جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این پایان نامه تحقیقی است کوتاه در مورد تقابل حضرت علی (علیه السلام) و معاویه و دشمنی پنهان این دو گروه با یکدیگر. سخن از فضائل امام علی (علیه السلام) و بیان حقایق در مورد ایشان کار بسیار دشواری است چرا که این بزرگ‌مرد تاریخ در تمام اعصار مورد توجه دانشمندان و عالمان شیعه و نیز مردمی با دین‌های دیگر و اعتقادات بوده است.با توجه به عنوان این تحقیق، تلاش می‌شود به بیان روش‌ها و نیز نتایج این رویارویی بپردازیم و هریک از آن‌ها را در حد وسع خود و پایان‌نامه مورد بررسی قرار دهیم. واضح است که سخنان حضرت علی (علیه السلام) درنهج البلاغه خلاصه نمی‌شود و ایشان سخنان بسیاری هم دارند که در کتب دیگر به ذکر آن‌ها پرداخته‌اند اما بر طبق موضوع، تلاش شده است بیش‌تر اهتمام و توجه ما به کتاب ارزشمند نهج البلاغه باشد.امید می‌رود این پایان‌نامه در حد توان و به صورت کلی، موضوعات و اطلاعاتی را در اختیار خوانندگان قرار دهد تا آن‌ها را به مطالع? بیشتر در این زمینه‌ها و شناخت بیشتر شخصیت حضرت علی (علیه السلام) ترغیب کند؛ چرا که ما به دلیل محدودیت‌هایی به ناچار از هر بحث، تنها به توضیحات اندکی بسنده کردیم در حالی که برخی مباحث برای طرح و فهم نیاز به صدها صفحه و هزاران ساعت زمان نیاز داشت و این امکان برای ما وجود نداشت.مهم‌ترین منبع ما در این تحقیق، کتاب پربار نهج البلاغه بوده است که خود دارای ابعاد وسیعی است و با مطالع? هرچه بیشتر آن به ابعاد تازه‌ای از کلام حضرت علی (علیه السلام) پی می‌بریم؛ اما این تنها منبع نبوده است و از منابع دیگری از جمله کتب و مقالات در پیشبرد این موضوع استفاده برده‌ایم. از کتب مهم و مرجع تا کتاب‌های کوچکی که تنها در باب یک موضوع یا یک فضیلت و صفت حضرت علی (علیه السلام) و معاویه نگاشته شده است. در ضمن تلاش شده است در برخی موارد به کتب اهل سنت نیز مراجعه شود تا این مباحث نیز در موضوع گنجانده شده و تاریخ و حوادث به حقیقت نزدیک‌تر باشد.این پایان‌نامه شامل پنج بخش کلی و هفت فصل است که هر کدام از این فصول خود به چند زیر فصل اختصاص دارند. بخش اول تحقیق شامل دو فصل کلیات و مفاهیم است؛ در فصل کلیات تلاش می شود خواننده با شخصیت حضرت علی (علیه السلام) و معاویه آشنا می‌شود و نیز مواضع و شرایط سیاسی، اجتماعی و اقتصادی آن زمان را هم به صورت کلی درک می‌کند.در بخش دوم به مهم‌ترین روش‌های امام علی (علیه السلام) در این رویارویی و تقابل اشاره می‌کنیم. از جمل? آنان تلاش امام (علیه السلام) برای آشکار کردن توطئه‌های معاویه و یارانش، استفاد? امام (علیه السلام) از قرآن و بیانات پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) و سخنان خود ایشان برای شناساندن خودشان به مردم و بیان کردن حق حاکمیت و اثبات آن برای خودشان است. بخش سوم خود شامل دو فصل کلی است که در آن ها به اهداف و روش‌های معاویه برای رسیدن به اهدافش اشاره می‌کنیم.