جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

پژوهش حاضر به بررسی نقش تربیتی تشویق و تنبیه از منظرحضرت علی(سلام‌الله‌علیه) می‌پردازد. از اینرو ابتدا به ذکر تعاریفی از یادگیری، آموزش، تربیت پرداخته سپس بحث در مورد تقویت مثبت(تشویق)، تقویت منفی، تنبیه انسان می‌شود و پیشینه‌ی تاریخی تشویق و تنبیه مورد بررسی قرار می‌گیرد. به اعتقاد بسیاری از روان‌شناسان تربیتی، تشویق و پاداش از مهم‌ترین انگیزه‌های پیشبرد تعلیم و تربیت به شمار می رود چه گوهر وجود آدمی و حقیقت ملکوتی او جز با تربیتی حقیقی شکوفا نمی‌شود و اگر انسان با تربیتی الهی به سوی حقیقت خویش سیر نکند، در مرتبه طبیعت خود متوقف می‌ماند و در سراشیبی نفسانیت فرو می‌غلطد و موجودی تباهگر و خونریز می‌شود و در این راه ابزار و روش‌های تشویق و تنبیه کارساز است. در بحث مبانی نظری با ذکر مقدمه به طرح بحث در دوبخش مبانی، اصول و روش‌های تربیت از دیدگاه حضرت علی(سلام‌الله‌علیه) و رابطه مبانی و اصول و روش‌های تربیت و عوامل موثر در تربیت پرداخته شده است بدلیل این‌که هیچ حرکت تربیتی بدون شناختی درست از انسان و مقصد تربیت و راه رفتن به سوی این مقصد و عوامل موثر در این راه ممکن و میسر نیست. تا حقیقت انسان تبیین نشود و ندانیم که انسان چگونه موجودی است، ملکی است یا ملکوتی، نمی‌توانیم برای تربیت او و جامعه انسانی برنامه-ریزی و اقدام کنیم. پس از شناخت انسان و حقیقت او به اهداف تربیت پرداخته شده است تا مشخص گردد که انسان با چنین حقیقتی به کدام سوی باید روی کند و غایت تربیت او چیست و با وصول به کدام اهداف کلی می‌تواند به سوی این غایت سیر کند. سپس شناخت فطرت مطرح شده است‌که فطرت آدمی آن بستر است‌که وصول به این، اهداف و غایت تربیت را میسر می‌سازد. اما این‌که چرا همگان به سوی این غایت نمی‌روند و آنچه باید در ایشان محقق نمی‌شود، به سبب عواملی درونی و بیرونی است‌که با عنوان عوامل موثر در تربیت بحث شده است. تا پیچیدگی فرایند تربیت روشن گردد لذا در این بحث، اصولی از اصول تربیت مطرح شده است‌که بدانیم برای سیر به سوی اهداف بحث شده با شناختی که از انسان و فطرت او و عوامل موثر در تربیت او داریم، هر حرکت و فعل تربیتی را بر کدام ستون‌ها بنا کنیم تا حرکت و فعلی مطلوب باشد. همچنین روش-هایی از روش‌های تربیت آمده است‌که با بهره گرفتن از آن‌ها در موارد و مواقع مناسب، بتوان راهی را که در تربیت ترسیم شده است به بهترین وجه دنبال کرد. علاوه بر این با طرح دیدگاه‌های معاصر و دیدگاه حضرت علی(سلام‌الله‌علیه) در مورد تشویق و تنبیه به بیان ضرورت تشویق و تنبیه، آداب، التزام به موضوع تشویق و تنبیه، رعایت اعتدال و میانه‌روی، رعایت عدالت و انصاف، رعایت تناسب و سنخیت، تعلق تشویق و تنبیه به عمل، پرهیز از افراط و تفریط و نداشتن اغراض شخصی پرداخته شده است و با توجه به نقش تربیتی تشویق و تنبیه در سیره حضرت علی(سلام‌الله‌علیه) در دو محور کلامی و رفتاری، به حوزه های کاربردی تشویق و تنبیه انسان پرداخته شده است. روش کار بصورت توصیفی، تحلیلی بوده به این صورت که ابتدا با توجه به مطالعات مروری از منابع مربوطه، دیدگاه‌های حضرت استخراج شده وسپس با یک استنباط ذهنی از برداشته ها به نقش تربیتی تشویق وتنبیه از دیدگاه حضرت علی (سلام‌الله‌علیه) رسیده است. نتایج نشان می‌دهد که تشویق وتنبیه در یک افق الهی می‌تواند در شکوفایی ابعاد وجود آدمی موثر وکارساز باشد