جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

چکیده دوره سامانیان از مهم‌ترین دوره‌های اثرگذار در گستره فرهنگ و تمدن ایران و بستر شکوفایی عناصر گوناگون فرهنگی و تمدنی بوده‌ است. با ورود اسلام به سرزمینهای آَسیای میانه و ایران، فصل تازه ای در تاریخ، فرهنگ و ادبیات این سرزمینها پدید آمد و این امر زمینه تحقیق و مطالعه را در تاریخ ، جغرافیا ، زبان ، ادبیات ، فرهنگ و هنر این حوزه جغرافیاییتوسط محققین داشته است و دوران حکمرانی سامانیان این کانون را در اوج توجه مورخین قرار داد ، با توجه به اینکه اساس مطالعات علمی ، تاریخی شناخت و نزدیک شدن به حقیقت است، بنابراین ماهیت همۀدستاوردهای علمی بدست آمده نسبی خواهد بود ،که سامانی شناسی ازنگاه ایرانشناسان مختلف به نوعی با تعابیرمبالغه آمیز وگاه افراط گرایانه همراه شده و همین مسأله اعتبارعلمی پژوهشهای انجام یافته را مورد تردید قرار می دهد.در این پژوهش برخی از مجموعه تحقیقات انجام یافته در زمینه تاریخ سامانیان را به لحاظ روش ، رویکرد و حوزه های تحقیق طبقه بندی علمی خواهیم نمود و هدف ما از این پژوهش بررسی دیدگاه های مطرح شده در خصوص تاریخ سامانیان در آثار محققین خواهد بود و مهمترین دستاورد تحقیق روش ، رویکرد و حوزه های تحقیق در شناخت سامانیان در سه گروه می باشد که سامانی شناسی از دیدگاهایرانشناسان تاجیکی، ایرانی وغربی از جمله آنهاست. کوشش می شود تا به نقد و بررسی برخی از منابع و مآخذی که نقش اساسی تری در تبیین تحولات سیاسی و نظامی عصر سامانی درقرن اخیرداشته اند،پرداخته شود. البته با توجه به اینکه برخی از محققین در خصوص سامانیان آثار متعددی دارند اما به علت فرصت و مجال کم از یک طرف و شباهت در روش ، حوزه و رویکرد بکارگرفته شده در آثار مختلف از طرف دیگر ، فقط به بررسی یکی از مهمترین پژوهش یا اثر تحقیقیآنان خواهیم پرداخت.واژگان کلیدی : سامانیان ، ایرانشناسان ، خاورشناسان ، روش ، رویکرد ، حوزه

مباحث بهره سابقه‏ی 2000 ساله دارد. بحث‏ها درباره‏ی آن به شدت متفاوت است. در ارتباط با ضرورت و عدم ضرورت بهره نیز دیدگاه‏ها متفاوت است. همچنان که در اقتصاد نظریه‏های نرخ بهره‏ی مثبت وجود دارد، با نظریه‏های نرخ بهره‏ی صفر هم مواجهیم. هیچ یک از این نظریه‏ها جنبه‏ی غالب نداشته، بلکه هر کدام از این نظریه‏ها طرفداران مخصوص به خود را داشته اند. ما در خارج با یک گروه بهره مواجه هستیم، که در این جا مناسب است نام بهره کاربردی بر آن گذاشته شود. آن چه ما در مقام تعریف آن هستیم همان بهره‏ی کاربردی است؛ یعنی بهره‏ای که در خارج وجود دارد، نه قراردادهای شخصی و ساختگی برخی نظریه پردازان. می‏توان گفت: این بهره در قرارداد وام تعیین می‏شود. پرداخت قطعی و مطمئن اصل وام در زمان حال صورت می‏گیرد. بازپرداخت مشروط به مازاد یا پرمیم است. (در قرارداد وام شرط می‏کنند بازپرداخت با یک توفیر یا مازادی همراه باشد). وام دهنده خود را از مبلغ وام جدا می‏کند و ملکیت وجوه را به وام گیرنده انتقال می‏دهد. در نتیجه، برای او مصرف وام مهم نیست؛ بلکه بازگشت اصل و فرع وام مهم است و سرانجام موعدها مشخص است. همین مشخصه‏ها در ربا نیز صادق است. ربای قرضی زیاده در قرارداد وام با شرط زیاده است و حرمت آن عام است. در نتیجه، تعریف ربا بر همه‏ی انواع بهره، که در نظریه‏های بهره ارائه شده است، صدق می‏کند و بهره و ربا منطبق بر یکدیگرند.

‫اين اثربا رويکردي‌تطبيقي، ديدگاه‌هاي فقه شيعه اماميه و مذاهب اربعه اهل سنّت در باره طهارت يا نجس بودن اهل کتاب(يهوديت و مسيحيت) و نجاست زرتشتيان، صابئه و مشرکان، همراه با ادلّه فقهي قائلين و مخالفين را ارائه کرده و اختلاف و اشتراک نظرهاي فقهاي فريقين در اين زمينه را منعکس مي‌سازد. تحقيق حاضر در چهار فصل تدوين گرديده است. فصل اوّل ديدگاه هاي شيعه اماميه و مذاهب فقهي چهارگانه اهل سنّت در باره مفهوم طهارت و نجاست و اقسام آن، مفهوم کتابي (اهل کتاب) و مصاديق آن، مفهوم کفر و شرک به عنوان موضوع نجاست، مفهوم ايمان و اصناف کفار از ديدگاه فريقين را بررسي مي‌کند. در فصل دوم نظريّات فقهاي شيعه اماميه را در طهارت يا نجاست کتابي(اهل کتاب) و ادلّه قائلين و مخالفين هر يک ازآن ها را به صورت مبسوط توضيح مي‌دهد و استناد آنان به آيات قرآن کريم، روايات معصومين، عقل و اجماع را جداگانه نقل کرده، نحوه استدلال هر يک از گروه‌هاي مخالف و موافق از فقهاي شيعه اماميه را در اين زمينه شرح مي‌دهد. در فصل سوم ديدگاه‌هاي فقهي مذاهب اهل سنّت، اعمّ از شافعي، حنبلي، حنفي و مالکي را در طهارت و نجاست اهل کتاب و مصاديق آن ها به طور مستقل مطرح کرده و چگونگي استدلال هر يک به آيات، قرآن، روايات نبوي را تشريح مي‌کند. نگارنده در همين زمينه نظريّات فقهي غيرمذاهب چهارگانه و غير فقه اماميه را نيز منعکس ساخته و استدلال آنان به نجاست يا طهارت اهل کتاب را بيان مي‌کند. در فصل چهارم نيز به احکام اهل کتاب و احکام مترتّب بر طهارت و نجاست آنان، مانندّ دست دادن، بوسيدن، استفاده از ظروف غذا، داخل شدن اهل کتاب به مساجد مسلمانان، خوردن از غذاها، ذبايح (قرباني‌ها)، داخل شدن اهل کتاب به خانه خدا (مسجدالحرام) و ساير مَشاهد شريفه مسلمانان و شرايط ذمّه، از ديدگاه فقه اماميه و مذاهب اربعه به شکل جداگانه مي‌پردازد.

---

---