جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

ترجمه ماشینی: زمانی که بی نظیر بوتو در سال 1988 نخست وزیر پاکستان شد، عده ای مدعی شدند که این یک حمله کفرآمیز به سنت اسلامی است، زیرا به ادعای آنها هیچ کشور مسلمانی هرگز توسط یک زن اداره نشده است. در این کتاب فوق‌العاده جدید، فاطمه مرنیسی نشان می‌دهد که آن دسته از مدافعان سنت اسلامی نه تنها گمراه، بلکه در اشتباه بودند. او به پانزده قرن اسلام نگاه می‌کند و تاریخ پنهان زنانی را آشکار می‌کند که افسار قدرت را در دست داشتند، اما زندگی و داستان‌ها، دستاوردها و شکست‌هایشان تا حد زیادی فراموش شده است. ملکه های اسلام چه کسانی بودند؟ چگونه به سلطنت رسیدند و چگونه حکومتشان به پایان رسید؟ آنها چه نوع ایالت ها را اداره می کردند و چگونه قدرت خود را اعمال می کردند؟ مرنیسی با پیگیری این سؤالات و سؤالات دیگر، داستان های پانزده ملکه، از جمله سلطان رادیه را که از سال 1250 تا زمان مرگ خشونت آمیزش به دست یک دهقان در دهلی سلطنت کرد، بازگو می کند. ملکه های جزیره که در مالدیو و اندونزی حکومت می کردند. و ملکه های عرب مصر و سلسله شیعه یمن. این یمنی‌ها بودند که به ملکه‌ها عنوانی اعطا کردند که تنها متعلق به آنها بود - بلگیس الصغره یا «ملکه جوان شیبا». مرنیسی این تحقیق تاریخی جذاب را با تأمل در پیامدهای آن برای شیوه‌های اعمال سیاست در جهان اسلام امروز به پایان می‌رساند، جهانی که در آن زنان، در حالی که عموماً تحصیل‌کرده‌تر از پیشینیان خود هستند، تا حد زیادی از حوزه سیاسی کنار گذاشته شده‌اند. این کتاب قدرتمند و جذاب که یکی از اصیل ترین و متمایزترین صداهای جهان اسلام است، مورد توجه علاقه مندان به جامعه و سیاست اسلامی خواهد بود.

آیین گرامیداشت و رونمایی مجموعه آثار نقش شیعه در پیدایش و گسترش علوم اسلامی، در تاریخ ۲۹ مهر ۱۴۰۰، در سالن همایش های رسول اعظم (ص) واقع در مدرسه علمیه امام کاظم (ع) قم برگزار شد.‌ در این آیین از ۱۷ اثر علمی تولید شده در موضوع نقش شیعه در پیدایش و گسترش علوم اسلامی رونمایی شد.‌

