جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این پژوهش با روش اسنادی درصدد بررسی دیدگاه مولانا در زمینۀ شهادت است. بررسی ها نشان داده است که مولانا شهادت را مرگ آگاهانه و اختیاری انسان برای نیل به سرچشمۀ نور و هستی می داند. او شهید را عاشق والامقامی می داند که با حرکتی ارادی به خاطر هدفی مقدس جان را نثار معشوق می کند. معرفت و ایمان، در انسان عشق پدید می آورد؛ و عشق باعث شجاعت و درنهایت منجر به جانبازی عاشق برای رسیدن به معشوق می گردد. معشوق حقیقی خود خریدار جان جانبازانی است که در راه وصالش تمام بالها و مشقات را به جان خریده اند. به عقیدۀ وی ارزش جانبازی و فداکردن جان بستگی به ارزش کسی دارد که برایش جان می بازد. وی میزان قدر و منزلت هر فرد به ویژه عاشق را هم سنگ محبوب و معشوق او معرفی می کند. به همین سبب معتقد است که چون معشوق شهید، ارزشمندترین موجود یعنی خداوند است؛ شهید جایگاه بلند و شریفی دارد. از نظر پیر بلخ کشنده نفس چه در جهاد اصغر باشد یا جهاد اکبر، شهید محسوب می شود، چرا که در هر دو عاشق به مشاهدۀ معشوق رسیده پس از فنا به مقام بقا نائل گشته و ضمن رهایی از رنج، نزد حق رزق و روزگاری شیرین دارد.

مرگ یکی از بزرگ‌ترین معماهای حیات بشری است که در طول تاریخ همواره مورد توجه متفکران بوده است. فلسفه مرگ و ریشه یابی اضطراب ناشی از آن، از جمله مسائلی است که گفت‌وگو‌های بسیاری را برانگیخته است. در میان متفکران اسلامی علامه محمد تقی جعفری از جمله شخصیت‌هایی است که تأملات بسیار در باب مرگ دارد. از نظر وی برداشت‌های مختلفی از مرگ وجود دارد که برخی از آن‌ها مثبت و برخی نیز منفی است. این برداشت‌ها در تلقی‌‌هایی ریشه دارد که آدمی به فلسفه آفرینش و معنای زندگی دارد. بدون دست‌یابی به فلسفه حیات نمی‌توان برداشت درستی از مرگ داشت. از همین رو، وی میان معنای زندگی و مرگ رابطه عمیقی برقرار می‌سازد. جعفری با تقسیم حیات به معقول و طبیعی محض، تفسیر مرگ را در حیات معقول منطقی و مثبت و در حیات طبیعی محض، منفی و ناپذیرفتنی می‌داند. از نظر وی، بدون تفسیر انسان و هستی نمی‌توان معنای درستی برای مرگ یافت. گوش سپاری به مرگ و برقرای رابطه مثبت با آن، فرع بر نوع نگاه به عالم و آدم است. به باور جعفری، گوش فرا دادن به ندای مرگ سبب می‌شود تا آدمی اصالت پیدا کند. در همین جاست که وی هماهنگ با فیلسوفان اگزیستانس به ویژه هیدگر، توجه جدی به مرگ را در ارتباط با اصالت آدمی می‌داند. از نظر جعفری، تأمل در باب گذر عمر برای آدمی، گاه اضطراب آور است که با دگرگونی‌های درونی می‌توان بر آن غلبه کرد. وی همچنین تحلیل‌های عمیقی در زمینه شهادت و ارزش آن دارد. از جمله آنکه عظمت شهادت را در ارتباط با مطلوبیت حیات و هدف شهادت تفسیر می‌کند

