جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

شخصیت ملکوتی ائمه معصومین (علیهم السلام) درابعاد مختلف راهگشای شیعیان ایشان و شیفتگان حقایق معنوی و علمی است. فرمایشات سید الساجدین، امام زین العابدین، (علیه السلام) که بیشتر به صورت ادعیه و مناجات و راز ونیاز ایشان در تاریکی ظلمت اموی از چشمی گریان و دلی سوزان سر چشمه می گرفته و عمدتاً در زبور آل محمد، صحیفه سجادیه، جمع گردیده، بعنوان اخت القرآن جلوه خاصی دارد چرا که هم از نظر فصاحت و بلاغت در زبان عرب درجه بالایی دارد و هم اینکه معارف بسیار والای عرفانی و اعتقادی و اجتماعی را در بر می گیرد و از این رو در این مجموعه سعی شده تا بینش توحیدی آن امام همام از میان ادعیه صحیفه سجادیه بر گرفته شده وبه صورتی مستقل همراه با بعضی شواهد قرآنی و شروح فلسفی ارئه شود.

خدای متعالی به انسان که در بدو تولّد هیچ نمی دانست، وسیله های شناخت و معرفت را عطا فرمود تا با به کارگیری آن ها، به مقام شاکران دست یابد. مقام شکر که حاصل علم و عمل است، این معنا را بیان می کند که در باطن انسان، دو کنش وجود دارد: یکی ذهنی و دیگری عاطفی، و عقل و دل که هردو باطن انسان را تشکیل می دهند، منشأ این دو کنش هستند.حال پرسش این است که اگر روان انسان واحد است، وجود دو عنصر عقل و دل چگونه تصوّر می شود. ارتباط این دو در وجود آدمی، چگونه توجیه می شود؟ آیا می توان گفت هر دو از نظر مصداق یک چیز و از لحاظ مفهوم دو چیزند؟ اگر چنین است، چرا دو کارکرد دارند؟ به نظر می رسد که انسان، یک حقیقت بیشتر نیست و طبع و ذهن و دل، جلوه های آن است. او حرکت درونی و تکاملی دارد. این حرکت، با تولّد آغاز می شود و به عقل مستفاد پایان می پذیرد. هدف این است که آدمی به صورت طبیعی، به مطلوب حقیقی اش که درک جمال الهی است، دست یابد. از آن جا که هر حرکت ارادی، دارای سه مؤلّفه آگاهی، شوق و عمل است، حرکت تکاملی و ارادی انسان نیز خالی از این سه نیست و این سه مؤلّفه، به منشأ و پایگاه نیاز دارند.پایگاه آگاهی، عقل، و منشأ شوق، دل است و عمل، برآیند این دو به شمار می رود. در حقیقت، معرفت، شأن عقل، و شوق، کار دل، و عمل، نمای بیرونی هر دو است. از تحقیق حاضر چنین نتیجه گرفته می شود که علم و اندیشه، کار عقل، و ایمان و باور، کار دل است; گرچه در برخی نصوص دینی، کار هر کدام به دیگری نسبت داده شده است. نتیجه نهایی این که عقل و قلب، دو وجهه یا دو جنبه از روح انسان هستند. به بیان دیگر، یک روح است که دو نمود دارد.