اهداف معاویه را مورد بررسی قرار می دهیم که شامل نیکو و صالح جلوه دادن خود و یارانش نزد مردم، و تلاش او برای بر هم زدن جامعه اسلامی است که هر دوی این اهداف در نهایت برای رسیدن به هدف بزرگتری به نام قدرت پایه ریزی شده است. در فصل دوم این بخش هم به روش‌های او برای رسیدن به این اهداف می‌پردازیم، اهدافی که شامل تطمیع و فریب یاران حضرت علی (علیه السلام) و مردم، اختلاط حق و باطل، برانگیختن و بازی کردن با احساسات مردم و مقصر جلوه دادن حضرت علی (علیه السلام) در قتل عثمان است.بخش چهارم بررسی نتایج و دستاورد‌های این تقابل در جامعه است، چرا که هر رویارویی و تقابلی، نتایج بزرگ و کوچکی در پی دارد که ما در این فصل تلاش می‌کنیم به بررسی آن‌ها بپردازیم. از جمل? آن‌ها می توان به شناخت بهتر حق و باطل، افشای کفر و نفاق معاویه، فهم عدم شایستگی و لیاقت معاویه برای حکومت بر مسلمانان، مشخص شدن نقش معاویه در قتل عثمان و شناخت بهتر مردم نسبت به امام (علیه السلام) اشاره کرد. بخش آخر نیز فصل نتیجه‌گیری و جمع بندی می‌باشد که در آن تلاش می‌شود نکات تحقیق بیان شده و به یک جمع بندی مفید برسیم. نتایج تحقیق هم در این بخش منظور می‌شود تا خواننده دریابد منظور از این مباحث و طرح این مسائل چه بوده است و چه نتیجه‌ای حاصل می‌گردد. باید دانست تقابل و رویارویی حضرت علی (علیه السلام) و معاویه تنها مختص به زمان خودشان نبوده است بلکه در تاریخ هر جا را که نظر بیفکنیم تقابل همیشگی حق و باطل را می‌بینیم و برای درک بهتر و انتخاب بهتر در تمام عرصه‌ها بین حق و باطل نیاز به شناخت روش‌ها و اهداف هر دو است.

در پژوهش حاضر با عنوان «مرجعیّت علمی امام علی (ع) در میان فریقین»، در صدد اثبات اتفاق فریقین، بر مرجعیّت علمی امام علی (ع) هستیم. ادلّه قرآنی و روایی، معرّف جایگاه امام علی (ع) به عنوان اعلم و مرجع علمی امّت است. مکتوبات امام علی (ع)، تألیفات دانشمندان از آثار امام علی (ع) و استفاده فریقین از آن علوم، بیانگر گستره علمی و استمرار مرجعیّت علمی امام علی (ع) است. امام علی (ع) در جنبه‌های گوناگون علوم اسلامی از قبیل، سنت نبوی، تفسیر، علوم قرآن، فقه، قضاوت، علوم ادبی، کلام و اخلاق مرجعیّت علمی داشته‌اند. امام علی (ع) در جایگاه راوی روایات نبوی (ص) و به عنوان دانشمند برجسته دینی، نقش منتقل‌کننده علوم اسلامی را ایفا کردند. ادلّه فریقین، بیانگر باور آنان بر صلاحیّت مورد رجوع قرار گرفتن امام علی (ع) در حوزه‌های علوم اسلامی است.

