جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

‫اين نوشتار، به بحث در اين موضوع مهم پرداخته که آيا فقه شيعه با توجه به پيچيدگي‌هاي سياسي جوامع امروز، براي حل معضلات جديد سياسي از کارآيي لازم بهره‌مند است يا نه. نويسنده با توجه به ويژگي‌هاي فقه سياسي شيعه، به‌ويژه توجه اين فقه به عنصر زمان و مکان و به‌کارگيري گسترده عقل در استنباط احکام شرعي، به اين نتيجه رسيده است که فقه شيعه از چنين کارايي بالايي برخوردار است و دليل آن را تشکيل حکومت اسلامي و ادامه اين نظام اسلامي در بيش از سي سال عنوان کرده است. نويسنده سپس براي ارزيابي فرضيه خود، در هر يک از فصل‌هاي تحقيق تلاش نموده تا محورهاي مهمي که هر يک روشنگر زاويه‌اي از فرضيه مذکور است، بررسي کند و پويايي فقه شيعه را در قالب پنج فصل، به اثبات برساند. در فصل اول، به مفاهيم و کليات تحقيق، مانند مفهوم لغوي و اصطلاحي فقه، سياست و فقه سياسي و نيز اهميت و هدف فقه پرداخته و در فصل دوم، ويژگي‌هاي فقه شيعه، طبقه‌بندي آن، منابع فقه شيعه، قواعد فقهي فقه شيعه و دوره‌هاي فقه شيعه بحث و بررسي شده است. تجزيه و تحليل اجتهاد و نسبت آن با مسايل نوظهور سياسي در فقه شيعه، تبيين نوع برخورد فقهاي شيعه با مسايل جديد سياسي و تاريخچه اين‌گونه اجتهاد و ترسيم نمونه‌هايي از ابتکار عمل فقهاي شيعه در کنترل مسايل سياسي و اجتماعي عصر خويش و تأثيرگذاري مثبت آنان در اين زمينه؛ مطالب فصل سوم تحقيق مي‌باشند. در فصل چهارم، افزون بر پژوهش در خصوص کارکردهاي عقل در حل مسايل نوظهور سياسي از منظر فقه سياسي شيعه؛ به سير تاريخي استفاده از عقل و دليل عقلي از سوي فقهاي شيعه در حل معضلات سياسي و اجتماعي زمان خويش؛ اشاره شده است. انعکاس مباني حسن و قبح عقلي در قرآن و روايات و فقه شيعه، گونه‌هاي مختلف عقل، ملازمه ميان حکم عقل و حکم شرع و تبعيت احکام از مصالح و مفاسد در فقه سياسي شيعه از ديگر مطالب چهارمين فصل تحقيق مي‌باشد. در فصل پنجم، نقش زمان و مکان در حل مسائل نوظهور از ديدگاه فقه سياسي شيعه بحث و بررسي شده و نمونه‌هايي از احکام حکومتي در اين زمينه مطرح گرديده و نويسنده بر ضرورت آگاهي فقيه و حاکم اسلامي از زمان و مکان و ملاحظه اين دو عنصر در احکام خويش تأکيد ورزيده است.