جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در این تحقیق طی پنج فصل کشف و شهود عرفانی با تکیه بر آیات و ادعیه بررسی شده است. در فصل اول مباحث مقدماتی مثل چیستی عرفان و شریعت و رابطه آن دو، راه های کسب معرفت، علم لدنّی و اکتسابی و علم حضوری و حصولی آمده است. در فصل دوم دیدگاه های عرفایی مثل ابن عربی درباره چیستی کشف و و شهود بررسی شده است. در فصل سوم با عنوان ویژگی های مکاشفات عرفانی از بیان ناپذیری، ذومراتب بودن مکاشفه، وهبی بودن و برتری بر عقل سخن رفته است. در فصل چهارم با نام ملاک های ارزشیابی مکاشفات عرفانی از شریعت، شیخ یا قطب و عقل بحث شده است. در فصل پنجم با عنوان کشف و شهود در قرآن و ادعیه، اعتبار کشف و شهود از دیدگاه قرآن و ادعیه بررسی شده است.

این تحقیق که تحت عنوان (میزان از منظر عقل و نقل ) تهیه و تدوین شده است دارای پنج فصل و یک خاتمه می‌باشد. در فصل اول که کلیات بحث مطرح شده، مباحث ذیل در آن طرح و بررسی گردیده است. 1- تعریف مفاهیم و واژگان، از قبیل واژگان: میزان، عقل، معاد و عمل، این مفاهیم هم در لغت و هم در اصطلاح مورد بررسی قرار گرفته است. 2- بحث پیشینه و سابقه تحقیق نیز در این فصل مورد توجه قرار گرفته است. 3- فرضیه‌ها و نوآوری‌های تحقیق و همینطور روش انجام آن نیز در این فصل مورد بررسی قرار گرفته است. در فصل دوم (ماهیت و حقیقت میزان از منظر عقل و نقل) بعد از ذکر مقدمه، مطالب ذیل مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. 1- ذکر آیات مربوط به بحث و بررسی نظریات مفسرین معروف خاصه و عامه در باره ماهیت و حقیقت میزان. 2- حقیقت میزان از نگاه روایات. 3- برپانشدن میزان برای دو گروه. 4- حقیقت میزان از نگاه عقل. در فصل سوم (ضرورت و کارائی میزان از نگاه عقل و نقل) این مطالب مورد بحث قرار گرفته است. 1- ضرورت و کارائی میزان در دنیا و اختصاص نداشتن آن در آخرت. 2- ضرورت و کارائی دین به عنوان میزان در دنیا از نگاه آیات و روایات 3- ضرورت وحی و دین از قاعده لطف 4- میزان بودن قرآن و بررسی دیدگاه آیت الله جوادی آلی در این خصوص. 5- مدار و منشا قرآن که خداوند حی و قیوم است. 6- سر دوگانگی تعبیر در مورد قرآن که گاهی با اشاره دور ذلک و گاهی با اشاره قریب هذا به آن اشاره شده است. 7- فضائل انسان کامل از نگاه روایات، و نظر استاد شهید مطهری در باره انسان کامل. در فصل چهارم (مصادیق و نمونه‌های عینی میزان از منظر عقل و نقل) مطالب ذیل مورد بررسی قرار گرفته است: 1- مصادیق و نمونه‌های عینی میزان از نگاه قرآن که به طور فهرست‌وار عبارتند از: دین با اصول و فروعش، قرآن حق(جل و علی) 2- نمونه های عینی میزان از نگاه روایات: حق و مظاهر آن که شایستگی میزان و معیار واقع شدن را دارا هستند، و آنها عبارتند از : دین الهی ، کتاب قرآن ، انسان کامل و عدالت. 3- مصداق عینی میزان از نگاه عقل نیز انسان کامل معرفی شد. د رفصل پنجم (بررسی ادله عقلی و نقلی مربوط به میزان) این مطالب مورد بررسی قرار گرفته است: 1- مقدمه شامل دو مطلب : 1- حق و مظاهر آن که شایستگی میزان واقع شدن را دارا هستند، از مصادیق عینی میزان می‌باشند. 2- حقیقت قرآن و انسان کامل یکی است، که از مصادیق میزان هستند. 2- بررسی ادله نقلی مربوط به میزان، که شامل آیات و روایات می‌شود. 3- بررسی ادله ای عقلی مربوط به میزان. 4- بیان ویژگی‌های انسان کامل 5- بیان و بررسی دیدگاه مرحوم ملاصدرا و مرحوم حاجی سبزواری و پایان بخش ین رساله را به استنتاج کلی و نهایی اشاره به کاستی‌های تحقیق و چند پیشنهاد اختصاص داده‌ایم.

