جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

امامت بر پایه باور شیعه از اصول دین و چگونگی آن به وحی الهی و نصّ است و مردمان در نصب آن اختیاری ندارند و بنا بر اعتقادات شیعه، آیات قرانی و احادیث بسیاری از سنت نبوی، بر این حقیقت دلالت دارد. مفسران نحله های اسلامی از دیرباز دراین‌باره به بحث و فحص پرداخته‌اند، عالمان شیعه آیاتی را برای اثبات مدعای خود با یاری روایات تفسیر کرده‌اند و عالمان اهل سنت کوشیده‌اند با نقدها و ایرادهای مختلف چگونگی استدلال عالمان شیعه را در دلالت آیات قرآنی بر امامت و ولایت علوی و اهل-بیت? ردّ کنند. در میان مفسران متاخر اهل سنت، چگونگی رویارویی شهاب الدین سید محمود آلوسی(1217-1270ق) از جایگاه ویژه‌ای برخورداراست. او ادیب، متکلم و فقیه بلندآوازه‌ای است که روزگاری جایگاه افتاء داشته و به مفتی بغداد معروف بوده است. آلوسی با آنکه خود شافعی مذهب بود اما گرایش به آرای ابوحنیفه، در آثار او هویداست. وی در مدح سلاطین و وزرای عثمانی مبالغه می‌کرد، البته علی‌رغم ارادت آلوسی به اهل بیت?، سیطره عقاید ابن‌تیمیه و به ویژه شاه ولی‌الله دهلوی، صاحب کتاب ضد شیعی «تحفه اثنی عشریه»، بر همه آثار و تالیفات او مشهود است. مهمترین آیات الهی مورد استناد امامیه در اثبات اصل امامت، آیات ولایت، تبلیغ، اکمال، صادقین، هدایت، تطهیر، مودّت و مباهله می‌باشند که شبهات زیادی از سوی اهل سنت در خصوص دلالت آنها وارد شده، نقش آلوسی گردآوری شبهات علمای سلف و ارائه آن با ادبیات معاصر خود، به نسل جدید بوده است، وی در کتاب تفسیر خود «روح‌المعانی»، ذیل حدود پنجاه آیه، از جمله آیات فوق، به طرح شبهاتی پیرامون اعتقادات شیعه پرداخته است که در پژوهش حاضر شبهات آلوسی در خصوص آیات ولایت و امامت، به دقت تبیین شده و با استفاده از منابع تفسیری، کلامی و روایی شیعه و همچنین جوامع روایی و منابع تفسیری اهل سنت، پاسخ‌های دقیق و منطقی به آنها داده شده است. واژگان کلیدی: نبوت، امام، امامت عامه، امامت خاصه، ولایت تکوینی، ولایت تشریعی، خلافت و جانشینی، اهل‌بیت، عصمت، علم الهی

پیوست در منابع دیجیتالی

چکیده ندارد.

در فصل اول رساله حاضر ابتدا به تبیین مفهوم واژه غلو پرداخته و آنگاه تشرفی داشته به آستان مقدس کلام الهی و اشاراتی از آن کلام کریم را در باب معضل غلو عرضه داشته است. در فصل دوم تاریخچه ای مختصر از برخی فرق غلات با تفکیک به دو دوره قبل و بعد از غیبت کبری ارائه گردیده است. در فصل سوم به ارائه تحلیلهایی در باب جریان غلات پرداخته شده است.در فصل پایانی به مبحث نقد روایات -بعنوان ضرورت حیاتی منتج از مباحث پیشین پرداخته شده است.

چکیده ندارد.

