جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

فلان و فلانة با نام کامل «فلان و فلانة؛ كتاب يكشف التزييف والتضليل السیاسی في اكثر من مئة رواية من روايات العامة» نوشته عبدالرحمن عقیلی، کتابی است با موضوع کلام که به زبان عربی نوشته شده است. نویسنده در این کتاب به بررسی و رفع ابهام روایاتی از اهل سنت که در آن لفظ فلان و فلانه آمده است، می‌پردازد. مقدمه کتاب توسط محمد علی حلو نوشته شده است. نویسنده پیش از بیان محتوای کتاب درباره فلان و فلانه (نام کتاب) توضیح می‌دهد؛ آن‌ها شخصیت‌های اسلامی هستند که نامشان مخفی ولی آثارشان باقی است. نامشان در تاریخ پنهان مانده تا رسوا و مفتضح نشوند. ما در این کتاب پرده از بعضی از این شخصیت‌های ظالم یا مظلوم بر می‌داریم و خواننده خواهد دید که تزویر و دورویی بسیار زیادی میان آوارهای بزرگ نصوصی که مریض دلان آن را دسیسه کرده‌اند، مخفی شده است. فصول پنج‌گانه کتاب به بررسی روایاتی تحریف شده در شأن امیرالمؤمنین(ع)، ابوبکر، عمر، عثمان، عایشه و طرفدارانش، معاویة بن ابوسفیان و برخی از صحابه می‌پردازد.

کتاب «افشای یک توطئه» تالیف علی آل محسن است. مولف در ابتدای کتاب خود چنین می گوید: مدتی است کتاب «لله ثم للتّاریخ: کشف الاسرار و تبرئة الائمة الاطهار» از نویسنده ای انتشار یافته که خود را سید حسین موسوی نامیده است و بر پشت کتاب، خود را از علمای نجف معرفی می کند. این کتاب در محافل اهل سنت پاره ای کشورها، جنجالی فراوان و رویکردی ژرف را موجب شده است. برخی از این گروه، کتاب نام آورده را در هم کوبنده مذهب شیعه امامیه و رسوا کننده شماری از مراجع بنام دانسته اند. اما من هنگامی که در این کتاب درنگ کردم آن را کتابی پریشان و آشفته یافتم که سزاوار پاسخ نیست و شایستگی هیچ گونه عنایتی را ندارد. اما چون دیدم مخالفان شیعه، این کتاب را به شمار می آورند و از افشای دلایل آن بسیار دم می زنند و سخنان نادرست و دروغ آن را به هنگام استدلال به رخ افراد ضعیف می کشند، و از سویی مومنان در پاسخ به این کتاب پای می فشرند، خود را ناگزیر یافتم پرده از پوچی و نادرستی های آن برگیرم و ترفندها و بر بافته های آن را بیان دارم تا نادانان فریب آن نخورند و از حجت برای منحرفان و گمراهان فرو افتد. پس کتابی نوشتم و آن را «لله و للحقیقة: ردّ علی کتاب لله ثم للتّاریخ» نامیدم و در آن همه پندارهای این نویسنده را کاویدم و همه کتاب او را با خطاها و نادرستی هایش آوردم و هر نکته را چندان پی گرفتم که پرده از دروغ آن برمی گیرد و دلایل آن را از اریکه صحت به زیر می کشد. این کتاب در بردارنده فواید بسیار و منافع سترگ است، لیکن حجم بسیار یافته، زیرا نویسنده کتاب نامبرده سخنان شبهه آمیز و دروغ های بسیار در خود دارد که می بایست پرده از آنها بر گرفته می شد و بطلان آن آشکار می گشت. مولف در کتاب خود به شبهاتی مانند: عبدالله بن سبا، موضوع متعه، خمس، نگاه شیعه به کتابهای آسمانی و دیگر شبهات پاسخ داده است.