در این تحقیق تلاش شده اصول و ارکان مکتب تفکیک تبیین و نقد شود. تحقیق حاضر از یک مقدمه، سه فصل و یک خاتمه تشکیل شده است. در فصل اول بعد از یک مقدمه اصول و ارکان تاریخی مکتب تبیین و نقد شده است. در فصل دوم بعد از مقدمه، اصول و ارکان روش شناختی و معرفت شناختی مکتب تبیین و نقد شده است. در فصل سوم بعد از بیان مقدمه، اصول و ارکان هستی شناختی مکتب تبیین و نقد شده است. چکیده مطالب فوق این است که از نظر مکتب تفکیک، فلسفه با یک دسیسه وارد جهان اسلام شده است و امامان معصوم و فقهای عظام آن را به خاطر این که پیامدهای منفی دارد رد کرده اند.

اعتماد به نفس یکی از مفاهیم اخلاقی است.یافته‌ها نشان می‌دهد که اعتماد به نفس به معنای اینکه انسان خود را منشأ افعالش بداند در مقابل توکل قرار می‌گیرد و در اخلاق نیز به عنوان یک رذیلت اخلاقی نام برده می‌شود ،اما اگر اعتماد به نفس را به معنای تکیه بر توانایی‌ها همراه با تکیه بر خدا تعریف کنیم با آموزه‌های چون توکل سازگار بوده و منافاتی با اخلاق اسلامی ندارد و جزء فضایل اخلاقی شمرده می‌شود و بر پایه‌هایی از کتاب و سنت استوار است و مبانی مخالفین اعتماد به نفس ناظر بر آثار منفی تکیه بر نفس است ، و راهکارهایی اخلاقی از جمله خودشناسی ،خودارزش‏مندی ،خودباوری، خوداتکایی ،تقویت اراده ،رویارویی با مشکلات ، به دست آوردن تکیه گاه معنوی و مطالعه زندگی افراد موفق در تقویت آن موثر است وموانع بیرونی مانند: نام نازیبا و محبت‌های بی حساب و موانع درونی چون تعمیمدادن و فیلتر کردن را می-توان نام برد.

یکی از برنامه های اساسی زندگی هر انسان، دور کردن آسیب های احتمالی از خود می‌باشد.در صورتی که آن احتمال ، خوف آور باشد، دور کردن آن لازم و در غیر این صورت پسندیده می‌باشد.این عمل در اصطلاح احتیاط نامیده می‌شود.در این تحقیق تلاش می‌شود اهمیت احتیاط (در هر چیزی) از منظر علم اخلاق با تأکید بر آموزه های اسلامی روشن گردد.در این تحقیق نخست تعریفی از اخلاق و احتیاط، و ناسانی اخلاق وعلم اخلاق اثبات می شود. زیرا اخلاق، ملکات پایدار درونی است ولی آنچه در علم اخلاق بحث می شود اعم از ملکه وحال –فضیلت ورذیلت-بینش وگرایش-صفات ورفتار می باشد.ضمنا احتیاط ،عمل به روشی که انسان را به بهترین وجه به سعادت می رساند، دانسته شده است. و بین معنای لغوی واصطلاحی وروایی آن همسانی اثبات شده است.بنابراین طبق تعریف احتیاط یکی از یافته ها در این تحقیق این است که احتیاط، دارای حسن مطلق است و همچنین این نکته که احتیاط در موارد خوف نوعی عقلایی، شرط لازم برای سلوک اخلاقیِ اکثر انسان‌ها می‌باشد. بخاطر اینکه اکثریت انسانها در آن حد از قدرت ایمان واراده نیستند که در صورت عدم پرهیز از موارد خوف آور انحراف، سالم بمانند.و همچنین این که شرایط فردی و اجتماعی هر شخص تأثیر قابل توجهی البته در حد اقتضاء در جهت گرایش به احتیاط یا ضد آن در انسان دارد و جزء اخیر علت تامه، اراده انسان است. ضمنا این تحقیق اثبات می کند که ملاک احتیاط لزومی خوف نوعی عقلایی بوده وملاک احتیاط استحبابی، احتمال کمتر از خوف می باشد. وبا این بیان از مبنای شیخ انصاری فاصله می گیرد.