یکی از شاخصه‌های دانش جدید زبان شناسی، معناشناسی است که در دهه ‌های اخیر مورد توجه ویژه زبان شناسان قرار گرفته است.در تلقی گروهی از محققان،معناشناسی مطالعه علمی "معناست"و با استفاده از روش های آن می توان واژه های کلیدی دینی را کاوید. یکی از کلیدی‌ترین واژه‌های قرآن کریم واژه شرک است. شرک آفت توحید و گناه غیر قابل غفران است، از این رو ضرورت دارد موحدان طالب سعادت به طور جدی از همه انواع آن دوری گزینند. بی گمان لازمه دوری جستن از مظاهر شرک نیز در درجه اول شناخت آن است. علم معناشناسی با توجه به روابط هم‌نشینی و جانشینی، می تواند دیدگاه قرآن را درباره مفاهیم عقلی دین تبیین کند و تا حد زیادی از تفسیر به رأی‌ها و اعمال نظرهای فرقه‌ای جلوگیری نماید. با این همه، در مورد شرک وحوزه معنایی آن با رویکرد معناشناسی کار مستقلی صورت نگرفته است وبر همین اساس ما در این پژوهش در صددیم حوزه معنایی واژه شرک را از دیدگاه معنا شناختی مورد بررسی قرار دهیم و ابعاد آن را در این روش بکاویم. در این پژوهش از هم‌نشین‌های واژه شرک در کاردبردهای قرآنی چهار واژه، از جانشین‌های مفهوهی آن سه واژه و از متقابل‌های آن یک واژه انتخاب شده و درباره آنها گفتگو کرده ایم. هم‌نشین‌هایی از شرک که مورد بررسی قرار گرفته‌اند، عبارتند از : حبط، افتراء، تحریم و ظلم. سه جانشین‌ شرک نیز عبارتند از: کفر، عصیان و إمتراء. تنها واژه متقابل شرک نیز که مورد بررسی تفصیلی قرار گرفته است، واژه توحید است. دلیل انتخاب این واژگان، در درجه اول پرکاربرد بودن آن‌ها در قرآن کریم و در درجه دوم هم نشینی یا جانشینی گسترده تر آن‌ها نسبت به سایر واژگان با واژه شرک است.به هر حال،در این پایان نامه سعی شده است با توجه به استعمالات گسترده واژه ی شرک در قرآن وبر اساس مولفه‌های معنایی شرک مورد بررسی و کاوش قرار گیرد. ساختار کلی این پایان نامه بدین شرح است: در فصل اول درباره کلیات طرح تحقیق و مفاهیم پرکاربرد پایان نامه سخن گفته ایم. در فصل دوم سیر تحول گونه های شرک مرور می شود و در فصل سوم به بررسی هم‌نشین‌های واژه شرک پرداخته ایم. در فصل چهارم جانشین‌های مفهومی واژه شرک را در قرآن کریم جستجو کرده ایم ؛ چنان که در فصل پنجم نیز اساسی ترین واژه متقابل شرک، یعنی توحید را بررسی ودر نهایت نتایج و پیشنهادات علمی تحقیق خود را ارائه کرده ایم.کلمات کلیدی: معناشناسی شرک، کفر، حبط، عصیان، ظلم، توحید و قرآن

چکیده:علی رغم ضمانت الهی و تاکید عامه مسلمان بر تحریف ناپذیری قرآن، عده ای از اهل سنت و شیعیان، به تحریف به نقیصه معتقدند و گروهی دیگر نیز به این اعتقاد متهم شده اند. در این میانعلمایی مانند کلینی که مجموعه روایی او «الکافی»، اصلی ترین مجموعه حدیثی شیعه است و علامه مجلسی که دائره المعارف حدیثی او «بحارالانوار»،بزرگترین جامع روایی فریقین به شمار می رود، به عقیده به تحریف متهم شده اند. آنچه سبب این اتهام شده، یکی وجود دسته ای از روایات تحریف نما در این کتب، و عنوان برخی از ابواب کافی و بحارالانوار است و بر این اساس، اعتقاد به تحریف به نقیصه به این دو محدث برجسته نسبت داده شده است. حال آنکه با توجه به دلالت دقیق این دسته از روایات و گونه های متفاوت آن از حیث تاویلی، مصداقی و تفسیری بودن و توجه زیاد مولفان این کتب به جری و تطبیق و عناوین ابواب مورد نظر، و همچنین تأمل در دیگر ابواب کافی و بحارالانوار و وجود گزاره های تنزیهی فراوان در شأن قرآن، در آثار کلینی و مجلسی، می توان به اعتقاد راسخ مولفان این دو جامع حدیثی بر تحریف ناپذیری قرآن، پی برد.کلید واژه ها: کلینی، مجلسی، روایات تحریف نما، تحریف به نقیصه، نزاهت قرآن از تحریف.