عبدالله بن سبأ و أساطير أخرى، تأليف علامه سيد مرتضى عسكرى، از جمله آثارى است كه نويسنده، به زبان عربى در نقد و رد اتهامات وارده بر مذهب تشيع به رشته تحرير درآورده است. كتاب، اثر عميقى در كشورهاى پيرو تسنّن، به‌جاى گذارده و مورد توجه دانشمندان و اساتيد دانشگاه‌هاى مصر، به‌خصوص دانشگاه الازهر قرار گرفته است. كتاب در دو جزء تدوين شده است. در جزء اول، ابتدا در بخشى با عنوان مقدمات، دو نامه و جوابيه‌اى از نويسنده و پس از آن، مطالب در دو عنوان كلى ارائه شده است. مطالب جزء دوم نيز پس از ذكر دو نامه، در ضمن دو قسم مشتمل بر عناوين متعدد ارائه شده است. در انتها نيز خلاصه مطالب آمده است. برخی مخالفان تشیع، این مذهب را ساخته شخصی به نام عبدالله بن سبأ می‌دانند، این کتاب تلاش کرده است این ادعا را باطل کند. مولف با استناد به منابع متقدم تاریخی (قبل از ۵۰۰ق.)، روایات سیف را با دیگر روایات مقایسه کرده و آ‌ن‌ها را جعلی دانسته است. نویسنده ابتدا کتاب را «احادیث سیف» نامگذاری کرده بود ولی به پیشنهاد شیخ راضی آل یاسین (مولف کتاب «صلح الحسن») نام آن را به عبدالله بن سبا تغییر داد. ترجمه فارسی این کتاب با نام عبدلله بن سبا و دیگر افسانه‌های تاریخی به چاپ رسیده است.

«اسطورة السبئیة کما تخیلها و اختلقها سیف بن عمر» اثری گرانبها از علامه سید مرتضی عسکری به زبان عربی می باشد که در آن به بررسی افسانه عبدالله بن سبأ و جاعل آن که فردی به نام سیف بن عمر است می پردازد. در مورد منشأ پیدایش شیعه عده ای از فردی به نام عبدالله بن سبأ یاد کرده اند. نویسنده در این کتاب به بررسی وجود یا عدم فردی به نام عبدالله بن سبأ می پردازد و از این رهگذر به بررسی راوی اصلی این افسانه که سیف بن عمر باشد پرداخته است. در شرح حال سیف آورده اند که او بغدادی و در اصل کوفی بوده و گفته اند که سیف در سال 71 ق در زمان خلافت هارون الرشید از دنیا رفته است. او دارای دو کتاب به نام های «الرده الکبیر و الفتوح» و «الجمل و مسیر عائشه و علی» است که در کتاب اول حوادث تاریخی نزدیک به رحلت تا زمان خلافت عثمان و در کتاب دوم از شورش علیه عثمان، کشته شدن او و جنگ جمل سخن به میان آورده است. علامه عسکری در مورد چگونگی انتشار این افسانه در کتب تاریخی اینگونه می فرمایند که این مطلب در کتاب سیف بن عمر به نام «الجمل و مسیر عایشه و علی» آمده است و طبری، ابن عساکر، ابن ابی بکر و ذهبی به صورت مستقیم از این کتاب مطلب را نقل کرده اند و ابن اثیر و ابن کثیر و ابن خلدون از طبری اخذ کرده اند و مورخان و مستشرقان بعدی به آنها اعتماد کرده و آن را پذیرفته اند. مؤلف علاوه بر این کتاب در کتاب های دیگر خودش مثل «عبدالله بن سبأ و اساطیر اخری» و «خمسون و مائه صحابی مختلق» نیز به عدم وثاقت سیف بن عمر اشاره کرده است. ایشان در این کتاب از طریق مقایسه بین روایت سیف بن عمر و روایات دیگران از حوادث تاریخی و مشاهده تفاوت های فاحش بین آنها به این نتیجه رسیده است که سیف بن عمر کذاب و دروغگو است و بسیاری از حوادث و شخصیت ها را جعل می کند. البته فقط شیعیان نیستند که وی را از درجه اعتبار ساقط می دانند بلکه علمایی از اهل سنت مانند یحیی بن معین، نسایی، ابن حماد عقیلی، ابن ابی حاتم، ابن حبان و دارقطنی او را ثقه نمی دانند و به احادیث او توجهی روا نمی دارند. در بخشی از این کتاب سه روایت اصلی از سیف بن عمر که در آن به وجود عبدالله بن سبأ اشاره شده است بیان و نقد می شود. نویسنده در نقد سندی روایات به این مطلب اشاره می کند که می توان سند این افسانه را به دو قسم تقسیم کرد: 1) سند کسانی که سیف از آنها این روایت را نقل کرده است مانند عطیه و یزید الفقعسی که مؤلف هر دوی آنها را جعلی می داند؛ چرا که در کتب تراجم و انساب از آنها ذکری به میان نیامده است. 2) سند کسانی که آنها از سیف این روایت را نقل کرده اند مانند السری که دروغگو است و شعیب که مجهول است. علامه سپس به وجود این افسانه در کتب مرجع تاریخ اسلامی می پردازد و راویان آن را مورد بررسی قرار می دهد و مشخص می کند که همه آنها یا دروغگو هستند یا نمی توان به وثاقت آنها پی برد و مجهول هستند. مؤلف با تحلیل این منابع به بررسی تمام راویان موجود در اسناد سیف بن عمر پرداخته و نشان داده است که سیف چگونه در اسناد و به وسیله راویانی که وجود خارجی ندارند این موضوع را ساخته و پرداخته است. همچنین در این کتاب تمام روایات منقول از ابن سبأ نقد و بررسی شده است. نویسنده در نهایت به این نتیجه رسیده که شخصیت عبدالله بن سبأ ساختگی و توسط سیف بن عمر از مورخان و راویان هم عصر بنی امیه ساخته شده است.