ابراهیم (ع) نیای بزرگ پیامبر اسلام (ص) و اهل بیت (ع) بعد از رسول اکرم (ص) بزرگترین پیامبر الهی می باشد و نام او 69 بار در قرآن آمده است. سیره عقلانی ایشان مبتنی بر پرسش گری و حقیقت جویی می باشد و از روش استدلالی خاصی بهره می برد. ابراهیم (ع) در برابر عموم مردم با بهره وری بهینه از بسترها و فرصت ها و تجاهل و مماشات با آنها بهترین منطق را برمی گزیند. آن حضرت از ویژگی های اخلاقی منحصر به فردی برخوردار است. نسبت به خداوند بسیار مهر می ورزد تا آنجا که این ویژگی او را به مقام خلة می رساند و به عنوان خلیل خدا برگزیده می شود. او به چنان یقینی رسیده است که ملکوت را به راحتی مشاهده می کند و از هر نوع شک و تردیدی خالی می شود و به مرحله ای از صداقت راستی رسیده است که هیچ گاه زبان به دروغ نمی آلاید. در نیایش خویش، هم برای خود دست به دعا برمی دارد و هم برای جامعه. برای خود حکم و صلاح و قبول اعمال و بهشت را می طلبد، برای امامان (ع) اسلام را و برای مردم امنیت و توسعه اقتصادی مسألت می کند. در رفتار با آزر که یکی از اعضای خانواده او بود، گفتگوی منطقی و مؤدبانه را پیش رو قرار می دهد و در مواقع لازم به امر به معروف و نهی از منکر می پردازد. با همسران ارتباط عاطفی عمیقی برقرار می کند و با سپردن مدیریت داخلی منزل به آنها روح مسؤولیت پذیری را در آنها می دمد. فرزندان را با دعا و آرزوهای بلندی که در سر دارد همیشه به بزرگی یاد می کند و زمینه های فراوانی برای امامت و سرآمدی ایشان آماده می کند. در برخورد با جامعه مشرکین ، از راه گفتگو با آنها و مانع زدایی و بستر سازی به دعوت آنها به توحید و یکتاپرستی می پردازد و در مواقع لازم از آنها و یا عقایدشان برائت می جوید. حاکمان را به فراموشی نمی سپارد و با گفتگو و محاجه و بت شکنی عظمت پوشالی دستگاه حاکمه را در هم می ریزد و مشروعیت آن را به چالش می خواند. در رفتار با قوم لوط که دچار عادت زشتی شده بودند صبر و شکیبایی را از کف نمی دهد و چون به هدایت آنها امید دارد با ملائکه عذاب به مجادله بر می خیزد.

این تحقیق از یک مقدمه و سه بخش با این مباحث تشکیل یافته است: مقدمه (کلیات تحقیق): اهمیت و ضرورت و فایده ی تحقیق، روش تحقیق، پیشینه ی تحقیق، سئوال اصلی و اهداف تحقیق، محدودیت ها؛ بخش اول، عقل: مفهوم عقل در لغت، تعریف عقل در کلام و فلسفه و عرفان، تعریف عقل در قرآن و روایات و تفاسیر (علم و فهم، قوه ی تشخیص و تمیز حق از باطل و خیر از شر، بازدارنده از گمراهی)، محل عقل، احکام و کارهای عقل (ادراک، ایمان، فکر، تذکر، بصیرت)؛ بخش دوم، قلب: مفهوم قلب در لغت، تعریف لغت در کلام و فلسفه و عرفان، تعریف قلب در قرآن، روایات و تفاسیر، احکام و صفات و آفات قلب (قلب سلیم، قلب منیب، تذکر و ذکر، امتحان قلب برای تقوی، ختم و طبع و رین در لغت و قرآن)؛ بخش سوم، رابطه ی عقل و قلب: ارتباط عقل و قلب در قرآن، مدح و ذم عقل و قلب، اتحاد، تباین یا اختلاف عقل و مراتب این دو، تعقل و ایمان (رابطه ی ایمان با تعقل، ایمان اختیاری است، رابطه ی عقل و ایمان از دیدگاه متکلمان مسیحی و اسلام، رشد ایمان در گرو رشد عقل)، حجیت عقل و قلب

پیوند حدیث با قرآن مجید و نقش تعیین کننده آن در تفسیر و تبیین آیات الهی بر کسی پوشیده نیست. آشنایی با تاریخ حدیث و سیر تطوّر آن در پژوهش های اسلامی، امری لازم و بسیار با اهمیت است. در این پایان نامه، تاریخ حدیث شیعه در سده های نهم و دهم هجری بررسی شده و در پنج فصل، سیر اجمالی تاریخ حدیث از عصر بعثت تا پایان قرن هشتم، تاریخ حدیث در قرن نهم و دهم و معرفی محدّثان بزرگ این دو قرن و بررسی شرح حال، آثار، روش آن ها در نقل و تدوین حدیث، نوع احادیث منقول از آنان در موضوعات گوناگون، همچنین کیفیت نقل حدیث از لحاظ دقّت یا تسامح در متن، تقطیع، نقل به مضمون، دقّت در نقل سند و نیز مسأله شرح و تفسیر احادیث، میزان توجّه به منابع روایی اهل سنّت، استفاده از منابع اصیل و کهن حدیثی و اجازه های حدیثی محدّثان و سرانجام، نتایج و ذکر پیشنهادهای نگارنده، سامان یافته است.

