جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

پست مدرنیسم، معرف تعدد و تکثر ارزش ها و نسبیت حقیقت است. آیا چنین وضعیتی می تواند بستری مناسب برای تعلیم و تربیت ارزش های اسلامی باشد یا خیر؟ مقالة حاضر بر این فرض است که مبانی هستی شناسی پست مدرنیسم، موانع فکری عرضة ارزش های اسلامی را مرتفع کرده؛ بدین معنا که مطلقیت و جهان شمولی ارزش های غربی را به چالش کشیده است. از سویی دیگر، مبانی معرفت شناسی پست مدرنیسم با طرح نسبیت شناخت و حقیقت، با ارزش هایی که مدعی جهان شمولی و مطلقیت اند، به مقابله بر می خیزد. بر همین اساس، به نظر می رسد مبانی هستی شناسی و معرفت شناسی پست مدرنیسم همانند شمشیر دو دم است؛ یک دم آن می خواند و دم دیگر می راند. مقالة حاضر با بهره از روش تحلیل محتوای کیفی و رهیافت نسبت سنجی می کوشد امکان تعلیم و تربیت ارزش های اسلامی در وضعیت پست مدرنیسم را نشان دهد.

بشر معاصر در آخر زمان نیست، اما به گونه ای رفتار می کند که گویی در آن است. آیا این رفتار بازتاب طبیعی سبک زندگی امروز بشر است؟ برخی از فیلسوفان و جامعه شناسان، دوره معاصر را دوره گذار از قرائت ها و روایت های کلان می نامند. بیشتر معتقدند همگان در برزخی به سر می بریم که آینده آن تاریک و گذشته اش برآمده از خطا و اشتباه است. بشر امروزی دیگر نه ادعای بندگی دارد و نه سمت خدایی را می پسندد. از گذشته بریده و به آینده بدبین است. لذا همه چیز را می پذیرد و هیچ چیز را بر نمی گزیند. بسیاری این دوره را عصر پسامدرن یا فراتجدد می نامند. اما نیاز به پیامبر معنوی در کدامین دوره بیشتر است؛ دوره ای که برخی از روی یأس و برخی از روی ترس آن را عهدی متفاوت با پیش می بینند، یا دوره ای که انسان خود را خدا نامید و از آسمان برید؟ به دیگر سخن، چه زمانی این بشر خاکی به پیامبران نیاز دارد؛ در عهد کودکی و بازی، عصر غرور و جوانی یا هنگام پیری و کوری؟ در مرحله دوم چگونه پیامبری او را متقاعد و قانع می سازد؟ این نوشتار با مفروض برشمردن مساله حیرانی بشر امروزی، به دنبال یافتن طرح پاسخی به پرسش های فوق است. اساس سخن در فرضیه «گفتمان پیامبری خاتمیت ندارد» نهفته است و اصل مهدویت از علایم حیات جاویدان این گفتمان به شمار می رود. گفتمان مهدویت نیز در چارچوب قوانین طبیعت ظهور می یابد.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

ساختارگرایی با تکیه بر اصولی همانند کل گرایی، سعی در کشف ساختار در پس واقعیت اجتماعی، سرایت قواعد زبانی به فعالیت های اجتماعی، حل نظام های فرهنگی با تقابل های دوگانه، بی اعتنایی به تاریخ و زمان، نفی سوژه محوری، قیاس ناپذیری ساختارها، مطالعه هم زمان ساختارها و توجه به عمق ساخت ها نسبت به روساخت ها در دو مکتب فرانسوی (ساختارهای زبانی) و آمریکایی (ساختارهای اجتماعی) شناخته شده است. ساختارگرایی و پسا ساختارگرایی در وجهه انتقادی از فاعل شناسا (سوبژه) و تاریخ گرایی اشتراک دارند. در گذار از ساختارگرایی به پسا ساختارگرایی، که به بیانی گذرا از مدرنیسم به پسامدرنیسم هم بود، ویژگی های زیر قابل اشاره است: زبان، به عنوان یک رسانه غیر شفاف، واقعیت را شکل می دهد، و پدیده ای اجتماعی و جایگاهی برای مبارزه سیاسی تلقی می شود، سوژه ها در منشا خود اجتماعی هستند، و به نقش گفتمان و متن توجه جدی می شود.

این مقاله ضمن مرور مهم ترین آموزه های شکل گیری خط مشی در پارادایم مدرنیسم، با بهره گیری از روش ساختار شکنی ژاک دریدا به بازسازی این دانش، در زمینه آموزه های پست مدرنیسم می پردازد. بر این اساس، در بخش نخست، آموزه های کلیدی مدرنیسم، در قالب بحث از عینیت گرایی، عقلانیت، توسعه و وحدت گرایی و تاثیر آن در شکل گیری خط مشی مرور می شوند. در بخش دوم، ضمن معرفی آموزه های مختلف پست مدرنیسم، نظریات شکل گیری خط مشی در پارادایم پست مدرن بازسازی می شوند.این مقاله ادعا نمی کند که بر خلاف مشی متفکران پست مدرن، به بازسازی دانش تدوین خط مشی پست مدرن، در قالب یک فراروایت می پردازد؛ بلکه صرفا، در مقام تبیین و نقد نظریات مدرن سیاست گذاری در زمینه ای جدید است.

