جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

تحقیق ارائه شده با عنوان «مبانی عرفان عملی از دیدگاه قرآن» می باشد. که به بررسی مبانی، موضوع، مسایل و روشهای مطرح شده در عرفان عملی از دیدگاه قرآن کریم پرداخته است، و به روش کتابخانه ای جمع آوری گردیده، که از جمله منابع مهم مورد استفاده کتابهای عرفانی، اخلاقی، تاریخی، کلامی، لغوی و تفسیری می باشد. این مجموعه در قالب 4 فصل تدوین گردیده که در ذیل به خلاصه ای از آن اشاره می شود. فصل اول: شامل کلیات و مفاهیم است. در این فصل سعی برآن شده که مفاهیمی چون عرفان، اقسام عرفان، موضوع علم عرفان و شخصیت عارف و رابطه آن با زاهد و عابد مشخص شود. و سپس منبع عرفان معرفی گردیده است. در ادامه تصوف و صوفی و پیدایش آن در جوامع اسلامی و در انتها با توجه به دلایل عقلی و آیات و روایت به این نتیجه رسیده ایم که تصوف و صوفی مورد رد و انکار واقع می شوند. فصل دوم: با عنوان معرفت شناسی عرفانی از دیدگاه قرآن ذکر شده است. این فصل به معرفی تجربه عرفانی که همان کشف و شهود عارفانه است پرداخته است و در ادامه به انواع این تجربه و سپس استناد به آیات و روایات در مورد این تجربه عرفانی پرداخته شده است. در انتها به علل راز داری و یا سخن گفتن عارفان از این تجارب اشاره شده است. فصل سوم، حالات و مقامات عارفان از دیدگاه قرآن را بیان می کند. در ابتدا تعریفی از حال و مقام را داریم و سپس به صورت مجزا حالات و مقامات که یک عارف در سیر و سلوک خویش می پیماید تا به همان مقصد خود که «لقاء الله» است برسد را شرح داده و آیات و روایات قرآنی را شاهد بر آن آورده ایم. فصل چهارم: روشهای کسب معرفت از دیدگاه قرآن است. در ابتدا تعریفی مختصر از معرفت شده است و سپس چند روش که از دیدگاه قرآن مورد قبول واقع شده، که یک عارف برای رسیدن به تجارب عرفانی می تواند کسب کند معرفی گردیده است. از جمله این روشها: فکر، ذکر، محبت، ولایت و تأویل می باشد. که هر یک را به اختصار شرح داده ایم.

هدف این تحقیق مشخص کردن معانی لغات قرآنی است که با حروف الف و با شروع می شوند از روی تفسیر روض الجنان و روح الجنان نوشته ابوالفتوح رازی است که به صورت یک لغت نامه قرآنی و به ترتیب حروف الفبا فارسی آورده شده است همراه با آیه شاهد برای هر لغت و ترجمه آن.

در این تحقیق بیشتر از کتابهای تفسیری استفاده شده است و شامل سه فصل می باشد که در هر فصل بعد از بیان قصه یوسف که حول محور آیات قرآنی نوشته شده است، به مقایسه داستان یوسف در قرآن و تورات پرداخته شده است که در این مقایسه در مورد اختلاف و اشتراک بین قرآن و تورات بحث شده و در اولین مقایسه به موارد اشتراک و بعد از آن به موارد ذکر شده در قرآن و تورات و بعد به موارد متناقض(مواردی که در هر دو کتاب ذکر شده اما نوع مطالب شان با هم فرق می کند این دو کتاب پرداخته شده است. و در پایان هر قسمت به بحث روایتی در مورد این داستان پرداخته، که از بین این روایات، یک سری روایات وجود دارد که به آنها اسرائیلیات گفته می شود و در اینجا بر اساس آیات قرآنی و کتابهای تفسیری از جمله کتاب جمال انسانیت(تفسیر سوره یوسف)بر آنها خدشه وارد کرده ایم و آنها را رد کرده ایم. و در پایان تحقیق هم نتیجه گیری کلی در مورد، این مقایسه صورت گرفته است.