چکیدهاز دیدگاه امامیه، ولایت ائمه اطهار (علیهم السلام)یکی از اصول اعتقادی است که در دو جنبه «تشریعی» و «تکوینی» ظهور می‌یابد. بر اساس مطالعات اولیه عبارت «ولایت تکوینی» ـ : سرپرستی موجودات جهان و تصرف عینی داشتن در آنها ـ اصطلاحی جدید در موضوعات علم کلام می‌باشد در حالی که این مفهوم از دوران حضور ائمه ^ مطرح بوده است، و تاکنون در این زمینه آثار زیادی نگاشته شده و شبهات زیادی نیز بر آن وارد شده است.«ولایت تکوینی» امام در میراث ائمه ^ و اصحاب آن بزرگواران" موضوع رساله حاضر است که با هدف به تصویر کشاندن ولایت تکوینی امام در بازه زمانی رحلت رسول اکرم ’ تا آغاز غیبت کبری نگاشته شده است. در این رساله سعی شده از منابع روایی و تاریخی که نزدیکتر به دوران عصر حضور نوشته شده اند، استفاده شود.بیان این نکته ضروری است که علی رغم اهمیت فراوان موضوع «ولایت تکوینی» در علم فلسفه و نیز عرفان اسلامی، این رساله به طور خاص در حیطه علم کلام اسلامی و با روش تاریخی ـ کلامی به موضوع پرداخته و متعرض پژوهش‌‌های انجام شده در فلسفه و عرفان و تصوف نشده است.کلید واژگان: ولایت، امام، ولایت تکوینی، اصحاب، غلو

روزگار امامت امامان(علیهم‌السلام) نشانگر آن است که دوران پیشوایی امام رضا (علیه‌السلام) با سایر ائمه (علیهم السلام) از جهات متعددی متفاوت بوده است. فضای فرهنگی-زمانی، حضور جریانات دینی-فرهنگی در خراسان و نیز عالمان و روشن‌فکران به عنوان نمایندگاننحله ها، مذاهب و ادیان در مجموع فضائی متفاوت را رقم می‌زد. در چنین فضائی، مناظرات امام (علیه‌السلام) در مجموع سیره پیشوایان از برجستگی ویژه‌ای برخوردار است.این مناظرات به لحاظ گوناگونی مخاطبان و تفاوت فضاهای گفت‌وگو از جهت درونمایه بسیار گسترده، ژرف و دارای ابعاد عظیمی است که در این پژوهش فقط از یک زاویه یعنی تجلی آموزه‌های قرآنی در مناظرات بدانها می‌پردازیم، تا بنگریم قرآن چگونه در این آموزه‌ها بازتاب یافته و امام (علیه‌السلام) با چه روشی از آموزه‌های قرآن بهره برده اند. بررسی لقب ویژه امام (علیه‌السلام) یعنی عالم آل محمد (علیهم‌السلام) و پیوند آن با فضای فرهنگی و اعتقادی، و نیز مناظرات و آنگاه تحلیل مفهومی و اصطلاحی مناظرات و طبقه‌بندی کردن درونمایه مناظرات امام (علیه‌السلام) موضوعاتی است که مورد بررسی قرار گرفته است. اگر در ضمن گفت‌وگو و مناظره ای به سبب نزول پرداخت شده و برای تفسیر آیه‌ای از آیه دیگر بهره برده شده است این‌ها همگی تحلیل گردیده است. مناظرات بر اساس مباحث توحید و صفات و افعال الهی، عصمت انبیاء و امامت پیشوایان طبقه‌بندی شده و با تأمل در نصوص، شیوه‌های بهره ‌گیری امام (علیه‌السلام) از آیات در تمتع، تحلیل و گزارش موضوعات یاد شده را گزارش نموده‌ام.