مفهوم تسبیح عبارت است از تنزیه خدا از هر چیزی که لایق کمال و جلال او نباشد. دلایل نقلی (آیات‌و ‌روایات) و عقلی، وجود شعور ‌و ‌ادراک و همچنین اراده و اختیار در همه موجودات را اثبات نموده، و نشان از این دارد که تمام موجودات آگاهانه و از روی اراده‌و‌اختیار خود، خداوند را تسبیح می‌کنند. با توجه به این‌که حرکت، هدایت، غایت‌و ‌اجل از مختصّات و ویژگی‌های موجودات در عالم طبیعت می‌باشد؛ برخی حرکت را تسبیح موجودات دانسته‌اند؛ و در دیدگاه قرآنی ‌و ‌توحیدی نیز این حرکت از هدایت برخوردار است، و هر دو غایتی دارند که به‌سوی خدا می‌باشد، و با فرا رسیدن اَجل تمام می‌شود. در این راستا، حشر موجودات نیز مورد توجه خواهد بود، که آیات ‌و ‌روایات متعدّدی بر آن دلالت می‌کند؛ بر این اساس، اولاً پدیده حشر، موید شعور، اراده‌و ‌اختیار موجودات بوده و ما را در فهم تسبیح حقیقی آن‌ها کمک می‌کند؛ و ثانیاً وجود حشر، دلیلی بر تسبیح‌و‌سجود موجودات از روی اختیار ‌و‌قصد است، نه از باب ناآگاهی و جبر. البته اختلافاتی هم در مورد مسأله تسبیح موجودات، میان اندیشمندان مطرح گردیده، و در این زمینه، برخی از آن‌ها تسبیح را تکوینی و برخی تشریعی دانسته، و عده‌ای نیز به هر دو تسبیح قایل هستند.گروهی نیز مراد از تسبیح را سجده و نماز می‌دانند، و بسیاری از دانشمندان معتقد هستند که تسبیح به زبان قال بوده، و برخی آن را به زبان حال دانسته، و عده‌ای نیز اعمّ از قال‌و حال می‌دانند. تسبیح اخصّ، خاصّ ‌و عام از اقسام تسبیح بوده، و اطلاق کلمه تسبیح در مورد موجودات هر سه قسم را شامل می‌شود. همچنین اعتقاد هر مسلمانی بر این است که تقدیس و تسبیح خداوند ریشه تمام اعتقادات و اساس اندیشه‌های اسلامی بوده، و زیربنای روابط عالم هستی با خدا را تشکیل می‌دهد.

