جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

عبدالقاهر جرجانی عالمی اندیشمند و متفکر شهیر ایرانی در قرن پنجم خدمات ارزنده ایی له اعجاز قرآن و ادبیات عرب نمود که نظیر آن در تاریخ به چشم نخورده است و تاکنون در اعجاز قرآنی کسی سخنی فراتر از گفته هایجرجانی ذکر نکرده است .اما با وجود خدمات ارزنده و بسیار بزرگ . تحقیقات پژوهش های بسیار کمی برای شناخت این نابغه ایرانی صورت گرفته است .وحق عبدالقادر آنگونه که شایسته است ادا نشده است در این رساله تلاش برآن است که گوشه ایی از خدمات ایشان به احیای علوم مختلف در حوزه زبان و ادبیات عربی در هشت فصل اشاره شود و به نکات مهمی اشاره شود از جمله عبدالقاهر با تالیف دو کتاب مهم خود اسرار البلاغه و به خصوص دلائل الاعجاز انقلاب زبان شناسی عرب را راقم زد .او با مطالعه آثار اساتید و بزرگان ادبیات عربی توانست زبان شناسیی را پایه رزیزی نماید و مقولاتی که جمود و ناکار آمد بود و به صورت تقلیدی منتقل می شدندرابا نظریات خویش متحول سازد و به ادب عربی و زبان شناسی جان تازه ایی ببخشد .در قرن حاضر جرجانی به خاطرر تازگی و به روز بودن بسیاری از نطریاتش مورد توجه قرار گرفته و تلاش گسترده ایی برای جستجویمشترکات نظری و عملی او با زبان شناسیمدرن آغاز شده است امروزه نظرریات ایشان در حوزهزیان شناسی عرب و غرببه عنوان نظریاتی ثابت مورد استفاده قرار می گیرند و بر مبنای آن گرایش های زبان شناسی و دستور زبان وتصویر گرایی و غیره خلق شده اند و به اتفق همه زبان شناسان معاصر غربی و جهان عرب کتاب ( دلائل الاعجاز) جرجانی تاثیر عمیقی در زبان شناسی معاصرداشته و جرجانی زبان شناس مطرح جهانوواضع علم بیان می باشد.جرجانی قرن ها پیش موضوعات و مباحث بسیاری در زمینه های بلاغی ؛نقد ادبی و معنا شناسی طرح و تحلیل کرده که امروزه نقادان و زبان شناسان معاصر آنها را به عنوان آراء و نظریاتی جدید نرح می نمایند و گفته های جرجانی باگفته های سوسور فردیناند در حالیکه قرن های از هم دور بود ه اند همخوانی دارد تا لیفات او در علم بلاغت با دیدگاه های برکوباختین مشهورترین بلاغی دانان جهان نزدیک و شباهت زیادی دارند . یکی از مشهورترین نظریات ایشان نظریه نظم است با این محتوا که کلام در هر زبانی دارای نظام مشخصی از انسجام و ترتیب است .که این نظام برای مفید بودن کلام ازجمله بندی و ترکیب دستوری تبعت می کند . یکی از عوامل شهرت ایشان به سبب نظریه نظم بود , نظریه ایی که وی در پرتو آن توانست از منظری متفاوت به اعجاز قرآن کریم بنگرد . نظریه پردازان بزرگی همچون زمخشری , فخر رازی ,سکاکی, زملکانی,یحیی بن حمزه علوی تفتازانی به وضوح متاثر از نظریه نظم جرجانی آثار خود را به رشته تحریردرآورده اند

نظریه‌ی نظم عبدالقاهر جرجانی نمایان گر چهار سده پژوهش عمیق و گسترده در فرهنگ اسلامی، برای درک راز و رمز اعجاز قرآن کریم و فصاحت و بلاغت آن است، نظریه ای که با پایان دادن به جدال دیرینه‌ی برتری لفظ یا معنا و نیز لفظ ومعنا - با هم - اساس نقد و تحلیل آثار ادبی شد. دوام و بقای هر نظریه‌ی ادبی، پس از به وجود آمدن آن به اثبات و اجرای آن در متون ادبی بستگی دارد. عبدالقاهر اگرچه خود واضع و نیز تکمیل کننده‌ی نظریه‌ی خویش است اما کسی باید این نظریه را در تمام ابعادش به طور کامل شرح و بسط می‌داد. به نظر می‌رسد پس از عبدالقاهر، این زمخشری بود که توانست نظریه‌ی نظم را به طور کامل در تفسیر «کشاف» خود به اجرا درآورد و اعجاز آخرین کتاب آسمانی را با نظم به اثبات برساند.واژگان کلیدی: عبدالقاهر جرجانی، نظریه نظم، نقد ادبی، علم معانی، زمخشری، تفسیر کشاف.