این پروژه تحقیقاتی با عنوان مبانی اخلاق انتفاعی در آیینه آیات و روایات با روش کتابخانه ای نگارش شده است. مباحث آن به 3 بخش و یا 6 فصل تقسیم بندی شده که به ترتیب زیر می باشد: در بخش اول که مربوط به مفاهیم است، سعی شده با بهره گیری از کتابهای اخلاق و فلسفه اخلاق و... در فصل اول به تعریف و شرح لغوی و اصطلاحی واژگانی که نیاز به بررسی داشته اند، بپردازیم و در فصل دوم مکاتب اخلاقی، که نزدیک به این بحث بودند را مورد نقد و بررسی قرار دهیم. در بخش دوم به شرح مکتب انتفاعی پرداخته شده به گونه ای که در فصل اول پس از توضیحی درباره این مکتب، دیدگاه فلاسفه ای که قأیل به این نظریه اند بیان گردیده و پس از آن دسته بندی سودگروی آورده شده و در فصل دوم اشکالات اساسی این دیدگاه از نظر دانشمندان اسلامی و غیر اسلامی مورد بررسی قرار گرفته است. بخش سوم به عنوان بخش اصلی پروژه پس از بیان مکتب اخلاقی اسلام و ذکر تفاوت ها و شباهت های این مکتب با مکتب انتفاعی در فصل اول: به بیان آیات و روایاتی که به نحوی سود و زیان دنیوی و یا آخروی را در خود نهفته دارند، در فصل دوم، پرداخته و در واقع به این نتیجه رسیدیم که معارف دینی ما نیز بر طبق فطرت انسان تنظیم شده اند و برای همه اقشار جامعه و همه مراتب ایمان یا کفر مطالبی را عرضه کرده اند. پس طبق انگیزه های گوناگون برای انجام کارها انسانها به دنبال جلب سود و دفع ضرر هستند.

این تحقیق به بررسی احکام قضاء و شهادت در قرآن می پردازد و به روش کتابخانه ای جمع آوری گردیده است. که در سه بخش گنجانده شده است. بخش اول: شامل سه فصل که به ترتیب عبارتند از: معنی لغوی و اصطلاحی قضاء، نگرش کوتاه به تاریخ قضاء، تاریخ قضاءدر اسلام می پردازد. بخش دوم: که اصلی ترین بخش پایان نامه محسوب می شود که عنوان آن قضاء می باشد و به پنج فصل تقسیم می شود. روش دادرسی در اسلام، صفات قاضی، آداب قاضی، وظایف و حقوق قاضی. و آخرین فصل، احکام دعاوی می باشد که خود به دو زیر فصل اقرار و انکار تقسیم می شود. و در آخر بخش سوم که عنوان آن، شهادت می باشد که به تعریف شهادت و شاهد، ارزش شهادت، انواع شهادت، شرایط و صفات شاهد و شهادت می پردازد. و در فصل دوم از همین بخش به احکام سوگند می پردازد.

این تحقیق شامل پنج فصل می باشد: فصل اول: خلاصه ای از زندگی نوح، که در اصل شامل سرگذشت آن حضرت می باشد: اینکه نام آن حضرت چه بوده، در کجا زندگی می کرده، چند سال عمر کرده است، صاحب چند زن و فرزند بوده است، و اوصاف و خصوصیات آن حضرت چه بوده و در نهایت جریان مرگ و مکان قبر آن حضرت، در این فصل گنجانده شده است. فصل دوم: شامل سرگذشت نوح در کار دعوت مردم می باشد و اینکه چگونه مردم را به سوی خداوند خوانده، و مردم دعوت اورا رد کرده و اورا تکذیب می کردند. نوح در این راه آزار و شکنجه های زیادی دید و در نهایت نزد خدا شکایت کرد و قوم خود را نفرین نمود که دچار عذاب الهی شوند. فصل سوم: شامل دستور ساختن کشتی به نوح توسط خداوند، و اینکه خصوصیات کشتی چه بوده، و در چه مدت ساخته شده، و نیروی حرکت و محرک این کشتی چه چیز بوده و در نهایت محل فرود آمدن این کشتی... کی وکجا بوده؟ فصل چهارم: که درباره نوح و آمدن عذاب بر قومش می باشد و در این فصل مطالبی از قبیل نقطه شروع طوفان و وقوع آن، ماجرای فرزند ناسپاس نوح، تحقیقات باستان شناسی راجع به محل طوفان، در بین سایر ملل جهان ودر نهایت جریان جهانی بودن و یا نبودن طوفان گنجانده شده است. فصل پنجم: شامل نکته ها و پندهایی است که از داستان نوح گرفته می شود.