چکیدهامانت انگاری نگاه ویژه انسان به خود و جهان است.چنین نگاهی ترجمان عملی جهان بینی توحیدی اوست که خداوند را مالک حقیقی خود و اعضا و جوارحش می داند، و بدون اذن مالک نمی تواند در آن تصرف کند. در این نگاه که آیات و روایات اسلامی همواره آن را برای ما به تصویر می‌کشد، انسان و اعضا و جوارحش در برابر خداوند، مسئول و پاسخگو است. از ثمرات چنین بینشی آن است که انسان در زندگی فردی و اجتماعی خود کارکرد اخلاقی بهتری داشته باشد.در این نوشتار که با روش درون دینی و تحلیل مفهومی و گزاره ای و نیز استفاده از توضیح و تبیین، مسأله امانت و امانت انگاری مورد واکاوی قرار گرفته است. هر چند می‌توان از متون دینی مسأله امانت انگاری وجود انسان و توجه به آن را بدست آورد، اما در نگاه دانشمندان اخلاق تأثیر چنین مسأله ای در اخلاق فردی و اجتماعی به ندرت یافت می‌شود که گویای این است که در آموزه های اخلاقی بیش از پیش به معارف اسلامی بویژه آیات و روایات نیاز است. در این نوشتار ضمن بیان ضرورت پرداختن به مسأله و توجه بیشتر به امانت انگاری، به مبانی آن که شامل خداشناسی، جهان شناسی و انسان شناسی است پرداخته شده و مولفه های ان یعنی امانت دهنده، امالنت گیرنده، علم به امانت و موضوع امانت مورد بررسی قرار گرفته است. بررسی مکاتب رقیب چنین دیدگاهی از جمله دیدگاه های مادی‌گرا و انسان محور، ما را به برجستگی‎‌های دیدگاه اخلاق اسلامی در این زمینه رهنمون خواهد شد.در فصل پایانی تأثیرات امانت انگاری وجود انسان در کسب فضایل فردی و اجتماعی مانند بزرگی و صلابت نفس،صبر، قناعت، تواضع، حسن ظن، عفو و دفع و رفع رذایل فردی و اجتماعی از قبیل جزع، دون همتی، ضعف نفس، کبر،غضب، حسد بر مبنای باور به مالکیت خداوند و امانت بودن انسان مورد توجه قرار گرفته و به تبیین آن ها پرداخته شده است.واژگان کلیدیتوحید محوری، امانت انگاری، امانت، مالکیت،انسان، اخلاق فردی و اجتماعی، اومانیسم.

در این پژوهش به تبیین تصویر اخلاق تبلیغ دین در سیره و سخن امام صادق ? با رویکرد تحلیلی و توصیفی پرداخته شده است. بدین منظور کلیاتی مشتمل بر جایگاه و اهمیت بحث و بررسی مفاهیم پایه ارائه شده و آنگاه به بیان مبانی بحث نظیر خداشناسی،راهنما شناسی،جهان شناسی،انسان شناسی و معادشناسی پرداخته شده و پس از آن اصول اخلاقی مرتبط با تبلیغ نظیر اصل تکریم،اصل تناسب،اصل اعتدال،سعه صدر و مدارا،اصل تغافل،رحمت و محبت، شجاعت،امانت داری،و...را با استناد به روایات ناظر به سخن و سیره امام صادق ? مطرح گردیده است و هویت اخلاقی روش‌ها و شیوه‌های تبلیغی مختلف امام صادق ? نظیر روش مناظره،جدال احسن،موعظه حسنه،تشویق و تنبیه،تمثیل و تشبیه،احتجاج،دعوت با عمل و... از دیگر مباحثی است که در این پایان‌نامه مورد بررسی اخلاقی قرار گرفته است.و در آخرین فصل پایان‌نامه برخورد‌های تبلیغی و ارشادی امام صادق ? با موافقان و مخالفان و اقشار مختلف اجتماعی و فرهنگی،نظیر حاکمان ستمگر،صحابه و شاگردان،خویشاوندان،غلامان و زیردستان،زنان و فرزندان، و...نیزبه منظور نشان دادن برجستگی های اخلاق تبلیغ ایشان با ذکر نمونه هایی مورد توجه قرار گرفته است.واژه های کلیدی: اخلاق، تبلیغ، سیره، دین،امام صادق ?، روش،مبانی،اصول