ماجرای کربلا تراژدی سهمگینی است که همه صحنه های آن لبریز از احساس و عاطفه و ایثار و عشق است. درباره حادثه بزرگ عاشورا، از جهات مختلف سخن گفته شده، اما بسیاری از اسرار بنیادی این قیام و شهادت، همچنان نیازمند تامل و دقت است. یکی از ابعاد متنوع و مهم این حادثه، بعد عرفانی آن است، که هرگاه چنین ماجرایی در منظر تیزبین و لطیف عارف قرار گیرد و بر مفاهیم بلند عرفانی منطبق گردد و با زبان رمز و تمثیل و بهره گیری از قدرت تصاویر شاعرانه، عرضه شود، زوایای تازه ای از آن آشکار می شود. مقاله حاضر کوششی است در راه دست یابی به زبده اندیشه های دو تن از نام آوران ادبیات عرفانی ایران در خصوص عرفان عاشورایی: مولانا جلال الدین محمد بلخی و عمان سامانی. نویسنده کوشیده است نخست با استفاده از آثار مشهور این دو شاعر و نیز با یاری جستن از شرح و تفسیرها و کتاب های تحلیلی برجسته ترین جنبه های عرفان عاشورایی را در اندیشه آنان مطرح نماید و آن گاه با استناد به ابیاتی از آثار برجسته این دو شاعر، عرفان عاشورایی را در اشعارشان بررسی نماید و در نهایت با مقایسه تطبیقی نقاط اشتراک و اختلاف اندیشه این دو شاعر بزرگ را باز نماید.

کتاب«قیام و انقلاب مهدی» به نگارش مرتضی مطهری است. این کتاب شامل یک مقاله پیرامون قیام و انقلاب مهدی (علیه السلام) از دیدگاه فلسفه‌ تاریخ و هم چنین یک سخنرانی تفصیل یافته پیرامون شهید است که استاد به تفصیل در مورد ویژگی‌ های شهید و شهادت به توضیح پرداخته است. این کتاب حاوی دو بخش مجزّا از یکدیگر است. بخش اول یعنی «قیام و انقلاب مهدی (ع) از دیدگاه فلسفه تاریخ» ابتدا به صورت مقاله‌ ای کوتاه و مختصر در یک نشریه دینی در تهران منتشر شد و سپس با افزوده شدن مطالبی بر آن، به شکل کتاب درآمد. در این بخش مسئله مهدویت یا اندیشه پیروزی نهایی حق بر باطل در گستره تاریخ از دیدگاه قرآن در مقایسه با تئوری‌ هایی که تاریخ را تحلیل مادی کرده‌ اند، مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. در بخش دوم استاد مطهری به عنوان شهید می‌ پردازند و موارد ذیل را مورد بررسی قرار دادند که عبارتند از: قداست شهید، حق شهید، بدن شهید، نشاط شهید، منطق شهید، خون شهید، حماسه شهید، شفاعت شهید، گریه بر شهید و...

«و لا تَحْسَبَنَّ الَّذِینَ قُتِلُوُا فِی سَبِیلِ اللهِ اَمْوَاتاً بَلْ اَحْیَاءٌ وَلَکِنْ لا یَشْعُرُونَ» به کشته شدگان در راه خدا مرده نگویید، چراکه آنان زنده اند ولیکن شما درک نمی کنید. یکی از ویژگی هایی که در آیه ی فوق برای شهید ذکر شده است، حیات و زنده بودن شهدا می باشد. سؤالی که در این جا مطرح می شود این است که با توجه به تعاریف مختلف حیات و اقسام متفاوت آن، حیات شهید چه نوع حیاتی است؟ در ضمن بررسی این موضوع، به این مهم نیز دست خواهیم یافت که حیات شهید فقط به حیات او بعد از مرگ ( برزخی و اخروی) محدود نمی شود؛ بلکه پایه و اساس حیات روحانی او را حیات دنیوی او که از مختصات حیات طیبه است، تشکیل می دهد. طبق این اهداف کلی این رساله با عنوان « حیات شهید با تأکید بر قرآن و سنت» در چهار بخش تنظیم شده است. که در ابتدا قسمتی تحت عنوان کلیات تحقیق نگاهی به تعریف و تبیین موضوع، ضرورت و اهمیت، فواید و اهداف، پیشینه، سؤالات تحقیق، روش تحقیق، ساختار تحقیق و... شده است. بخش اول رساله با عنوان « شهید و شهادت» در دو فصل گنجانده