در این تحقیق، تلاش بر این بوده که آنچه درباره جنبه های ربوبیت الهی، از زبان امام حسین(ع) که در دعای عرفه آمده است را، با تطبیق بر آیات قرآن کریم بیان نماییم. در این راستا، پژوهش به صورت فصل ها و قسمتها ی مختلفی ارایه شده است که در اینجا به معرفی آنها می پردازیم. ضمنا این تحقیق، به روش کتابخانه ای جمع آوری گردیده است و کتابهای لغات، تفسیر و به خصوص المعجم المفهرس، از جمله منابع مهم مورد استفاده می باشد. این تحقیق شامل 20 فصل می باشد که هر فصل شامل: فصل اول شامل چهار قسمت است: در قسمت اول، تعریفی در رابطه با دعا آمده و خود به یک بخش دیگر تقسیم می شود که در آن توضیحی دررابطه با معنای لغوی و اصطلاحی دعا داده ایم. قسمت دوم، پیرامون فلسفه دعا بحث می شود، که اصولا چرا ما دعا می کنیم. قسمت سوم:در این قسمت به انگیزه های توجه به دعاهای معصومین اشاره شده است. و آن را در چند مورد توضیح داده ایم. در قسمت چهارم هم، پیرامون اهداف داعی در هنگام دعا کردن بحث کرده ایم. فصل دوم: در این فصل تمام صفاتی را که حضرت در رابطه با خدای تعالی به آن اشاره فرموده اند، به همراه اهداف ایشان از ذکر این صفات را بیان کرده ایم. سپس توضیحی در رابطه با این صفات و آیات مربوط به آن داده ایم. فصل سوم: در این فصل پیرامون آفرینش انسان و الطافی که خداوند در حق بندگانش کرده، بحث شده است، سپس آیات مربوط به هر مرحله از خلقت انسان نیز ذکر شده است. فصل چهارم: در این قسمت، در باره حقیقت ایمان و مواردی که حضرت، ایمان خود را نسبت به خداوند، بوسیله آنها بیان کرده است، بحث می کنیم و آن را به دو قسمت تقسیم کرده ایم. در هر مورد، آیاتی از قرآن کریم پیرامون آن مطالب، آورده شده است. فصل پنجم: در این فصل پیرامون مساله توحید به خدای تعالی، سخن به میان آمده است و توضیحی پیرامون اعتقاد امام حسین(ع) به بیگانه بودن خداوند و آیات مربوط به آن داده ایم. فصل ششم: به در خواستهایی که امام حسین(ع) از خداوند طلب می کند و اهداف ایشان اشاره کرده ایم. این فصل شامل شش قسمت می باشد که در هر قسمت، خواسته های امام حسین(ع) را به همراه آیات مربوط به آن بیان کرده و توضیح داده ایم. فصل هفتم: در این فصل، پیرامون نعمت هایی که خداوند پس از خلقت انسان، در اختیار او قرار داده است و در این دعای شریف، حضرت ذکر کرده اند، اشاره شده و آیاتی هم از قرآن کریم در رابطه با آن آمده است. فصل هشتم: درباره اینکه انسانها در مراحل سخت و دشوار زندگی و زمانی که مشکلات به آنها روی می آورد، تنها از خداوند یاری بخواهند و از او طلب استعانت کنند، بحث کرده ایم، بدین ترتیب که هر فراز از سخنان حضرت را، به همراه آیات مربوط به آن آورده و توضیحی پیرامون آن داده ایم. فصل نهم: در این فصل ابتدا به توضیحی درباره در خواستی که حضرت از خداوند پیرامون دوری از عقوبت الهی دارد، پرداخته ایم و هدف ایشان را از بیان چنین در خواستی، ذکر کرده و آیات مربوط به این بحث را آورده ایم. در ادامه، توضیحی در باره خانه کعبه، که حضرت آن را با لفظ بیت الحرام و بیت العتیق آورده، داده ایم. سپس قسمت های دیگر فراز را بیان کرده ایم و آیات مربوط به هر قسمت را آورده ایم. در آخر هم بحثی پیرامون حروف مقطعه داریم. فصل دهم: در این فصل در باره اینکه اگر انسان از رحمت خداوند دور شود، چه مصائب و مشکلاتی