موضوع انسان سالم و مفاهیم مربوط به آن به طور عمده در دهۀ ۱۹۵۰و ۱۹۶۰ و با کارهای راجرز و مازلو رسمیت یافت؛ اما در برداشتی کلی‌تر، مفاهیم انسان سالم تنها محدود به حوزه‌های روانشناسی نبوده بلکه در طول تاریخ اندیشمندان حوزه‌های گوناگون برداشت‌هایی دربارۀ توصیف انسان سالم و چگونگی رفتار و عملکرد آن داشته‌اند. مفاهیم و آموزه‌های مرتبط با انسان سالم را می‌توان در حوزه‌های فکری نزدیک به روانشناسی مثل روان‌تحلیل‌گری، رفتارگرایی، شناختی، انسان گرایی و... یافت. حتی در نظریات فلاسفه و علمای اخلاق همچون افلاطون، ارسطو و ابن‌سینا و همچنین در اندیشه‌های ادیان و مذاهب، فلسفه‌های سیاسی و اجتماعی و نیز رگه‌هایی از روانشناسی انسان سالم و دیدگاه‌های مربوط به آن یافت می‌شود.تعاریفی که روانشناسان غرب از سلامت و بهداشت روانی دارند تنها به ابعاد جسمانی، روانی و اجتماعی پرداخته و از معنویت که مهمترین بعد وجودی انسان است غفلت شده است. از این‌رو در این تحقیق تلاش شده است تا به بررسی ویژگی‌های انسان سالم از نگاه جامع نگر اسلامی در منابع اصیل آن یعنی قرآن و نهج‌البلاغه پرداخته شود. در این پژوهش برای شناخت انسان سالم از منظر قرآن و نهج‌البلاغه، به بررسی صفات پسندیده‌ای که مورد مدح و ستایش قرار گرفته بود، پرداخته و این صفات در دو دستۀ صفات نفسانی هدایتگر و صفات نفسانی عمل‌کننده و کارگزار دسته بندی شد. صفات هدایتگر، برخی از صفات نفسانی هستند که در سیر اخلاقی انسان نقش هدایت‌گری دارند این صفات نفسانی، روشنگر راه قوای تاثیر گذار در انسان بوده و شامل «ایمان»،«علم» و «حکمت» هستند. صفات نفسانی عمل کننده و کارگزار، به آن دسته از صفات انسان گفته می‌شود که در سایۀ هدایت‌گری صفات هدایت‌گر تحقق می‌یابند و آثار خاصی را نیز در حوزۀ رفتار در پی دارند. پس از آن صفات نفسانی کارگزار در سه بعد ارتباطی انسان که شامل ارتباط انسان با خداوند، خود و دیگران است، مورد بررسی قرار گرفته است.

مجاهد بن جبر از صدر مفسران تابعی است و در تفسیر رتبه درخشانی دارد، این تحقیق به دنبال اعتبارسنجی مبانی و آراء تفسیری مجاهد بن جبر و مقایسه آن با دیدگاههای اهل بیت(ع)است. هدف این تحقیق به دست آوردن مبانی و روش تفسیری مجاهد بن جبر و نیز تحلیل آراء تفسیری او و کشف صحت و سقم و میزان اعتبار آن ها بر اساس مقدار موافقتشان با دیدگاههای اهل بیت(ع) است. در این تحقیق با مراجعه به کتب و منابع عربی، فارسی و مقالات علمی پژوهشی مرتبط، به دست آمد که تفسیر پذیری قرآن، وجود سطوح و ساحت های قرآنی، حجیت عقل با دونوع رویکرد عقل مصباح و عقل منبع، به ویژه عقل تأویل گرا، حجیت سنت پیامبر اسلام(ص) و حجیت قول صحابه، از مبانی مورد پذیرش مجاهد در تفسیر قرآن می باشد. از مجاهد تصریحی در پذیرش حجیت سیره اهل بیت(ع) در تفسیر قرآن به دست نیامد، هر چند اقوالی در فضایل و مناقب اهل بیت(ع) را نقل کرده است. نظریه روشنی نیز از مجاهد درباره روش و مکتب تفسیری وی در دست نیست، اما بررسی و تحلیل آراء تفسیری او، محقق را به روش تفسیری قرآن به قرآن، تفسیر لغوی، تفسیر آیهبا تعیین مصداق، تفسیر آیه با حمل بر معنای مجازی و استعاری، تفسیر اشاری با ذکر معنای باطنی، رهنمون می کند. در حوزه روایات، بیشترین اختلاف بین آراء او و دیدگاههای اهل بیت(ع)درباره روایات فقهی است، در حالی که برخی از روایات اعتقادی مجاهد، خصوصا در حوزه عقل تأویل گرا، مانند عدم رویت باری تعالی، باور به عدم تجسیم و تشبیه ذات اقدس الهی، از بارزترین آراء اوست که همسو و هم جهت با اقوال اهل بیت (ع) است.

چکیده ندارد.