حدیث ثقلین که در بسیاری از کتاب های معتبر نقل شده بدین صورت است که رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: «انّی تارکٌ فیکمُ الثقلینِ: کتابَ اللّهِ عز و جلَّ و عترتی ــ کتابُ اللّه حبلٌ ممدودٌ مِنَ السماءِ الی الارضِ و عترتی اَهلُ بیتی ــ و انّ اللطیفَ الخبیرَ اخْبَرَنی اَنّهُما لَنْ یَفْتَرِقا حَتی یَرِدا' علیَّ الحَوضَ، فَانْظُرونی بما تَخْلُفُونی فیهما». اين حديث را صدها پيشوا و حافظ حديث از قرون مختلف، از حدود چهل زن و مرد صحابى از پيامبر خدا صلى اللّه عليه و آله به طرق زيادى نقل كرده اند. از آن جا كه در ثبوت سند اين حديث و محتواى آن ترديدى نيست؛ برخى از مغرضان به جعل روايت وصيت به كتاب و سنت پرداخته و آن را به عنوان حديث ثقلين مطرح كرده اند. در اين راستا روايتى از اهل تسنن نقل شده كه پيامبر خدا صلى اللّه عليه و آله فرمود: «من در ميان شما دو چيز گران بها را باقى مى گذارم: كتاب خدا و سنتم». کتاب «رسالة في حديث الوصية بالثقلين الكتاب و السنة»، به بررسی و نقد این حدیث جعلی می پردازد.

قرآن کریم به مسلمانان دستور داده است که هر آنچه را رسول خدا گفت، بگیرند و از هر آنچه نهی کرد، اعراض کنند. از همین رو سنت و سیره نبوی پس از قرآن کریم، منبع احکام اسلامی است. سنت رسول خدا را صحابه و کسانی که آن حضرت را دیده بودند نقل کرده اند؛ و نویسندگان و علمای اسلامی آنها را در کتابهای خود جمع کرده اند تا چراغ راهی برای مسلمانان باشد. اما از آنجایی که نقل کنندگان با حافظه ها، دیدگاه ها و اغراض مختلف به نقل سیره رسول خدا پرداخته اند، دانشمندان علم حدیث برای تشخیص سره و ناسره منقولات سیره نبوی به تدوین کتب صحاح (احادیث صحیح از سنت نبوی) و کتب موضوعات (احادیثی که جعل شده است) همت گماشتند. تأمل و تحقیق در این کتابها ثابت کرد که نویسندگان این گونه کتابها نیز در کتابهای خود، دچار خطا شده اند و گاه حدیث صحیحی را مجعول، و حدیث مجعولی را صحیح قلمداد کرده اند. از این رو بایسته است که برخی از احادیث این گونه کتابها با موازین تشخیص سره و ناسره حدیث بازخوانی شوند. کتاب «رسالة في حديث الاقتداء بالشيخين» نوشته آیت الله سید علی حسینی میلانی به بررسی یکی از احادیث نقل شده در کتاب صحاح می پردازد، تا نشان دهد که حدیث مجعولی، با لباس صحیح در این کتابها نشسته است. حدیث اقتدا به شیخین چنین است: «اقتدوا باللذين من بعدي ـ أبي بكر و عمر؛ پس از من به ابوبكر و عمر اقتدا كنيد». اهمیت بحث درباره این حدیث جعلی از این جهت است که سندی برای اتفاقات و احکام اسلامی قرار گرفته است؛ چرا که برخی برای خلافت ابوبکر و عمر بدان استناد کرده اند و در کنار آن، برخی فقها به فتاوای آن دو – که برخی از این فتاوا خطا بوده اند - در فقه اسلامی حکم داده اند و مخالفت با نظر آن دو را حتی در موارد اشتباه جایز نمی دانند و ...