برای او پیش می آید، به همراه آیات مربوط به آن توضیح داده ایم. فصل یازدهم: در این قسمت، به نتایج توجه به صفات خدای تعالی اشاره شده و بیان کردیم که اگر انسان، این صفات را همیشه به یاد داشته باشد. چه نتایجی برایش دارد و در رفتارش چه تأثیری خواهد داشت. این فصل شامل چهار قسمت می باشد که در هر قسمت، صفات خداوند را به همراه آیات مربوط به آن، مورد بحث قرار داده ایم. فصل دوازدهم: این فصل پیرامون الطاف و نعمتهایی است که خداوند در اختیار انبیاء و اولیاء خود گذاشته و آنان را مشمول رحمت خود قرار داده است، می باشد. شامل پنج قسمت است که در هر قسمت نام پیامبری را که حضرت در دعای شریف خود به آن اشاره کرده اند را، مورد بررسی قرار داده وآیات مربوط به هر قسمت را ذکر کرده ایم. فصل سیزدهم: در این فصل، بیانات امام حسین(ع) را پیرامون آن دسته از نعمتهایی که خداوند در آفاق، در اختیار انسان قرار داده است را، مورد بحث قرار می دهیم و آیات مربوط به آن را بیان می کنیم. در فصل چهاردهم: در باره شئون کریم بودن خداوند و اینکه چگونه می توان به این صفت پی برد، بحث کرده ایم، این فصل شامل هفت قسمت می باشد که در هر بخش، علاوه بر توضیحی که پیرامون کرامتهای خداوند داده ایم، آیات مربوطه به آن را نیز ذکر کرده ایم. فصل پانزدهم: بیان کرده ایم که نعمتهایی را که خداوند در اختیار بشر قرار داده، بسیار زیاد و غیر قابل شمارش می باشد. اهداف حضرت را نیز ذکر کرده و به آیاتی از قرآن کریم که پیرامون این مباحث می باشد اشاره کرده ایم. فصل شانزدهم: این فصل درباره انابه و بازگشت از گناهان به سوی خداوند می باشد. شرایط انابه را نیز توضیح داده ایم. سپس آیاتی از قرآن که پیرامون آن می باشد را بیان کرده ایم. فصل هفدهم: در این فصل بیان می کنیم که جز خدای تعالی، ملجأ و پناهگاهی نیست و پس از ارتکاب به گناه، باید تنها به او رجوع کنیم و از او طلب استغفار نماییم. این فصل شامل پنج قسمت می باشد. که در هر قسمت به هر ذکر مواردی پرداخته ایم که حضرت از گناهان خود اعتراف می کند و پس از آنکه خود را معرفی کرد، از خداوند طلب استغفار دارد. در هر مورد به آیات مربوط به آن اشاره شده است. فصل هجدهم: این فصل پیرامون توجهی است که خداوند نسبت به بندگانش در همه حالات دارد، و اینکه انسانها را هیچ گاه به حال خود رها نمی کند. این فصل را در دو قسمت، به همراه آیاتی از قرآن کریم توضیح داده ایم. فصل نوزدهم: در این فصل بیان می کنیم که هر گاه انسان، از گناهان خود به سوی خدا توبه می کند، خداوند او را پذیراست، توبه او را قبول می کند و نزدیکترین کسی است که می تواند خواسته او را اجابت کند. پس از آن، فرق صفات رحمان و رحیم را بیان می کنیم و در هر مورد، آیات مربوط به آن را ذکر کرده ایم. فصل بیستم: در این فصل ابتدا به برکات روز عرفه اشاره شده است. بعد از آن، خواسته های حضرت را که از خداوند درخواست می کند. به دو قسمت درخواست معنوی و درخواست مادی، تقسیم کرده و آیات مربوط به آن را ذکر کرده ایم. حاصل آنکه، خداوند اصل و مبدأ هر چیز است و قضای او شامل همه مصالح و منافع خلق می باشد، و سیر در حکم و مصالح و اسرارآفرینش، باعث می شود که ابتدا خدا را بشناسیم، سپس به حکمت او پی ببریم. و خداوند، مقدر کرده است که بسیاری از مصالح و خیرات را بوسیله دعا عطا بفرماید.