با تسلط مسلمانان بر اندلس، به مرور آئین و فرهنگ اسلامی در میان ساکنان آنجا گسترش یافت . با این همه به ‌رغم آنکه اندیشه‌های مختلف دینی و گرایش های گوناگون مذهبی مجالی برای بروز و ظهور در اندلس (در دوره اسلامی) به دست آوردند، تشیّع در شمار معدود مذاهبی بود که اساساً فرصتی برای بیان مبانی اعتقادی خود به دست نیاورد و به سبب وجود عواملی چند، راه برگسترش و تثبیت اندیشه‌‌های شیعی در اندلس بسته شد.پرسش اصلی در این پژوهش آن است که علل و عوامل عدم گسترش وناپایداری تشیّع در اندلس چه بود و سیاست ها و برنامه های حکمرانان اندلس خاصه امویان چه تأثیری در این موضوع داشته است؟یافته های نگارنده در پاسخ به سوال اصلی تحقیق از این قرار است که: اندلس از زمان فتح تا سرنگونی خلافت اموی در قرطبه ماهیتی اموی داشت که سیاست های خود را بر مبنای نادیده گرفتن حق اهل بیت استوار ساخته بود.امویان با حمایت همه جانبه ازمذهب مالکی ، مجال هر گونه فعالیت را از دیگر مذاهب،خاصّه تشیّع سلب کردند.انکار حقایق شیعه و انتساب به یهودیّت و مسیحیّت، مبارزه فراگیر با حکومت های شیعی در خارج از اندلس، نگارش آثاری بر ضد شیعه و اعتقادات آنها و جلوگیری از انتشار هر گونه مطلبی درباره عاشورا، پوشاندن واقعیّات تاریخ تشیّع، تشویق به ردّیه نویسی در مسائل شیعی و سرکوب حرکت ها و قیام های شیعی همگی ازجمله اقدام های حکومت اموی بر ضدّ تشیّع در اندلس بود.این اقدام ها باعث شد تا فعالیت ها و کوشش های پیروان تشیّع در اندلس به گونه ای آشکار محدود شده و شیعیان از بیان باورها و انجام مراسم مذهبی خود باز مانند.تنها پس از برافتادن امویان بود که شیعیان فرصتی هر چند کوتاه به دست آورده،با تأسیس خلافت حمودی توانستند شمّه ای از حضور سیاسی- فرهنگی خود را در اندلس نشان دهند.با این همه به دلیل دور ماندن آنها از مراکز علمی، نهاد ها و عالمان و نظریه پردازان دینی و مذهبی خود، آشنایی چندانی با مبانی فکری اندیشه های کلامی و فلسفی شیعه نداشتند. این پژوهش بر اساس روش تحلیلی و با استفاده از منابع،مآخذ و مطالعات تاریخی صورت گرفت.از این رو پرداختن به علل و عوامل عدم گسترش و زمینه های ناکامی تبلیغات شیعیان در اندلس و نیز علل ناپایداری این مذهب در آن سرزمین موضوعی بدیع و پژوهشی نوآورانه بود که لزوم بررسی و تحلیل منابع تاریخی را ایجاب می کرد.

از جمله تلاش هایی که در تدوین این کتاب صورت گرفته کاوش در تاریخ فرهنگ ایران در جهت یافتن ریشه های محبت اهل بیت علیهم السلام و تشیع در میان ایرانیان بوده است. تبیین علمی نقش شیعه در فرهنگ و تمدن اسلام و ایران به دو طریق صورت پذیرفته است. نخست، شناساندن نقش تعیین کننده حوزه ها و مدارس علمی شیعه، طی قرون متمادی، در گسترش و تعمیق فرهنگ و تمدن اسلامی، دوم، معرفی آثار و خدمات برجسته دانشمندان بنام و رجال شیعه در شاخه های گوناگون. کتاب حاضر تلاش مولف کتاب برای تبیین نقش شیعه در شکل گیری و پیشرفت فرهنگ و تمدن اسلام و ایران است. نویسنده خود در این زمینه می گوید: «از جمله تلاش هایی که در تدوین این کتاب صورت گرفته کاوش در تاریخ فرهنگ ایران در جهت یافتن ریشه های محبت اهل بیت علیهم السلام و تشیع در میان ایرانیان بوده است.» دکتر ولایتی در مقدمه کتاب حاضر ضمن بررسی تاریخ معاصر و ارزیابی مبارزات مردم ایران علیه استعمار به چگونگی گسترش تشیع و اندیشه شیعی در ایران اشاره کرده و پس از بررسی اجمالی سیری تاریخی در مقدمه کتاب، به کنار هم قرار گرفت هویت ایرانی و اسلامی در عصر صفویه اشاره می کند. در کتاب حاضر نگارنده در دو فصل به نقش مدارس و حوزه های علمیه شیعه در گسترش علوم می پردازد. وی در فصل اول کتاب نگاهی به تاریخچه حوزه ها و مدارس علمی شیعه انداخته و فصل دوم را به روش ها، مواد و منابع درسی حوزه های علمی شیعه اختصاص داده است.

