاره‌های حاصل از آیات قرآن در موضوع امید، در دو بخش مفاهیم همسان و متضاد، بررسی شده است؛ شناسایی مبانی، آثار و پیامدها، موانع و متعلق امید، شاخصه‌های امید واقعی و حقیقی و نیز راهکارهای ارائه شده در جهت ایجاد و افزایش امید از دیدگاه روانشناسی مثبت و اخلاق اسلامی و مقایسه آنها از مسائل مورد توجه در این نوشتار است.از مهمترین یافته‌های تحقیق این است که مبنای امید در اخلاق اسلامی خدا، قیامت و فطرت کمال خواهی انسان بوده و در روانشناسی مثبت، مادی گرایی، معناگرایی و عموما مسائل این جهانی و فرد محور است؛ دست‌یابی به کمال مطلوب که به عنوان هدف در هر دو دیدگاه مطرح می‌شود در اخلاق اسلامی دستیابی به قرب الهی و مقام خلافت الهی مورد انتظار است و در روانشناسی مثبت، موفقیت در زندگی و برخورداری از هیجانات مثبت. تهذیب نفس، افزایش شوق و محبت به خدا، و اصلاح و تربیت و صدور اعمال نیک را از پیامدهای امید در اخلاق اسلامی می‌توان شمرد که در روانشناسی مثبت به این امور توجهی نمی‌شود. وقتی انسان از فقدان معنا در زندگی رنج می‌برد و امور زندگی مادی او را ارضا نمی‌کند فقط اعتقاد به مبدأ هستی و امید به رحمت بی‌انتهای او و لقای پروردگار روزنه‌ای در دل فرد می‌گشاید که تسلی‌بخش روان خسته و آزرده او می‌گردد و در تاریک‌ترین لحظات زندگی احساس تنهایی نمی‌کند.