فلسفه رسانه اصطلاحی است با سابقه کمی بیش از یک دهه. هنسن (Mark B. Hansen)، هارتمن (Frank Hartmann)، و سنبوث (Mike Sandbothe) از جمله کسانی ‌اند که به ‌طور اثباتی یا انتقادی این اصطلاح را مورد استفاده و بحث قرار داده ‌اند. برخی نیز همانند دیبری (Regis Debray)، مارک تیلور (Mark Taylor)، و والتر بنیامین (Walter Bengamin) در مقابل فلسفه ‌‌رسانه از رسانه‌‌ شناسی (Mediology) سخن گفته‌ اند و فلسفه ‌‌رسانه را کژراهه ‌‌شناخت رسانه و محکوم به نقص و اشتباه در باب رسانه دانسته ‌اند.اما فلسفه ‌‌رسانه - شاخه ‌‌ای بسیار نو از فلسفه ‌‌معاصر - همچنان موضوع بحث‌‌ های عمیق در باب رسانه است و رسانه‌‌ شناسی، به ‌رغم انتقادات سخت خود، نتوانسته است راه را بر آن ببندد. آنچه در زمینه بحث فلسفی در باب رسانه مهم است را می ‌‌توان در قالب این سوالات مطرح کرد: فلسفه ‌‌رسانه چیست و چه تعریفی دارد؟ آیا فلسفه ‌‌ورزی در باب رسانه نوعی هستی ‌‌شناسی، معرفت ‌‌شناسی، یا پدیدارشناسی رسانه است؟ و آیا می ‌توان همچون فیلسوفان تحلیلی از رسانه و کارکردهای آن سخن گفت و فلسفه ورزید؟مقاله حاضر، ضمن مروری مختصر بر تاریخچه پیدایش فلسفه ‌‌رسانه، سعی دارد این موضوع را تعریف کند و در پاسخ به سوالات بالا نوع فلسفه ‌‌ورزی در باب رسانه را مورد بحث قرار دهد. از نظر مقاله، فلسفه ‌‌رسانه، به ‌رغم دلایل پیروان رسانه‌‌ شناسی، امری است ممکن و آن عبارت ‌‌است ‌‌از شناخت فلسفی رسانه، بدین معنا که فیلسوف می ‌‌تواند رسانه را همچون پدیده ‌‌هایی مانند ذهن، علم، و هنر مورد واکاوی فلسفی قرار دهد و رسانه، اگر چه جدا از نسبتی که انسان (مخاطب) با آن پیدا می ‌‌کند و به‌‌ نوعی جدا از ماهیت آگاهی وجود مستقلی ندارد، در آگاهی و ادراک آدمی تاثیر دارد. سخن ‌گفتن از نوع تاثیر رسانه در ادراک مربوط است به نگاه‌ های هستی ‌شناسانه، معرفت ‌شناسانه، پدیدارشناسانه، و تحلیلی ما به رسانه.

تکنولوژی، که از آغاز و به قصد سلطه انسان بر جهان طبیعی شکل گرفت، امروز، با گسترش ابعاد فناوری در حوزه های مختلف علم، نقش بی بدیلی در زندگی انسان ها ایفا می کند. اگرچه هنوز برخی صاحب نظران از این که واژه سلطه را در این رابطه استعمال کنند احتیاط می کنند، در حقیقت، سلطه تکنولوژی بر انسان مدت هاست که آغاز شده و به اندازه ای این تسلط آرام و سازوار با نیازهای انسان پیش رفته که امروزه اگر کسانی با تردید به این مساله می نگرند، به دلیل همین بستر منعطف و هماهنگ است. این مساله اگرچه همواره از آغاز مدرنیته با فراز و فرودهایی همراه بوده و موافقان و مخالفان، هر یک با ارائه دلایلی، تفوق تکنولوژی و پیامدهای آن را بر زندگی انسان مورد بررسی و تحلیل قرار داده اند، به دلیل تغییرات گسترده در شیوه های این برتری، همچنان این مساله به کانون توجه و نقد صاحب نظران مختلف تبدیل شده است. در این تحقیق سعی شده با مرور برخی از پژوهش های پیشین، در چارچوب برخی نظریه های انتقادی و پیوندی مشترک در حوزه علوم انسانی، این موضوع مورد بررسی قرار گیرد.

ادبیات دانش ژئوپلیتیک کلاسیک ناظر بر جنبه های عینی رابطه قدرت، سیاست و جغرافیا بود و همگام با تحولات فلسفی صورت گرفته در ربع پایانی قرن بیستم، جغرافیای سیاسی و ژئوپلیتیک نیز متاثر از این فضا و در تلاش برای بازسازی هویت خویش و تولید ادبیات نظری در پاسخ گویی به نیازهای جدید، با رویکرد «ژئوپلیتیک انتقادی» به ساخت شکنی و بر هم زدن بنیان های تثبیت شده در ژئوپلیتیک سنتی پرداخت.نشانه شناسی را می توان از کدهای ژئوپلیتیکی گفتمان پسامدرنیسم دانست که می کوشد از متن های اجتماعی برساخته از سوی رسانه ها که سعی دارند بر اساس علایق ژئوپلیتیکی خود و با توسل به بازنمایی به مخاطبین القا نمایند، رمز گشایی کرده، حجاب از چهره آنان برگیرد.روش تحقیق مقاله مبتنی بر روش اسنادی و کتابخانه ای و هدف تحقیق مطالعه بنیادی در بازشناسی و کاربست مفهوم بازنمایی در مطالعات جغرافیای سیاسی و ژئوپلیتیک است.بهره نهایی مقاله مبین آن است که اصطلاح بازنمایی، از قابلیت و گستره معنایی وسیعی در تحلیل اندیشه های ژئوپلیتیکی برخوردار است.