از دهه‌ پنجاه قرن بیستم میلادی اندیشمندان مسلمان تلاش‌های فزاینده‌ای برای بازیابی هویت خویش و بازگشت به دوران طلایی تمدن اسلامی انجام داده‌اند. بنابراین، بحث چگونگی و سیر انحطاط تمدن اسلامی به مباحث کلیدی تبدیل شد و تئوری‌ها و خوانش‌های مختلف از سوی اندیشمندان پدیدار شد. آنها به‌دنبال واکاوی عوامل انحطاط و بیان راهکارهایی برای برون‌رفت از آن بودند؛ ازجمله این متفکران می‌توان به محمد ارکون الجزایری و حسن حنفی مصری اشاره کرد. روش تحقیق این رساله توصیفی-تحلیلی است، که به بررسی انحطاط تمدن اسلامی از منظر محمد ارکون و حسن حنفی می‌پردازد. ارکون و حنفی به بررسی و نقد انحطاط تمدن اسلامی پرداختند و از نقد سنت اسلامی، تمدن غربی و مدرنیته در راستای ارائه راهکارهایی برای برون‌رفت از انحطاط بهره برده‌اند. پروژه‌های آنها با دو گفتمان متفاوت؛ اما دارای اشتراکات و افتراقات متعددی است. می‌توان گفت به نوعی معرفت‌شناسی تاریخی است و با عبور از شیوه روایی، قرائت متون، بررسی سنت و مولفه‌های منحصر به فرد در آموزه‌های اسلامی به بررسی راه‌های برون‌رفت از انحطاط پرداخته‌اند. پرسش‌های اصلی این پژوهش عبارتنداز: دیدگاه محمد ارکون و حسن حنفی درباره انحطاط تمدن اسلامی چیست؟ ارکون و حنفی چه راهکارهایی در قبال برون‌رفت از انحطاط تمدن اسلامی ارائه کرده‌اند؟ مهم‌ترین رویکردهای کاربردی ارکون و حنفی برای بررسی پدیده انحطاط تمدن اسلامی چیست؟ یافته‌ها: ارکون و حنفی، سنت اسلامی-عربی را به‌عنوان امری غیرقابل انکار و گسست‌ناپذیر از جهان اسلام-عرب می‌پندارند و معتقدند که ریشه انحطاط در سنت نهفته است؛ آنها با کاربست و تاثیرپذیری از رویکردها و مکاتب غربی همچون پدیدارشناسی هوسرلی، دیرینه‌شناسی فوکویی، تاریخی‌گری و...، در مطالعه پدیده انحطاط، قائل به بهره‌گیری از اندیشه‌های غربی در راستای نقد تمدن اسلامی هستند. راه‌کارهای ارکون و حنفی از کانال طرح‌واره‌های آنها یعنی «نقد عقل اسلامی»، «اسلام‌شناسی کاربردی»، «بازسازی سنت» و «غرب‌شناسی» می-گذرد. در این ارتباط به نظر می‌رسد که پروژه اسلام‌شناسی کاربردی، نقد عقل اسلامی، بازسازی سنت، غرب-شناسی (شرق‌شناسی وارونه) مهم‌ترین راهکارهای برون‌رفت از انحطاط تمدن اسلامی ارکون و حنفی به‌شمار می‌رود. همچنین از میان تاثیرگذارترین رویکرد بر مبانی فکری آنها محسوب می‌شود. از میان همه رویکردهای کاربردی ارکون و حنفی در زمینه بررسی انحطاط، رویکرد پدیدارشناسی هوسرلی و شرق‌شناسی، نمود بسیاری در اندیشه‌ها و پروژه‌های آنها دارند.

اثر حاضر پژوهشی است درباره تمدن اسلامی و شئون مختلف نظام زندگی سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی مسلمانان در قرن چهارم هجری .مباحث اصلی کتاب با این سرفصل‌ها شکل گرفته است :((سرزمین‌های اسلامی))، ((خلفای عباسی و فاطمی))، ((فرقه‌های شیعی))، ((سازمان اداری))، ((وزارت و وزیران))، ((مسائل مالی))، ((رسوم دارالخلافه))، ((اشراف))، ((بردگان))، ((دانشمندان))، ((علوم دینی))، ((مذاهب فقهی))، ((قضات))، ((علم لغت))، ((ادبیات))، ((علم جغرافیا))، ((اخلاق و عادات))، ((احوال معیشت))، ((وضع شهرها))، ((جشن‌ها))، ((محصولات))، ((صنایع))، ((بازرگانی))، ((ارتباطات زمینی)) و((دریانوردی)) .فهرست اعلام در صفحات پایانی کتاب چاپ شده است .