جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

زمان تأليف: قرن سيزدهم هـ. ق. نويسنده مي گويد چون از دين آبائي خود نصرانيت باسلام رو آوردم در كتاب هداية المضلين به رد عقايد آنها پرداختم و اصول هفتگانه آنها را يك يك باطل نمودم ولي چون به افكار و عقايد صوفيان دست يافتم و اشعار گلشن راز را خواندم ديدم كه اين گروه كم از نصاري نيستند و اينها نيز به همان امور معتقدند پس بر آن شدم كه برد عقايد ايشان پردازم و نشان دهم كه چگونه آنها گرفتار كفريات مسيحيانند. اين رساله به فارسي است. (عبدالله انوار) وي در عهد شاه سلطان حسين صفوي مي زيسته و كتاب خود، هداية الضالين را در رد بر نصاري و اثبات حقانيت اسلام و تشيع به نام آن پادشاه كرده است [ در خيراتيه آقا محمد علي بهبهاني كرمانشاهي - كه در رد صوفيه است - آمده كه علي قلي پادري مستبصر در هداية الضالين خويش آورده كه صوفيان اسلام مذهب خود را از نصاري اتخاذ كرده اند، اما چنانكه ديده مي شود علي قلي در رساله حاضر - رد صوفيه - اين سخن را به تفصيل آورده و بيان عقائد نصاري را در مورد اتحاد خداوند با عيسي در رحم مريم به كتاب هداية الضالين خود ارجاع مي دهد. ] مؤلف در اين رساله چند بار از هداية الضالين خويش ياد ميكند. و علت پرداختن به تأليف رساله حاضر را چنين بيان مي دارد: «در آن هنگام (هنگام تأليف هداية الضالين) كه اين كمترين مشغول رد اين اعتقاد فاسد ايشان (اعتقاد نصاري به اتحاد خداوند با عيسي در رحم مريم) بودم جوابي از طرف ايشان به خاطر رسيده ... كه هرگاه شما اين اعتقادها را ... باطل مي دانيد ... چرا متوجه احوال صوفيه خود نمي شويد ... كه به وحدت وجود قائلند و وجود الهي را ساري در جميع اشياء مي دانند بر خود لازم ساختم كه شمه اي از احوال صوفيه ... در اين رساله به تحرير در آورم كه شيعيان ... به زهد و تقواي ظاهري ... به شال پوشي و رياضت كشي ... به ولايت و پيري ايشان اعتقاد بهم نرسانند و خود را از داخل نصاري شدن محفوظ دارند» تنها نسخه اي از آن كه مي شناسيم و كامل است نسخه مسجد سپهسالار (مطهر كنوني) است. (عبدالحسين حائري) آغاز كتاب: آغاز 1: سزاوار حمد و ثناي كثير خداوند سميع و بصير است ... آغاز2: بحر پر آشوب وجود و مستغرقان درياي وحدت موجود ... اما بعد چنين گويد تراب اقدام متابعين ائمه هدي عليهم السلام عليقلي جديد الاسلام كه بعد از مشرف شدن به دين مبين محمدي صلي الله عليه و آله جميع عقائد نصاري را كه در باب اقانيم ثلاثه دارند ... در كتابي موسوم به هداية المضلين جمع آورده ... . رد و باطل نموده ... در حين رد اصل دوم ... كه تعلق به انسانيت دارد يعني ... به اين كه حق تعالي داخل رحم مريم شد ... انجام كتاب: گويند در اين طايفه خوبان هستند خوبي به بلاي بد گرفتار شود اميد دارم كه خداي تعالي ظهور قائم آل محمد را صلي الله عليه و آله نزديك گرداند كه هر كس به آنچه اختيار كرده است شادمان يا محزون شود. [فهرست سپهسالار 5/6؛ ملي 10/181؛ مجلس شورا 23/239؛ منزوي 789: 2؛ فهرستواره منزوي 6/148]

رساله ايست بزبان عربي كه قاضي نورالله شوشتري در رد نوشته زين العابدين كاشي كه بر عليه شيعه نگاشته، نوشته است. مبناي كتاب بر قال اقول گذاشته است. (علي نقي بهروزي) [الهيات تهران ص 127؛ حضرت شاهچراغ 2/219]

اين رساله داراي 4 (مطالب) است. مولف در مقدمه سبب تاليف را چنين بيان داشته است: در اين اوان ... . نوشته اس بنظر رسيد مانند سوال و جوابي ... . لكن سائل و مسول هر دو بروش اردل و اوباش شعراي بي ننگ و نام كلمات خود را جاري كرده ا ند و بناي ناسزا و فحش و هجو و لعن و تكفير نسبت اخلال را گذارده و چون خواستته اند كه سببي از براي عمل خود قرار دهند پس اول افترائي چند را بسته اند و ناسزاهاي خود را معلق بر آنها كرده اند و م علوم است كه جواب اين جورزا كلمات كلماتي بايد باشد كه كلوخ انداز را پاداش سنگ است و لكن قواعد و رسوم ايماني باز ميدارد شخص مومن را از هرزگي اگر چه شخص مقابل مستحق آن باشد چنانكه مي فرمايد « و لا تسبو االذين يدعون من دون الله » و ميفرمايد ن ادفع بالتي هي احسن » و بهتر اين بود كه بمقتضاي آيه كريمه « اذامروا باللغو مروا كراما » اعراض از امثال اين اشخاص و اقوال ايشان كنم و لكن چون نوشته را نسبت داده بودند ببعضي از علماي اصفهاني كه در حوالي آنجا معروف است و مبادا بمحض نسبتش بآن شخص محل اعتناي يك جاهلي شود اعراض از الفاظ ركيكه آن كرده و اصل مطلبي را كه بجهة آن بناي هرزگي گذارده جواب مينويسم ديگر آن شخص هرزه خو داند با هرزگي خود و رسوايي در نزد عقلاي خاص و عام در دنيا و بسزاي خود رسيدن بعذا بهاي خوار كننده در آخرت ... . » (عبد الحسين حائري) آغاز كتاب: بمسله، حمد ميكنم خداونديرا كه نفرستاد بسوي خلق رسولي و نبيي و حجتي مگر آنكه چون دعوت كردند بسوي او، انداخت در آندعوت شيطان رجيم وسوسه خود را با ... . بعد چنيني گويد اين ضعيف خاكسار كه در اين اوان محنت اقتران نوشته بنظر رسيد مانند سوال و جوابي در حق كسيكه زبان بلغاء و بيان فصحاء ... . انجام كتاب: صاحب عبارت دخلي بمطلب كه اين شخص داشت نداشته و مطالب او از كلام او تمام بود و لكن قد ينكرا لعين ضوء الشمس ... . انه حكيم عليم و قد فرغت في عصر يوم الاثنين ... سنه 1289- [مجلس شورا 9/188]

ردي است بر بعضي عقائد كلامي اين مقفع و بيشتر به مساله اعتقاد به نور و ظلمت كه از معتقدات مجوس مي باشد، پرداخته است. اين پاسخ بر رساله اي نوشته شده منسوب به ابن المقفع [مولفات الزيدية 2/14]