اعتبار توثيقات موجود در اصول متقدم و متاخر رجالي شيعه به سبب عدم تدوين آنها در زمان حضور راويان، با شبهه حدسي بودن مواجه است که بر فرض قبول آن، باب علم توثيق «منسد» خواهد شد و عملا بسياري از روايات، از دايره حجيت و اعتبار بيرون خواهند رفت، حال آنکه با تکيه بر مبناي وثوق و اطمينان به آراء رجالي و اعتماد به قرائن، راويان بسياري حتي از سوي رجاليان متاخر قابليت توثيق مي يابند. يکي از اين قرائن، توجه به کاربرد واژه رجالي «ثقه» و معناي مستفاد از آن در توثيقات رجالي است که خود نشانه حصول اطمينان به راوي نزد رجاليان است، آنچه مبناي دقيق اعتبار توثيقات رجالي است، زيرا واژه «ثقه» در تعبير رجاليان به معناي لغوي يعني «مورد وثوق و اطمينان بودن راوي» به کار رفته است، نه معناي اصطلاحي آن که مشتمل بر مفهوم «عادل ضابط امامي» است. با اذعان به اين معنا، پذيرش روايات راويان ثقه به سبب مورد اطمينان بودن آنان است و اين امري است که در دوره متاخر نيز مي توان با توجه به قرائن و شواهد گوناگون به آن دست يافت.

این پایان نامه تحقیقی است درباره‌ی تدبّر و تفقّه؛ و به بررسی اهمیّت، ضرورت و تأثیر آن در زندگی فرد و اجتماع می‌پردازد. این کار در چند بخش به انجام رسیده است:درفصل اوّل کلّیّاتی درباره‌ی تدبّر و تفقّه بیان شده است.در فصل دوّم معنای لغوی و اصطلاحی تدبّر و تفقّه بررسی شد و چند لفظ که از جهاتی با این دو کلمه وجه مشترک معنایی داشتند، بیان گردید و نتیجه‌ی بحث درباره‌ی معنای لفظ تدبّر: «تفکّر و تأمّل فراگیردر آیات قرآن برای فهمیدن، درک معانی و حکمت‌ها واهداف آن است که سرانجام به عمل کردن بر آنچه که از این تفکّر حاصل شد، منجر گردد».و حاصل کلام درباره‌ی معنای لفظ تفقّه - در معنای مطلق آن در آیات الهی- یعنی: «تلاش برای یادگیری و فهم تمام آنچه در قرآن بیان شده است.» و این درک و فهم، نزد افراد مختلف در نوسان است؛ و هرکس به ظرفیّت خویش علومی را کسب می‌کند.در فصل سوّم به چند سوال پاسخ داده شد از جمله: آیا قرآن برای عموم قابل فهم است؟ آیا ظاهر قرآن قابل فهم است؟ و پاسخ‌های مثبت به این سوال داده شد. همچنین شبهاتی چند ارائه شد و از آیات قرآن و بیانات معصومان برای پاسخ به آن شبهات استفاده گردید و حاصل کلام در این بخش آن شد که قرآن برای تمام مردم نازل گشته، اعمّ از عرب و غیر عرب، دانشمند یا فرد عادّی، که به تناسب، هرکس می‌تواند از معانی ظواهر قرآن بهره ببرد.در فصل چهارم درباره‌ی اهمیّت و فوائد تدبّر و تفقّه در قرآن مطالبی ارائه گردید و اینکه قرآن کتابی هادی و مبارک است که هم برای صلاح فرد و هم جامعه بیانات استواری دارد. و راه سعادت دنیوی و اخروی را می‌توان در سایه‌ی عمل به احکام قرآن طی کرد. خود قرآن بیاناتی دارد درباره‌ی ستایش تدبّر کنندگان در قرآن و نکوهش کسانی که در آن تدبّر نمی‌کنند.در فصل پنجم درباره‌ی ضرورت تدبّر در قرآن گفته شد، بیاناتی همچون حصول علم نافع، وجوب تمسّک به آن، نقش اختلاف زدایی آن در جامعه‌ی اسلامی و مواردی دیگر.در فصل ششم و هفتم بیاناتی درباره‌ی موانع تدبّر و تفقّه و شروط مطالبی آورده شد. موانعی همچون توجّه صِرف به لفظ آیات بدون توجّه به معانی آن و بیاناتی درباره‌ی اصلاح این موانع، و شروطی همچون آشنایی با زبان عربی و التزام به این شروط برای حصول درک و فهم هرچه بهتر از تدبّر و تفقّه خویش در آیات قرآن.