فصل اول: قصه در قرآن، فصل دوم: شمه ای از زندگی حضرت لوط(ع) و ویژگیهای قوم لوط، فصل سوم: بررسی داستان قوم لوط و چگونگی عذاب، فصل چهارم: عواقب همجنس گرایی و کیفرهای آن در اسلام، فصل پنجم: همجنس گرایی در جوامع امروز و اثرات زیانبار آن. فصل اول: در این فصل سابقه اعراب در قصه نویسی و اینکه قصه های قرآن سرمشق قصه نویسان عرب گردید و همچنین انگیزه قرآن از قصه گویی که شامل تربیت و آموزش انسانها، و سر گذشت اقوام و عبرت گرفتن در طول زندگی می شود در این فصل مطرح گردیده است. فصل دوم: حضرت لوط برادر زاده یا به عقیده برخی پسر خاله ابراهیم بود وی پیرو آیین ابراهیم بود. از کارهای زشتی که قوم لوط انجام می دادند لواط بود. که علت اصلی روی آوردن به این عمل عوامل مختلفی از جمله بخل و تنگ دستی بود. فصل سوم: فرشتگان برای نزول عذاب ابتدا بر ابراهیم وارد شدند. حضرت ابراهیم برای جلوگیری از عذاب با فرشتگان محاجه کرد ولی چون عذاب قطعی بود حضرت ابراهیم نتوانست مانع آن شود. و سه نوع عذاب بر آنها نازل شد. فصل چهارم: همجنس گرایی مخالف طبیعت انسان است وعلت تحریم لواط عوامل مختلفی است، از جمله افزایش نسل، همجنس گرایی از لحاظ بهداشتی ضررهای بسیار زیادی دارد. در صورت اثبات عمل لواط، لواط کننده و لواط دهنده با شرایط خاص اعدام ویا تعریز می شوند. فصل پنجم: همجنس گرایی تنها در جامعه لوط نبود در جامعه کنونی نیز رواج پیدا کرده. رایج ترین بیماری همجنس بازی درجوامع امروزی ایدز می باشد. برنامه های آموزشی توسط رسانه های گروهی تا حدی می تواند از بیماری همجنس گرایی جلوگیری کند.

خطبه همام یا خطبه متقین، قطره ای زلال و درخشان از دریای بی کران علم مولی المتقین علی(ع) است. دستور العملی است برای آنان که می خواهند به مقصود رسند، آئینه ای است تمام نما برای پروا دارندگان که طالبند به سرچشمه زلال حقیقت دست یابند. در این تحقیق مبانی قرآنی خطبه متقین را مورد بررسی قرار داده ام و سعی بر آن شده است که صفات متقین با استناد به آیات و روایات ارایه شود. در فصل اول راجع به رابطه قرآن ونهج البلاغه، اهمیت تقوی در قرآن و نهج البلاغه و اینکه قرآن راهنما و هادی پرهیزگاران است مطالبی راعنوان کرده ام. درفصل دوم اخلاق الهی پارسایان راشرح داده ایم، اوصافی است که ثمره معرفت به ذات صفات و اسماء حق است در این زمینه ویژگی های فراوانی برای پارسایان ذکر شده که برخی از آنها صفات روحی و اخلاقی و برخی دیگر رفتاری است این ویژگی های رفتاری و روانی همه برخواسته از حالات روحی ویژه ای است که آنها با معبود خود دارند. این حالات، خود ناشی از معرفت به ذات و صفات خداوند متعال است. هر چه این معرفت گسترده تر و عمق آن بیشتر باشد تنوع و عمق حالات و صفات بر خاسته از آن نیز بیشتر خواهد بود. آن چه از سخنان امام بر می آید این است که پارسایان با معبود خود سرو سری دارند و مدام بین خود و خدا سیر می کنند. و هر چه انجام می دهند، برای جلب خوشنودی خدا و بالاتر رفتن در مراتب بندگی او است.