شده است. فصل اول آن « مفهوم شهادت و شهید» و فصل دوم آن « علل شهادت طلبی» را بازگو می کند. بخش دوم با عنوان « حیات» در دو فصل که شامل « مفهوم حیات» و فصل دوم « بررسی انواع حیات و جلوه های آن» می باشد. که این فصول به مسایل پیرامون مسأله پژوهشی پرداخته و تا جایی که توانسته است مسائل مربوط به موضوع را باز کرده است. در بخش سوم « حیات دنیوی شهید» با دو فصل « حیات متألهانه» و « خصوصیات و ویژگی های بارز شهید قبل از شهادت» به چگونگی خصوصیات و روحیات و اعمال شهید قبل از شهادت در دنیا پرداخته شده است تا معلوم شود شهید چگونه در دنیا زندگی کرده است که در برزخ و قیامت آن چنان حیات والایی را از آن خود نموده است. بخش چهارم با نام « حیات روحانی شهید» در 3 فصل تنظیم شده است که به چگونگی حیات شهید پس از شهادت پرداخته است. فصل اول، « حیات برزخی شهید» و فصل دوم « حیات اخروی شهید» می باشد و در فصل سوم که از آن با نام « تأثیرات شهید در اجتماع» یاد شده است سعی شده به مهم ترین تأثیراتی که شهید بعد از شهادت و به وسیله ی شهادت خود بر جامعه و امت خود می گذارد پرداخته شود. در نهایت وقتی شهید به مقام والا و حیات عظیم خود می رسد، به وسیله ی این شهادت خود، حیاتی را به پیکر اجتماع خود نیز، تزریق می کند که چگونگی آن در فصل آخر آمده است. روش کار در این مجموعه، توصیفیکتابخانه ای است که سعی شده از منابع عام و خاص و پایگاه های اینترنتی معتبر بهره گرفته شود؛ چنان که قرآن کریم، منبع اصلی به شمار رفته و تفاسیر مختلف از جمله « المیزان»، « نمونه»، « مجمع البیان»، « روض الجنان و روح الجنان» و کتب روایی همچون «اصول کافی»، « بحارالانوار»، « مستدرک الوسایل»، « خصال» و... جزو منابع این نوشتار است. از امتیازات این رساله، نبود رساله یا کتابی با چنین عنوان بندی و بخش بندی می باشد که فصل بندی آن تماماً خلاقیت فردی و با استفاده از مطالعه و برداشت از منابع بوده است. ضمناً وجود فهرست هایی در آخر رساله می باشد که در طول تحقیق به آنها دست یافته ام و به عنوان یافته های تحقیق در پایان ذکر شده است. یکی دیگر از امتیازات رساله عنوان رساله است که با توجه به مطالعاتی که شد متوجه شدم با وجود انتشار کتاب ها و نشریات بسیار زیاد در مورد شهید و شهادت، اما مسأله حیات شهید همچنان در هاله ای از ابهام فرو رفته است و کم تر به آن پرداخته شده که با انتخاب این موضوع اگرچه کار به نظر خیلی سخت و مشکل می رسید اما با یاری شهدا این مجموعه گردآوری شد. واژگان کلیدی بحث را « حیات»، « شهید»، « شهادت» تشکیل می دهد. در مجموع می توان به این نتایج دست یافت که: شهید کسی است که با اختیار و انتخاب و آگاهی پا به عرصه ی جهاد فی سبیل الله می گذارد و از حیات خویش می گذرد تا به حیات والاتری در برزخ و آخرت دست پیدا کند، ضمن این که حیات اجتماعی ملت ها را نیز بارور و تازه می سازد و در راستای اهداف و آرمان های دین و جامعه ی خود قدم برمی دارد و از این طرق الگویی نمونه و ویژه از خود می سازد تا برای همیشه نام و یاد و خاطره ی آنان زنده بماند.