نشست علمی «نقد نظریه تفسیر متن» با حضور حجت الاسلام والمسلمین دکتر احمد واعظی، مؤلف کتاب «نظریه تفسیر متن» و حجت الاسلام والمسلمین دکتر احمد عابدی به عنوان استاد ناقد، به میزبانی گروه تفسیر و علوم قرآنی دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی و با حضور اعضای هیأت علمی و پژوهشگران مرکز پژوهش های علوم اسلامی و انسانی برگزار گردید. از آنجا که کتاب مذکور دربردارنده افقی جدید در مباحث معرفت شناسی می باشد، بر آن شدیم تا خلاصه ای از نظریه مؤلف و گفت وگوهای علمی و نقادانه این نشست را در این شماره فصلنامه به دانشوران محترم این حوزه ارائه کنیم.

درمواجهه با فلسفه اسلامی نظریات گوناگونی وجود دارد بعضی منکر هویت مستقل برای فلسفه اسلامی شده اندوباتعریف فلسفه به سیر آزاد عقلانی قید اسلامی برای فلسفه را مستلزم تناقض می دانند. عنوان بحث درحد یک بحث اصطلاحی صرف نیست.بلکه از آن جهت اهمیت می یابد که بدانیم بافراگیری فلسفه به روح اسلام نزدیک شده ایم یا موجب انحراف ما ازفرهنگ اسلامی ناب شده است.رساله حاضر به اثبات امکان چنین فلسفه ای وآوردن نمونه های عینی برتحقق آن خواهد پرداخت .ومشخص می کند قید اسلامی مانع کار فلسفی که روش عقلانی دارد نخواهد شد وحرکت برمدار عقل وروش برهانی با اسلامی بودن آن منافات ندارد.زیرا هدف فیلسوف مسلمان کشف حقیقتی است که بادین اسلام که برمدار حقانیت است منافات ندارد.از سوی دیگر برخی منکر داشتن فیلسوف مسلمان شده وآن ها را متکلم می دانند. هرچند بین کلام وفلسفه قلمروهای مشترکی وجود دارد اما کارفیلسوف غیراز کار متکلم است .فیلسوف اصولی دارد که هیچ گاه ازآن دست بر نخواهد داشت.واشاره به اینکه هرچند شاکله این فلسفه ازیونان است وفلسفه یونانی اصولا یک فلسفه الهی بوده وبنا بر نظریه ای سقراط پیامبر الهی بوده ،با این وجود شهید مطهری مسائل برگرفته ازفلسفه یونان را هفتاد مساله می داندومسائل دیگرراکه ازدویست مسأله تجاوز می کنددستاورد حکیمان مسلمان شمرده درنتیجه حداقل دوسوم از مسائل فلسفه از ابتکارات مسلمین است . خلاصه اینکه اگرفلسفه موجود دردامانی غیر ازاسلام وفیلسوفان مسلمان پرورش می یافت دستاوردی غیراز فلسفه کنونی داشت همان طور که فلسفه ای که در دامان مسیحیت پرورش یافته مسیحی است .پس چاره ای غیر از اسلامی نامیدن فلسفه موجود نداریم .وبر این نکته تأکید می کنیم که اسلامی بودن فلسفه موجود به معنای خطا نکردن ویا مصون بودن از نقد وتقدس بی جا دادن به آن نیست همانگونه که علوم اسلامی دیگرمثل اصول ،فقه وتفسیر هم مصون ازخطانیست.

چکیده ندارد.