تحقیق حاضر به روش کتابخانه ای می باشد و در سه فصل تدوین گردیده است. قرآن مجید از همان ابتدای وحی تا امروز، نفوذ زیادی در اندیشه، زبان و زندگی مسلمانان داشته است. مسلمانان در نحوه و آداب زندگی خود و چه در سبک اندیشه و بیان خویش از کلمات وحی استفاده فراوانی بردند. ادیبان و سخنوران مسلمان نیز در اشکال گوناگون از مفاهیم، تعابیر و زبان قرآن بهره گرفته اند. تأثیر آیات قرآن و احادیث فارسی بسیار قابل اعتنا و توجه است، و یکی از سرمایه های جاودانی ایرانیان سروده های شاعران و عارفان و اندیشه های حکیمان و فیلسوفان و متکلمان ایرانی است، و بسیاری از ابیات و عبارات این بزرگان را «اشاره» ، «تلمیح» ، «اقتباس» ، «تضمین» ، «تحلیل آیات و قصص» و تمثیل های گوناکون این کتاب مبین و سخنان پیامبر و معصومین تشکیل می دهد. از جمله اشعار رودکی، فردوسی، ناصرخسرو، خاقانی، سنایی، عطار، مولوی، جامی و صدها شاعر دیگر، به آیتی و مضمونی ازآیات قرآن کریم و احادیث معصومین زینت گرفته است. سنایی از جمله شاعرانی است که بهره زیادی از قرآن گرفته است و محققین با بررسی آثار او، به وجود چهره های متفاوتی از این شاعر در اشعار او قائل شده اند. در مواردی او شاعری مداح و هجاگوی است و در مواقعی سنایی شاعری عارف با اندیشه های بلند عرفانی است که پیشرو مقتدای شاعران بزرگی می شود که پس از او در این راه گام می نهند و گاهی در اشعارش، او شاعری است که زشتیها و تباهی های اجتماعی را نقد می کند و درس زهد و اخلاق می دهد. آن چیزی که در طول تاریخ شعر فارسی، موجب بزرگداشت خاطره سنایی است، آن ترکیبی است که وی از «عرفان» و «زبان منسجم» خویش به وجود آورده وگاه این معانی را چنان ذوب کرده و در قالب بیان خویش ریخته است، که هیچ کس را توانایی آن نخواهد بود که این گونه اندیشه ها را به لفظی و عبارتی خوش تر ازسنایی ادا کند. تأثیر قرآن و حدیث در شعر سنایی کاملا بارز است و هیچ یک از شاعران فارسی زبان متقدم و معاصر سنایی به اندازه او از معانی کتاب خدا متأثر نبوده است و شاید بتوان گفت هیچ قصیده و غزل و تغزل سنایی نیست که در آن به طریق تضمن و حل یا ترجمه، اثری از قرآن کریم نباشد. از جمله حدیقه او یکی از شاهکارهای مثنوی سرایی در تاریخ ادبیات ایران است که در اشعار آن از آیات قرآن و احادیث بهره بسیار برده است و آن را الهی نامه نیز می نامند. در اشعار حدیقه از آیات قرآن در موضوعات مختلف استفاده شده است. در این کار به بازتاب و بررسی تفسیری آیات قرآن در حدیقه در سه زمینه توحید، معاد و نبوت پرداخته شده است که به نمونه هایی از آن اشاره می کنیم: به عنوان مثال بیت زیر به توحید ذاتی اشاره دارد: آن زمان لاالا الاالله و هم راه نبود در بر شاه اشاره دارد به آیه 19 سوره محمد(ص) : «فا علم انه لا الا الا الله....» در فصل چهارم که فصل اصلی این نوشتار می باشد زمینه هایی چند با توضیحی که داده شد آورده شده و با توضیح و روشن سازی عملکرد هر کدام با توجه به اصل اختصار و عدم تکلف و با کمک گیری از مباحث ذکر شده در کل تحقیق پایان بخش این بررسی می باشد که در فصلی جداگانه ارایه گردیده است.