یاران مسلمان پیامبر را صحابه می نامند؛ اینان کسانی هستند که صحبت رسول خدا صلی الله علیه و آله را درک کرده و بدیشان ایمان آورده اند. اینان یکی از طرق نقل سخن و سیره رسول خدا صلی الله علیه و آله به شمار می روند. از طرف دیگر به جهت مصاحبت با رسول خدا صلی الله علیه و آله، در میان مسلمانان دارای منزلت و شأن هستند؛ به طوری که برخی با انتساب سخنی به رسول خدا آنان را همچون ستارگانی هدایت گر معرفی کرده اند که پیروی از هر یک از آنان باعث هدایت، رستگاری و نجات اخروی خواهد شد (أصحابي كالنجوم بأيّهم اقتديتم اهتديتم؛ اصحاب من به سان ستارگان هستند به هر كدام اقتدا كنيد هدايت خواهيد يافت). تاریخ و سیره مسلمانان صدر اسلام تناقض رفتاری و اختلاف بسیاری بین آنان به نمایش گذارده است از همین رو برخی از دانشمندان اسلامی در صحت انتساب سخن «ستارگان هدایت» به رسول خدا تردید کرده و آن را ساختگی می دانند. کتاب «رسالة في حديث اصحابي كالنجوم» اثر آیت الله سید علی حسینی میلانی به اثبات دروغ بودن اين حديث مي پردازد؛ چرا که رفتار برخی از صحابه با هدایتگری آنان سازگاری ندارد.

در برخی از کتاب های اهل سنت روایتی است که رفتار و اعمال خلفا را توجیه می کند و یا به اعمال و رفتار مغایر با احکام اسلامی آنها را صورت شرعی می دهد. این روایت چنین است: عليكم بسنتي و سنة الخلفاء الراشدين؛ به سنت من و سنت خلفاى راشدين تمسك جوييد! از آنجایی که از اين حديث به عنوان دستاويز برخی از اعمال مغایر با احکام اسلامی و سند توجيه كننده رفتار خلفا و امرا بهره بردارى شده، آیت الله سید علی حسینی میلانی در کتاب «رسالة في حديث عليكم بسنتي و سنة الخلفاء الراشدين» به بررسی این روایت پرداخته است، تا نشان دهد که این روایت، ساختگی است و از سوی موالیان معاویه جعل و منتشر شده است.

در برخی از کتاب‌ های اهل سنت روایت‌ هایی در مناقب خلفای سه‌ گانه آمده است. نکته‌ جالب توجه در این روایات اینکه این اسامی، به ترتیب (ابوبکر، عمر و عثمان) در این روایات ذکر شده‌ اند. آیت الله سید علی حسینی میلانی در کتاب «رسالة في الاحاديث الواردة في الخلفاء على ترتيب الخلافة»، با بررسی و نقد این روایات نشان داده است که بسیاری از روایات این چنینی جعلی و ساختگی هستند.

يكي از احاديث بى پايه بخارى حديث ساختگى، خواستگارى حضرت على عليه السلام از دختر ابوجهل است. طبق اين حديث: اميرالمؤمنين عليه السلام در عهد رسول خدا صلى الله عليه و آله و در زمان حيات فاطمه زهرا سلام الله عليها از دختر ابوجهل خواستگارى كرد. اين حديث، در واقع در سرزنش امير مؤمنان على عليه السلام است و شأن و منزلت ايشان را زير سؤال مى برد; به همين جهت مؤمنان به هيچ عنوان چنين حديثى را باور نمى كنند. چگونه ممكن است كه رسول خدا صلى الله عليه و آله چنين سخنانى را بر زبان جارى كرده باشد و حال آن كه از آغاز اسلام تا هنگامه رحلتش، به بيان و ترويج فضايل و مناقب امير مؤمنان على عليه السلام در ميان مردم مى پرداخت؟ كتاب «رسالة في حديث خطبة علي بنت ابي جهل» نوشته آيت الله سيد علي حسيني ميلاني به نقد و بررسي اين حديث مجعول مي پردازد.