یکی از اصول مهم زیستِ متکی بر قرآن کریم و روایات معصومین:، «خدامحوری» است که در آموزه‌های اسلامی بر‌ آن تأکید شده است. بر اساس این اصل، کل نظام هستی از یک هستی محض و یکتا منشعب شده که ضرورت وجود او از ناحیه خود اوست. اگر مبنای زندگی فردی و اجتماعی بر اساس توحیدباوری و تقواپیشگی باشد، بسیاری از مشکلات اجتماعی و خانوادگی از میان برمی‌خیزد؛ به این ترتیب که زندگی فرد تحت مدیریت و ارادۀ خدا قرار می‌گیرد و در نتیجه تمسک به آن در حوزۀ فردی، خود‌فراموشی و خودخواهی از میان می‌رود و خوف از خدا، آرامش درونی، پایداری در مقابل گناه و فهم دین و بینش شریعت، جای آن را می‌گیرد. هم‌چنین در حوزۀ اجتماعی می‌توان کنترل رفتارهای جمعی، تعدیل حُبّ و بغض‌های اجتماعی، مردم‌‌دوستی و مهرورزی و بسط روحیه گذشت در حریم خانواده را از مهم‌ترین آثار اجتماعی آن برشمرد.

چکیده در پژوهش حاضر با تتبّع در تفسیر المیزان، ابتدا دیدگاه علّامه دربارهی توقیفی یا اجتهادی بودن چینش آیات و سوره ها تبیین می شود. سپس در ذیل عنوان «ارتباطات برون سوره ای»، ارتباط میان اسامی سوره و مضمون آن با نگاه به مبنای بحث (توقیفی یا اجتهادی بودن اسامی) و ارتباط میان سوره ها مورد ارزیابی قرار می گیرد. در ذیل عنوان «ارتباطات درون سوره ای»، نخست رویکرد مؤلّف المیزان نسبت به پذیرش ارتباط میان آیات یک سوره بررسی می شود و در ادامه با ارزیابی گسترهی این پذیرش، در ذیل عنوان «ارتباطات برون آیه ای» پیوستگی میان مضمون و غرض سور با بسمله، فواتح و خواتم و داستان های مطرح در آنها کاویده می شود، و همچنین ارتباط میان آیات ابتدایی و انتهایی یک سوره با یکدیگر مورد بررسی قرار می گیرد. در مورد «ارتباطات درون آیه ای» نیز نگاه علّامه به 1) ارتباط میان جملات و فرازهای یک آیه 2) تناسب ذیل آیات با مضمون آنها و 3) سیاق آیات کنکاش می شود و در آخر نیز با تتبّع در تفسیر المیزان، اشکال و گونه های پیوند و ارتباط میان آیات و جملات آنها استخراج می گردد. همچنین در خلال مباحث مذکور به تعارض میان اعتقاد علّامه به اجتهادی بودن چینش آیات از یک طرف و التزام به عدم تحریف و تناسب آیات از طرف دیگر پاسخ داده می شود.

چکیده در کتاب فهرست نجاشی اطلاعات سودمند و مهم زیادی را درباره دانشمندان شیعه و آثار آنان می توان یافت.نجاشی این اطلاعات را از منابع مکتوب پیشین ، که تعداد آنها بیش از یکصد کتاب است ، بدست آورده است.علاوه بر این منابع مکتوب ، نجاشی به صورت سماع و دیگر طرق از اساتید خود ، که برخی از آنان از دانشمندان متخصص و برجسته این علم به شمار می روند ، بهره برده است.او ملتزم بوده است که در کسب علم از اساتید ، از افراد ضعیف و متهم به ضعف اجتناب کند. نجاشی یک بازگو کننده صرف نبوده است بلکه اطلاعاتی را که در اختیار داشته ، مورد نقد و بررسی قرار داده و درستی یا نادرستی آنها را بیان کرده است. با مقایسه رجال نجاشی با دیگر اصول رجالی ، می توان برخی تعارضات به ویژه تعارض در جرح یا تعدیل برخی راویان را مشاهده کرد که قابل جمع نیستند.عده ای از دانشمندان عقیده دارند که در این گونه موارد باید نظر کسی را که « محقق تر » و « متخصص تر » است ترجیح داد.بررسی روش و دیدگاههای نجاشی در کتابش و مقایسه آن با دیدگاههای شیخ طوسی در کتابهای رجالیش ، برتری نظرات نجاشی بر نظرات شیخ طوسی در موارد تعارض را اثبات می کند.زیرا فهرست نجاشی پس از دیگر اصول رجالی نگاشته شده و گزارشهایی که نجاشی درباره دانشمندان شیعی بدست می دهد از استواری و دقت بیشتری برخوردار است و بر خلاف برخی گزارشهای شیخ طوسی تناقضی در آنها دیده نمی شود.همچنین نجاشی برای تالیف فهرست خود زمان زیادی را صرف کرده و در این رشته مطالعات و تحقیقات فراوانی انجام داده و از تخصص بالایی برخوردار بوده است.

