جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

ترجمه ماشینی: اینکه آیا فلسفه دین می تواند آینده ای قوی داشته باشد بستگی به این دارد که آیا بتواند اشکالی را ایجاد کند که به مسائل بزرگ دین بپردازد. من دین را به صورت اکتشافی، برای اهداف فلسفه دین، به عنوان درگیر شدن واقعیت های غایی، و ابعاد نهایی تجربه، به شیوه های شناختی، وجودی و عملی تعریف می کنم. این امر مستلزم تنظیم فلسفه دین در مقیاس بزرگتری از فلسفه است که بتواند به غایت ها، چگونگی شناخت آنها و اینکه چگونه چنین فلسفه ای می تواند از خود در برابر حملات در برابر امکان وجود فلسفه های واقعیت غایی دفاع کند. فلسفه دین تنها در صورتی جالب است که بتواند با استدلال های خوب بگوید که آیا ما در هنگام درگیر شدن با آنها واقعیت های نهایی را درست دریافت می کنیم. تهدیدات آینده فلسفه دین از آن اشکالی از این رشته سرچشمه می‌گیرد که فقط در مورد چگونگی صحبت درباره دین صحبت می‌کنند یا فقط تجربه دینی را توصیف می‌کنند بدون ارائه یک گزارش هنجاری انتقادی از آنچه تجربه می‌شود. کلید حمایت از فلسفه دین که به پرسش های بزرگ می پردازد، نشان دادن این است که داشتن فلسفه غایی قابل قبول و امکان پذیر است. بخش عمده ای از این مقاله چنین فلسفه ای را به عنوان یک فرضیه قابل قبول پیشنهاد می کند. حتی اگر این فرضیه در مورد غایات در درازمدت رد شود، این تنها با ارائه یک فرضیه بهتر در مورد غایت ها خواهد بود. پایایی برای فلسفه دین که با مسائل بزرگ سروکار دارد، و نیز توسعه مخاطبان علاقه مند برای چنین فلسفه دینی مورد بحث قرار می گیرد.

بحث از «گوهر و صدف دین» یکی از موضوعات رایج در دین‌پژوهی نوین است که در بسیاری از مباحث مطرح در این حوزه، نقشی مبنایی و محوری دارد. این بحث در گذشته نیز ذیل عناوینی همچون «شریعت، طریقت و حقیقت»، «ظاهر و باطن»، «اصل و فرع»، و «پوست و مغز (قشر و لبّ)» مطرح بوده است.در میان عالمان و متفکران جهان اسلام، عارف شیعی،‌ سیدحیدر آملی یکی از شاخص‌ترین کسانی است که به این بحث پرداخته‌اند. وی از همه اصطلاحات یادشده، در این بحث بهره گرفته؛ اما تعبیر سه‌گانه نخست، در آثار او پرکاربردتر است. علت آن نیز این است که نگاه تثلیثی بر کل نظام فکری سید سایه انداخته است. وی همچنین ضمن تقسیم هرکدام از اصول و فروع دین به پنج قسم، تفسیر خاص هر کدام از اهل شریعت، طریقت و حقیقت را از این آموزه‌ها متمایز از دیگری می‌داند؛ با این تأکید که هیچ‌گاه افراد گروه‌های بالاتر، اعتقادات و اعمال مربوط به گروه‌های پایین‌تر را کنار نمی‌گذارند.فریتیوف شووان یکی از پیشگامان جریان موسوم به «سنت‌گرایی» است؛ جریانی فکری که همه آموزه‌های اساسی آن را می‌توان با نگاه مورد نظرِ این نوشتار بازخوانی کرد. مقصود این گروه از سنّت «حقایق همیشگی و همه‌جایی» است. در واقع،‌ سنت گوهری است که در زمان‌ها و مکان‌های گوناگون، صدف‌‌های مختلفی آن را احاطه کرده‌اند. به گفته شووان، اکتشاف حقایق یادشده، به دست گروه‌های زیر انجام می‌گیرد: عارفان ، روحانیون و حکیمان الهی. سنت‌گرایان همچنین بر وحدت متعالی ادیان تأکید می‌ورزند. بر اساس این آموزه، ادیان موجود در باطن و گوهر با یکدیگر وحدت دارند؛ اما در سطح ظاهر و از نظر صدف، هیچ دینی دارای اعتبار مطلق نیست. همچنین، از نظر شووان، همه ادیان دارای ظاهر و باطنی هستند؛ باطن چون از امر مطلق سرچشمه می‌گیرد، مقتضیات نامحدودی دارد؛ اما ظاهر امری نسبی است و بنابراین مقتضیات آن هم محدود است. شووان به بررسی عوامل صدف‌ساز نیز پرداخته و برای مثال، برخی از خصلت‌های اعراب را در شکل‌گیری صدف اسلام موثر می‌داند.لایه‌بندی دین، ارائه تعریفی مشابه از حقیقت و سنت، وجود اصطلاحاتی مشترک، و دسته‌بندی انسان‌ها متناظر با تقسیم دین به سه‌لایه، از شباهت‌های میان دو دیدگاه یادشده است. از میان تفاوت‌های دو مکتب نیز می‌توان موارد زیر را برشمرد: سیدحیدر برخلاف شووان، بحث گوهر و صدف دین را مقدمه‌ای برای کثرت‌گرایی دینی نساخته است. همچنین آنچه شووان و سنت‌گرایان از سنت مراد می‌کنند، و از گوهر بودن آن سخن می‌گویند، فراتر از ادیان رایج است. سخنان سید در بحث مربوط به گوهر و صدف دین، برخلاف بیانات شووان، بسیار تفصیلی و ناظر به همه اصول و فروع دین است. سرانجام سید بر پای‌بندی به شریعت (و نیازمندی دائمی به صدف) تأکید می‌ورزد؛ اما در آثار شووان چنین تأکیدی دیده نمی‌شود.