اوقات فراغت بخشی از ساعات زندگی روزانه انسان است که فرد با رضایت خاطر به استراحت، تفریح، توسعه آگاهی‌ها و مشارکت اجتماعی می‌پردازد و داوطلبانه بعد از رهایی از الزامات شغلی، خانوادگی و اجتماعی بدان مشغول می‌شود. از این‌رو نگارنده بر آن است تا در این رساله با التفات به موضوع (اخلاق اوقات فراغت از دیدگاه قرآن و حدیث)، و با بهره‌وری از آیات الهی و روایات معصومین(ع)، بایسته‌ها و نبایسته‌های اوقات فراغت را بیان کرده و به نقش اخلاق در بهینه کردن اوقات فراغت بپردازد. بنابراین ضمن بیان مفهوم اوقات فراغت و دیدگاه‌های اندیشمندان، با بهره‌وری از منابع و مآخذ مختلف کتابخانه‌ای و با اتّکای به روش توصیفی - تحلیلی، ضمن تبیین اهداف این پژوهش که مبتنی است بر شناسایی بایدها و نبایدهای اخلاقی اوقات فراغت، کارکردهای مثبت و منفی فراغت همراه با تفسیر آموزه‌های اخلاقی اسلام، و ارائه الگوی اخلاقی گذران اوقات فراغت مواردی را مشروحاً بیان نماید. از مهمترین یافته‌های تحقیق این‌که، قرآن کریم و روایات شریفه، در بخش ایجابی بر اصولی همچون دارا بودن حسن فعلی، تعالی‌بخشی روح، و در بخش سلبی بر انحراف و کژی، غفلت از یاد خدا و امور مهمّ زندگی تأکید دارند. محاسبه نفس، خیرخواهی، قدرشناسی فرصت‌ها، پرهیز از گناه از باید‌های اخلاقی اوقات فراغت، در مقابل غفلت از ارزش آنات عمر، لاابالی‌گری و بی‌بندوباری، هنجارشکنی، بیکاری و بیهودگی از نبایدهای اخلاقی اوقات فراغت هستند. الگوی مطلوب گذران اوقات فراغت، واجد ویژگی‌هایی همچون هدفمندی، در آمیختگی با کار و زندگی، ثانوی و تبعی بودن نسبت به کار و تلاش است.

به شهادت تاریخ، دین مقدّس اسلام که کامل ترین نسخه الهی برای هدایت، شفای امراض درونی و کمال بشر است، از بدوِ پیدایی تاکنون، از طرف دشمنان حقّ و عدالت و معرفت، در معرض انواع حمله ها و تهاجم ها بوده است و خواهد بود; از این رو، طرّاح حکیمِ آن باید راهکارهای مناسبی را جهت حفظ آن پیش بینی کند; زیرا حفظ، گسترش، بالندگی و اقتدار دین و جامعه دیندار، در گرو داشتنِ راهکارهای دفاعی مناسب برای این منظور است تا از هر گونه آسیب و خطر دشمن در امان بماند. با بررسی قرآن کریم و روایات معصومان(علیهم السلام) می توان گفت که فرهنگ شهادت طلبی، یکی از مهم ترین راهکارهای اجتماعی دین برای تحصیلِ هدفِ پیشین است بدین بیان که این فرهنگ، با تزکیه مؤمنان و تقویت روح ایمان، تعبّد و غیرت دینی در آن ها و نیز تقویت روحِ ایثار و تعاون و صبر و ولایت پذیری و احیای فریضه امر به معروف و نهی از منکر در جامعه اسلامی، جامعه دینی را اقتدار، عزّت و استحکام می بخشد و بدین صورت از دین و ارزش های متعالی آن پاسداری می کند. موضوع مورد بحث دراین رساله، فرهنگ شهادت طلبی و تأثیری است که این فرهنگ می تواند در حفظ دین داشته باشد. برای روشن شدن مطلب، ابتدا به بحث انسان، دین، و شهادت پرداخته شده تا جایگاه و مسؤولیت انسان در عالم، و رابطه او با خدا، خود و دنیا مشخّص شود. در بخش دیگر، شهادت طلبی از منظر قرآن و اهل بیت(علیهم السلام) مورد بحث قرارگرفته، و عوامل تقویت و نیز موانع ایجاد و رشد روحیه شهادت طلبی بیان شده است. بخش آخر نیز به بیان اسرار و آثار فرهنگ شهادت طلبی اختصاص یافته است.از آن جا که عامل شهادت طلبی مؤمنان، عشق به خدا و شوق دیدار او و انجام دستورهایش برای تقرّب بیشتر به او و تقوای مطلوب او و محبّت و رحمت به بندگانش در دفاع از حقوق فطری و الهی آن ها و در یک کلمه، دفاع از انسانیت انسان ها است، شهادت طلبی، از مطلوب ترین و ارزشمندترین روحیات و ملکات فاضله انسانی نزد خدای سبحان به شمار می رود و فرهنگ آن از محبوب ترین فرهنگ ها نزد او است; بنابراین، این فرهنگ نیکو نه تنها سبب ترویج خشونت در جامعه نیست، بلکه یکی از مهم ترین عوامل ریشه کن کردن آن برای ایجاد مدینه فاضله در جوامع بشری است.