چکیده (فارسی): چکیده: وقوع مجاز در روایات، به سبب عربی، بودن گفتار معصومان علیهم، السلام، افصح و ابلغ بودن کلام آنان و تشابه منقولات روایی، فی، الجمله امری مسلم و مقبول است. هم، چنین توجه به مجازات روایی در شمار یکی از راه، های فهم حدیث و رفع تعارض، از دیرباز در دانش فقه، الحدیث مطرح بوده، است. در این میان، سید رضی(ره)(م 406ق)کتاب المجازات النبوی? را در شرح و تبیین روایات وارد بر سبیل مجاز، به اختصار تدوین کرده، ، است. گرچه این اثر، نخستین و تنها کتاب مستقلّ شیعی در این زمینه است، بررسی مجاز به لحاظ نظری، دلایل وقوع آن در منقولات روایی و کیفیت فهم معانی مجازی در آن، ها هیچ، گاه به صورت تفصیلی و مستقل بیان نشده، است. بر این اساس، بررسی چیستی و چرایی مجاز در روایات و کیفیت فهم و تطبیق آن بر نمونه، های روایی در تألیفی جداگانه ضرورت می، یابد که موجب آفرینش پژوهش حاضر شده، است. درباره، ی مجاز، به طور کلی، سه دیدگاه وجود دارد: دیدگاه مشهور، دیدگاه سکاکی و دیدگاه گروهی از فقهای متأخر شیعه. دو دیدگاه نخست، مجاز را به دو نوع عقلی و لغوی منقسم می، داند اما سومین دیدگاه، با نقد و بررسی دو دیدگاه نخست، همه، ی اقسام مجاز را عقلی می، داند. در این میان، دیدگاه سوم به سبب جامعیت، عقل، گرایی و معناگرایی در برداشت، های مجازی و ارائه، ی شیوه، ای معقول و ضابطه، مند درباره، ی کارکرد مجاز، دیدگاه برگزیده و مبنا در این پژوهش شناخته، شده است. دیدگاه، های گوناگونی درباره، ی جواز برداشت، های مجازی از روایات در میان علمای اسلامی وجود دارد، که سیری از نفی مطلق و ظاهری، گری تا پذیرش افراطی و باطنی، گری را شکل می، دهد. در این میان، دیدگاه میانه که بر عقل، گروی اجتهادی در ماهیت معنا مبتنی است، دیدگاه مقبول و معقول در این زمینه است. سید رضی(ره) که یکی از قائلان به دیدگاه میانه و بزرگترین مقام علمی قرن چهارم هجری است، در المجازات النبوی? به شرط صحت روایات و با اعتقاد به عقلی، بودن مجاز، معانی مجازی را تبیین کرده، است. این پژوهش، پس از بررسی کیفیت تبیین معانی مجازی در این اثر، استناد به شواهد لغوی، ادبی، قرآنی، روایی، تاریخی و مبانی کلامی، درنظرگرفتن اسباب و زمینه، های صدور، توجه به صدر و ذیل روایت و بهره، گیری از ذوق فطری و دانش شخصی را به منزله، ی راه، های فهم معانی مجازی روایات معرفی می، کند. واژگان کلیدی: مجاز، روایات، متشابهات، عقلگرایی، معن